ΓΛΥΚΗ – 25 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2019

 ΗΜΕΡΙΔΑ – ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

«Πρακτικά Προγράμματος ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ στην περιοχή του ΜΥΘΙΚΟΥ ΑΧΕΡΟΝΤΑ»

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Έναρξη ημερίδας – Καλωσόρισμα

• Σταυρούλα Μπραΐμη – Μπότση, Δήμαρχος Σουλίου
• Αντώνης Νάστας, Δήμαρχος Πάργας

Παρουσίαση του Προγράμματος Ολοκληρωμένων Παρεμβάσεων για την περιοχή του μυθικού Αχέροντα

Ομάδα Yποστήριξης ΜΟΔ Α.Ε.

 

1η ΣΥΝΕΔΡΙΑ: Αξιοποίηση δυνατοτήτων ήπιας τουριστικής ανάπτυξης

• Παναγιώτης Κορκολής, Γενικός Γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων & ΕΣΠΑ, Υπουργείο Οικονομίας & Ανάπτυξης
• Αλέξανδρος Καχριμάνης, Περιφερειάρχης Ηπείρου «Οι δυνατότητες χρηματοδότησης των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων στη νέα Προγραμματική Περίοδο»
• «Οι δυνατότητες ενίσχυσης τουριστικής δραστηριότητας στον Αχέροντα – σημεία που πρέπει να προσεχθούν» Στράτος Ιωάννου, Αντιπεριφερειάρχης Π.Ε. Πρέβεζας και Υπεύθυνος για την Τουριστική Ανάπτυξη της Περιφέρειας Ηπείρου.
• «Η συμβολή του ΜΕΚΔΕ στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη των ορεινών περιοχών – Η περίπτωση του Αχέροντα», Γεώργιος Παναγιωτόπουλος, υποψήφιος Διδάκτωρ ΜΕΚΔΕ/ΕΜΠ
• «Ειδικές μορφές τουρισμού και δυνατότητες ανάπτυξής τους στην περιοχή Αχέροντα», Χρήστος Λάμπρης, Διευθυντικό Στέλεχος TREKKING HELLAS
• «Προϋποθέσεις ανάπτυξης προσβάσιμου τουρισμού στην περιοχή», Μαρία Καμπούρη, Εκπρόσωπος ΕΣΑμεΑ
• «Συνεργατικά σχήματα επιχειρήσεων για τη διασφάλιση της ποιότητας του τουριστικού προϊόντος», Βασίλης Μπέλλης, Διευθυντής ΑΝΚΑ ΑΑΕΟΤΑ
• «Μοχλός τουριστικής ανάπτυξης η τοπική γαστρονομία», Αναστάσιος Τόλης, Επίτιμος Πρόεδρος Λέσχης Αρχιμαγείρων Ελλάδας (Υπεύθυνος Γραφείου Περιφέρειας Ηπείρου)

ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ Δήμαρχος Σουλίου – Δήμαρχος Πάργας

 

2η ΣΥΝΕΔΡΙΑ: Προστασία περιβάλλοντος και ανάδειξη πολιτιστικών στοιχείων μυθικού Αχέροντα

• «Η προστατευόμενη περιοχή του Αχέροντα και η διασφάλιση της περιβαλλοντικής της αξίας», Αλέξανδρος Κωνσταντίνης, στέλεχος ΦΔΠΠ Αχέροντα – Καλαμά – Κέρκυρας
• «Αντιμετώπιση της ασθένειας του μεταχρωματικού έλκους πλατάνων», Παναγιώτης Τσόπελας, τ. Τακτικός ερευνητής ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ
• «Διαχείριση ποταμών – καινοτόμες προσεγγίσεις», Χρήστος Καραβίτης, Αν. Καθηγητής, Τμήμα αξιοποίησης φυσικών πόρων & γεωργικής μηχανικής, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
• «Η μυθολογική και ιστορική αξία της περιοχής Αχέροντα και Σουλίου μέσα από τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μνημεία τους», Δήμητρα Δρόσου Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Πρέβεζας
• «Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού: Νέες τεχνολογίες και πολιτιστική διαχείριση στις τοπικές κοινωνίες», Γιώργος Σοφιανόπουλος, στέλεχος Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού

ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ: Αντιπεριφερειάρχης ΠΕ Πρέβεζας & Υπεύθυνος Τουριστικής ανάπτυξης

 

 

3η ΣΥΝΕΔΡΙΑ: Τοποθετήσεις τοπικών φορέων και λοιπών εκπροσώπων

• Τοποθετήσεις βουλευτών, δημάρχων, λοιπών εκπροσώπων της αυτοδιοίκησης, επιμελητηρίων και φορέων επαγγελματιών, υπηρεσιακών παραγόντων
• Ερωτήσεις και τοποθετήσεις από το κοινό

ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ Εκπρόσωπος ΜΟΔ Α.Ε. – Δήμαρχος Σουλίου

• Κλείσιμο Εργασιών – Συμπεράσματα

 

Έναρξη ημερίδας – Καλωσόρισμα

Σ. ΜΠΡΑΪΜΗ: Κύριε Περιφερειάρχη, κύριοι Δήμαρχοι, Πρόεδρε της ΜΟΔ Α.Ε., εκπρόσωποι φορέων, αξιότιμοι εισηγητές και εισηγήτριες, κυρίες και κύριοι, δημότες οποιουδήποτε Δήμου πέριξ του ποταμού Αχέροντα, φυσικά αφού προσφώνησα τον Περιφερειάρχη και τους Δημάρχους δεν προσφώνησα τον Αντιπεριφερειάρχη τον κ. Πιτούλη, τους περιφερειακούς και δημοτικούς συμβούλους, τοπικούς συμβούλους, σημασία έχει ότι εδώ μέσα βρίσκονται δημότες των Δήμων και ενεργοί πολίτες οι οποίοι ενδιαφέρονται να ενημερωθούν για ένα φιλόδοξο πρόγραμμα το οποίο παρουσιάζεται εδώ σήμερα.

Σας καλωσορίζουμε στην ημερίδα παρουσίασης του Προγράμματος Ολοκληρωμένων Παρεμβάσεων στην περιοχή του μυθικού Αχέροντα, στη Γλυκή, την τοπική Κοινότητα του Δήμου Σουλίου που εφάπτεται στο ποτάμι και που εξ αιτίας της θέσης της ήταν η αφορμή και η αφετηρία για τη δημιουργία των συνεργασιών οι οποίες οδήγησαν στη σημερινή παρουσίαση.

Σας καλωσορίζουμε στο Δήμο Σουλίου. Ένα Δήμο με αντιθέσεις και απαράμιλλη φυσική ομορφιά, που παντρεύει στα όριά του βουνά, ποτάμια, υδροβιότοπους, λίμνες, καστροπολιτείες, πύργους, εκκλησιές και γεφύρια. Ένα Δήμο, που διατηρεί ένα σπάνιο φυσικό περιβάλλον καλυμμένο με το πέπλο του μύθου και της ιστορίας.

Ένας από τους στρατηγικούς  στόχους της Δημοτικής μας Αρχής είναι η στήριξη της τοπικής οικονομίας με στοχευμένες δράσεις. Στοχευμένες δράσεις οι οποίες συνδέονται άρρηκτα με τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, τα οποία όπως ανέφερα είναι το απαράμιλλο φυσικό περιβάλλον, άρρηκτα συνδεδεμένο με τον πολιτισμό.

Ο ποταμός Αχέροντας είναι απόλυτα αναγνωρίσιμος τόπος για εναλλακτικές δραστηριότητες. Στη Γλυκή, στην τοπική Κοινότητα Γλυκής συγκεντρώνεται ο μεγαλύτερος όγκος επισκεπτών του Δήμου Σουλίου. Στην περιοχή αυτή και ειδικά στη δημοτική έκταση δραστηριοποιούνται επαγγελματίες κατά τους θερινούς μήνες.

Σα Δημοτική Αρχή κάνουμε παρεμβάσεις τόσο για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος συνεργαζόμενοι με το ΕΘΙΑΓΕ για την αντιμετώπιση της νόσου των πλατάνων, όσο και για την αντιπλημμυρική προστασία.

Επίσης κάνουμε παρεμβάσεις στις υποδομές οι οποίες θα υποδέχονταν τους επισκέπτες. Προσπαθήσαμε να θεσπίσουμε όρους και κανόνες κατά την άσκηση των εναλλακτικών δραστηριοτήτων: rafting, Κανό & Kayak, ιππασία και ό,τι άλλο γινόταν σε εκείνη την περιοχή.

Όμως το αποτέλεσμα δεν ήταν ικανοποιητικό. Η άποψη κάποιων ότι «μια χαρά είμαστε δυο μήνες το χρόνο», που το ποτάμι αποτελεί πόλο έλξης δεν μας ικανοποιούσε.

Υπήρχε εμφανής μια σειρά προβλημάτων. Ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα είναι η μη οριοθέτηση του ποταμού Αχέροντα με ένα χωριό δίπλα ακριβώς στο ποτάμι. Μια προσπάθεια που έγινε από την Περιφέρεια δεν απέδωσε γιατί βασίστηκε σε σκληρά επιστημονικά δεδομένα χωρίς να υπολογίζει τον ανθρωπογενή παράγοντα και τις δραστηριότητες.

Οι διαδικασίες για οποιαδήποτε παρέμβαση στο ποτάμι, ήταν και είναι πάρα πολύ σκληρές ακόμη και για μια επιλεκτική αμμοληψία με σκοπό την αντιπλημμυρική προστασία δεν έχει βρεθεί ποιος αδειοδοτεί, ποιος παρεμβαίνει, τι πρέπει να γίνεται.

Η προσπάθεια που έκανε ο Δήμος Σουλίου να θεσπιστούν όροι και κανόνες στην άσκηση των δραστηριοτήτων δεν απέδωσε και με ευθύνη του κεντρικού κράτους, με αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται η εικόνα της περιοχής και η ελκυστικότητά της.

Επίσης δεν υπήρχε καμία εκτίμηση τι μπορεί να σηκώσει η περιοχή, η λεγόμενη από τους επιστήμονες «φέρουσα ικανότητα», έτσι ώστε να μην δημιουργούμε πρόβλημα στο περιβάλλον.

Η πολυνομία μη αντιμετωπίσιμη. Πάρα πολλοί φορείς, οι Δήμοι, οι κτηματικοί φορείς, η Αστυνομία, τα Δασαρχεία, ο φορέας διαχείρισης, η Αποκεντρωμένη με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να επιβάλλουμε κανόνες. Επίσης τυχαίνει να είστε στη Γλυκή μια μέρα που το ποτάμι οριακά είναι στη θέση του. Πολλές φορές τα πλημμυρικά φαινόμενα ως είναι ευνόητο δημιουργούν πρόβλημα στην τοπική οικονομία και τις δραστηριότητές της.

Όπως αναφέραμε το χαρακτηριστικό και το συγκριτικό πλεονέκτημα του Δήμου Σουλίου πλέον του απαράμιλλου φυσικού περιβάλλοντος είναι η ιστορία, ο μύθος, ο πολιτισμός. Όλες οι δραστηριότητες οι οποίες πραγματοποιούνται εδώ, φαινόταν να μην έχουν σύνδεση με τη βαριά πολιτιστική κληρονομιά και την ιστορική παρακαταθήκη, ούτε με το μύθο ούτε με την ιστορία και αυτό γιατί βιωματικά κανένας δεν μπορούσε να αντιληφθεί που περίπου βρίσκεται. Ούτε δηλαδή με το μύθο, ούτε με το ιστορικό Σούλι!

Επίσης ήταν ιδιαίτερα σημαντικό ότι όλη αυτή η δραστηριότητα δεν πρόβαλε καθόλου τα τοπικά προϊόντα ή την τοπική γαστρονομία. Όμως τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής η γειτνίαση με την παράκτια Ζώνη της Πάργας, η βελτίωση των οδικών αξόνων Εγνατία, Ιονία πλέον είμαστε πάρα πολύ κοντά σε όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα και στα διευρωπαϊκά δίκτυα γιατί πολύ κοντά είναι και η Ηγουμενίτσα και το λιμάνι της καθώς και αεροδρόμια.

Αυτό για μας ήταν νομοτελειακό. Ο Αχέροντας και οι δραστηριότητές του έπρεπε να αναχθούν σε τόπο υπερτοπικής τουριστικής σημασίας, με βοήθεια βέβαια στην τοπική οικονομία, στηριγμένοι στα μοναδικά στοιχεία που έχει και το μύθο και την ιστορία.

Η ανάγκη της ανάδειξης του ποταμού Αχέροντα με αξιοποίηση της διαθεσιμότητας των φυσικών πόρων, αλλά και της πολιτιστικής κληρονομιάς για εναλλακτικές μορφές δραστηριότητας καθώς οι νέες τάσεις για τον τουρισμό προσεγγίζουν την φύση και τον πολιτισμό, καθίσταται απαραίτητη προωθεί την βιώσιμη ανάπτυξη και τονώνει την τοπική οικονομία.

Το ενδιαφέρον μας για μια συνολική παρέμβαση και έναν συνολικό σχεδιασμό με επίκεντρο τον Αχέροντα και χωρίς να τον οικειοποιούμαστε γιατί στο δικό μας Δήμο ανήκει ένα κομμάτι, γι’ αυτό τον λόγο απευθυνθήκαμε στη ΜΟΔ Α.Ε., η οποία ΜΟΔ Α.Ε. όπως είπα και στον κ. Αρβανίτη -είναι και ο Πρόεδρος εδώ- είναι η Μονάδα Οργάνωσης Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων. Γιατί το ΜΟΔ δεν λέει σε κανέναν κάτι.

Η Μονάδα Οργάνωσης της Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων ανταποκρίθηκε στο αίτημα του Δήμου Σουλίου και κατέστη σαφές ότι έπρεπε όλοι αυτοί οι οποίοι εμπλέκονται να μπουν -ας μου επιτραπεί η έκφραση- στο παιχνίδι.

Και υπήρχε άμεση ανταπόκριση. Ο όμορος Δήμος Πάργας, ο Δήμος Πρέβεζας, ο Δήμος Δωδώνης γιατί το ποτάμι από κάπου ξεκινάει, εμείς μπορεί με τον συνάδελφο τον Αντώνη Νάστα να λέμε ότι «το ποτάμι είναι δικό μας» αλλά δεν είναι δικό μας το ποτάμι κάπου υπάρχουν πηγές, η Περιφέρεια Ηπείρου η οποία Περιφέρεια Ηπείρου αγκαλιάζει όλη την περιοχή του ποταμού, το Υπουργείο Πολιτισμού καθώς το ποτάμι είναι αρχαιολογικό μνημείο, ο φορέας διαχείρισης Αχέροντα – Καλαμά – Κέρκυρας και βέβαια οι δυο αναπτυξιακές της Ηπείρου οι οποίοι θα ήταν προφανώς οι φορείς που θα έκαναν το ακόμη πιο ουσιαστικό: να βρουν λεφτά για να μπορέσουμε όλα αυτά που σκεφτόμαστε να τα υλοποιήσουμε.

Όπως είπα η ανταπόκριση ήταν άμεση. Αφήνοντας κατά μέρος την εσωστρέφεια, προσπαθώντας να ξεπεράσουμε ο καθένας από τους εκπροσώπους των φορέων τους τοπικισμούς οι οποίοι πολλές φορές οδηγούν σε πολύ θολά νερά ή στο να μη γίνεται τίποτε, δημιουργήσαμε μαζί με το Δήμο Πάργας και την Περιφέρεια Ηπείρου μια κοινή Επιτροπή παρακολούθησης στην οποία συμμετέχουν όλοι αυτοί που αναφέρθηκαν παραπάνω και βέβαια πάλι ξεπερνώντας τους τοπικισμούς η κοινή Επιτροπή παρακολούθησης μου έκανε την τιμή ως Δήμαρχο Σουλίου να είμαι αυτής της Επιτροπής και ιδιαίτερα ευχαριστώ τον Αντιπεριφερειάρχη τον κ. Ιωάννου γι’ αυτό.

Έγιναν πάρα πολλές συναντήσεις. Αρκεί να αναφέρω ότι η αίτηση από το Δήμο Σουλίου έγινε τον Ιούλιο του 2016 αν δεν κάνω λάθος. Η ομάδα της ΜΟΔ δούλεψε πάρα πολύ. Προσωπικά Πρόεδρε, κ. Αρβανίτη και σε όλα τα στελέχη της ΜΟΔ νομίζω ότι είστε ικανότατοι, αλλά ταυτόχρονα δίνετε μια πολύ καλή εικόνα δημόσιας διαχείρισης των θεμάτων, στην οποία δεν είμαστε συνηθισμένοι πάρα πολύ. Προσωπικά σας ευχαριστώ πάρα πολύ και σας ευχαριστούμε και όλοι που συμμετέχουμε στην Επιτροπή.

Έγινε ευρεία διαβούλευση. Συμμετείχαν όσοι και όσες ήθελαν να πουν την άποψή τους, γιατί ξέρετε συνήθως εμείς εδώ στην Ελλάδα κάτι δεν μαθαίνουμε, κάπου δεν είμαστε μέσα. Δεν το ξέραμε, εδώ έγινε ευρεία διαβούλευση, όσοι ήθελαν μπορούσαν να εκφράσουν την άποψή τους. Τα στελέχη της ΜΟΔ ήρθαν εδώ και είδαν τα προβλήματα.

Και έτσι έγινε ένα πρόγραμμα μεγαλεπήβολο το οποίο στοιχίζει και αρκετά εκατομμύρια ευρώ το οποίο περιλαμβάνει παρεμβάσεις σε όλους τους τομείς: στις υποδομές, στην αντιπλημμυρική προστασία, στην προστασία των αρχαιολογικών χώρων, στην αναστήλωση, στα μονοπάτια, στις δραστηριότητες και στην προβολή έτσι ώστε να υπάρχει μια στόχευση.

Το εγχείρημα δεν ήταν καθόλου εύκολο. Έπρεπε όλοι μαζί να κάτσουμε κάτω και να συζητήσουμε, να κόψουμε και να ράψουμε και το καταφέραμε έχοντας μπροστά μας ένα πρόγραμμα πάνω από 150 σελίδες με πολύ προσοχή.

Κλείνοντας αυτή την τοποθέτηση θα ήθελα να γνωρίζετε ότι σήμερα εδώ έχουν κληθεί ενόψει και των αυτοδιοικητικών εκλογών και όλοι τουλάχιστον αυτοί που έχουν εκφράσει την επιθυμία τους για το Δήμο Σουλίου, οι υποψήφιοι Δήμαρχοι δηλαδή μαζί με πιθανό κάποιους υποψήφιους συμβούλους.

Επίσης κλήθηκε η τοπική κοινωνία η οποία τίμησε αυτή την εκδήλωση γιατί είναι πολύ σημαντική η ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας. Θα παρακαλούσαμε θερμά ως Δημοτική Αρχή αυτά τα οποία θα παρουσιαστούν εδώ σήμερα, όπως επίσης και αυτά τα οποία θα παραλάβουν οι επόμενοι -όποιοι κι αν είναι αυτοί- με τη βοήθεια κιόλας των πηγών χρηματοδότησης, γι’ αυτό ευχαριστώ και τον Περιφερειάρχη τον Αλέκο Καχριμάνη καθώς και τους άλλους υποψηφίους για την Περιφέρεια Ηπείρου που βρίσκονται εδώ, να αξιοποιήσουν αυτή τη δουλειά.

Γι’ αυτό σε λίγο περιμένουμε και τον κ. Κορκολή ο οποίος έχει αυτή τη θέση αυτή τη στιγμή, είναι ο Περιφερειάρχης, είναι οι Αναπτυξιακές που αυτές μένουν αλλά εμείς πιθανό απερχόμαστε. Παρακαλώ πολύ να αξιοποιηθεί, να μην μείνει στο συρτάρι. Έχουμε τελειώσει, έχουμε πεθάνει με μελέτες που είναι στα συρτάρια!

Να ευχαριστήσω  πάρα πολύ επίσης για μια ακόμη φορά και το εννοώ και σα Δημοτική Αρχή αλλά και προσωπικά τα στελέχη της ΜΟΔ, να ευχαριστήσω την κοινή Επιτροπή παρακολούθησης και κυρίως το Δήμαρχο Πάργας τον Αντώνη Νάστα, να ευχαριστήσω τον Αντιπεριφερειάρχη τον Στράτο Ιωάννου.

Επίσης να ευχαριστήσουμε πάρα πολύ όσους συμμετείχαν σήμερα εδώ με τοπικά προϊόντα από το Δήμο Σουλίου και νομίζω και από το Δήμο Πάργας υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι συμμετέχουν με τα προϊόντα τους στην προσπάθεια της διασύνδεσης του πρωτογενούς τομέα με τον τουρισμό και μάλιστα αφιλοκερδώς.

Είναι πολύ σημαντικό γιατί αντιλαμβάνονται και οι ίδιοι ότι βοηθούν και τον τόπο αλλά και την επιχείρησή τους. Επίσης να ευχαριστήσω ιδιαίτερα και θερμά το κατάστημα του κ. Θωμά Μπουρνά το οποίο διατέθηκε αφιλοκερδώς για τη σημερινή εκδήλωση. Επιτέλους η αγάπη για τον τόπο θα πρέπει να εκφράζεται με έργα και όχι με λόγια. Ευχαριστούμε πάρα πολύ, ήταν ιδιαίτερα σημαντικό γιατί όλες αυτές τις μέρες του κάνουμε μεγάλη ταλαιπωρία.

Επίσης υπάρχουν εδώ όπως είπα εκπρόσωποι φορέων και οι δημότες που ενδιαφέρονται για το τι έχει γίνει σε αυτή την επεξεργασία και επίσης θεωρώ ότι είναι άξιο αναφοράς και ιδιαίτερα σημαντικό και τιμητικό για μας εδώ σήμερα ότι βρίσκεται μαζί μας και ο σκηνοθέτης των ταινιών του ΕΟΤ για την προβολή της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια. Ο κ. Κιούκας. Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ που βρίσκεστε εδώ σήμερα.

Η τελευταία ταινία «Greece – A 365 Day Destination» η Ελλάδα ως προορισμός 365 ημερών το χρόνο, που παρουσιάζει την Ελλάδα των τεσσάρων εποχών απέσπασε 15 διεθνή βραβεία  με κορυφαίο το παγκόσμιο βραβείο κοινού ως η καλύτερη τουριστική ταινία για το 2018.

Αυτό που είναι επίσης άξιο αναφοράς είναι ότι στη συγκεκριμένη τρίλεπτη ταινία, η ΉΉπειρος ως προορισμός εμφανίζεται το 1 λεπτό. Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ γι’ αυτό.

Κλείνοντας θα ήθελα να πω ότι οι τοπικοί παραγωγοί και έμποροι οι οποίοι προσέφεραν τα προϊόντα θα έχουν ειδικό ευχαριστήριο για να μην διαβάζω όλη την κατάσταση που έχω εδώ.

Κλείνοντας να πούμε ότι όταν ξεκινήσαμε ξέραμε ότι το εγχείρημα δεν ήταν καθόλου εύκολο, όμως το τολμήσαμε. Σήμερα παρουσιάζεται εδώ ένα μεγαλεπήβολο εγχείρημα που πάλι οι φορείς θα κληθούν να το ιεραρχήσουν, θα κληθούν να βρουν πηγές χρηματοδότησης και αυτό είναι το δύσκολο για τους τοπικούς φορείς που διαχειρίζονται τα κοινά: η ιεράρχηση.

Γιατί μπορεί να τα οραματιζόμαστε όλα, αλλά για να τα υλοποιήσουμε οφείλουμε -πάλι ας μου επιτραπεί η έκφραση- να σπάσουμε αυγά και να τα βάλουμε σε μια σειρά. Να σπάσουμε αυγά στα κακώς κείμενα, ή στην ιεράρχηση γιατί ο καθένας θέλει πρώτα τα δικά του.

Σας ευχαριστούμε και πάλι πάρα πολύ που είστε εδώ, είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι που φτάσαμε στη σημερινή μέρα και πιστεύουμε ότι όλοι θα βγούμε περισσότερο κερδισμένοι και ειδικά οι τοπικές κοινωνίες. Σας ευχαριστούμε πολύ.

Ο Δήμαρχος Πάργας έχει τον λόγο, αλλά πριν να ευχαριστήσουμε τον Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης τον κ. Μιχελάκη, που προσήλθε στην εκδήλωσή μας.

Α. ΝΑΣΤΑΣ: Αιδεσιμότατε, κύριε Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου – Μακεδονίας, κύριε Περιφερειάρχη, κύριοι Αντιπεριφερειάρχες, κυρίες και κύριοι περιφερειακοί και δημοτικοί σύμβουλοι, κυρίες και κύριοι εκπρόσωποι των τοπικών Αρχών και φορέων, εκλεκτοί εισηγητές και εισηγήτριες της ημερίδας, αγαπητοί και αγαπητές συνδημότισσες και συνδημότες, με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζω κι εγώ με τη σειρά μου εκ μέρους του Δήμου Πάργας στην όμορφη Γλυκή για τη σημερινή ημερίδα.

Σας ευχαριστώ θερμά για την ανταπόκριση και την παρουσία σας σήμερα εδώ. Η περιοχή των στενών και εκβολών του ποταμού Αχέροντα αποτελεί μια μοναδική περιοχή για την πατρίδα μας. Ο ποταμός διασχίζει μια συνολική απόσταση 64 χιλιόμετρα από τα οποία τα 4 χιλιόμετρα είναι πλωτά, είναι διαμορφωμένα.

Οι βιότοποι του έλους της Αμμουδιάς και της Βαλανιδοράχης στην αρχαιότητα ο Αχέροντας υπήρξε το φυσικό, γεωγραφικό όριο ανάμεσα στα αρχαία ηπειρωτικά φύλλα στους Κασσωπαίους και τους Θεσπρωτούς. Από τις ιστορικές πηγές προκύπτει ότι η περιοχή του ποταμού μαζί με τους παραποτάμους Κωκυτό και Βουβοπόταμο κατοικείται αδιάκοπα από την παλαιολιθική Εποχή μέχρι τα τελευταία χρόνια του Βυζαντίου.

Για τον λόγο αυτό έχει ανακηρυχθεί τόπος ιστορικός και φυσικού κάλλους ενώ τόσο στα στενά όσο και στις εκβολές του Αχέροντα ανήκουν στο ευρωπαϊκό Δίκτυο προστατευμένων περιοχών φύσης NATURA 2000. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση τα νερά του ποταμού ήταν πικρά, καθώς ένα στοιχειό που ζούσε στις πηγές, τα δηλητηρίαζε.

Ο Άγιος Δονάτος ο πολιούχος της Παραμυθιάς σκότωσε το στοιχειό και από τότε τα νερά του Αχέροντα έγιναν γλυκά και έτσι προέκυψε το όνομα Γλυκή του χωριού που σήμερα βρισκόμαστε.

Σύμφωνα με το μύθο όταν οι νεκροί έφταναν στην πύλη του Άδη διέσχιζαν με τη βάρκα του Χάροντα τον ποταμό Αχέροντα και την Αχερουσία λίμνη που ήταν το πέρασμα στον Κάτω Κόσμο.

Το νεκρομαντείο του Αχέροντα ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς και λατρευτικούς χώρους της πατρίδας μας ήταν ένα από τα στόμια του Άδη. Εκεί γίνονταν τελετές για εξιλεωθούν οι θνητοί και να ημερεύσουν οι χθόνιες θεότητες. Στον Κάτω Κόσμο μπορούσαν εύκολα να κατέβουν οι θεοί και να επιστρέψουν σε αντίθεση με τους θνητούς. Οι μόνοι θνητοί που κατάφεραν να επιστρέψουν ήταν ο Ορφέας, ο Θησέας, ο Ηρακλής και Οδυσσέας.

Τα αναφέρω όλα αυτά, για να φέρουμε στο μυαλό μας το βάρος του μύθου που κουβαλάει σήμερα ο ποταμός Αχέροντας. Ενός μύθου, που από τον Όμηρο διδάσκεται σε όλο τον κόσμο.

Η ιδέα ήταν πάνω σε αυτό το μοναδικό μύθο του Αχέροντα να χτίσουμε ένα στρατηγικό σχέδιο, ένα αναλυτικό σχέδιο δράσης με έργα και πρωτοβουλίες που να μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν βασικό εργαλείο ανάπτυξης για την περιοχή μας. Να χρησιμοποιηθεί όμως με όρους και με προϋποθέσεις βιώσιμης ανάπτυξης, με σεβασμό δηλαδή στο περιβάλλον, στην τοπική ιστορία και τον πολιτισμό, αλλά και με τον στόχο να ενισχυθεί η τοπική οικονομία και η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεών μας.

Στη λογική μας επίσης ήταν να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες προϋποθέσεις ώστε να σταματήσει η πολύ κακή πρακτική της υλοποίησης ασύνδετων μεταξύ τους έργων που θα είναι ενταγμένα σε ένα γενικότερο σχεδιασμό. Η υλοποίηση των έργων και των δράσεων μικρών, μεσαίων ή μεγάλων θα πρέπει να γίνεται με γνώμονα την ένταξή τους σε μια ευρύτερη περιοχή και στη σύνδεσή τους με το νέο αναπτυξιακό της χαρακτήρα.

Δεν έχουμε πλέον την πολυτέλεια της σπατάλης, της χαλάρωσης της διαχείρισης των λιγοστών διαθέσιμων πόρων, είτε αυτά είναι από τα ταμειακά, είτε από τα περιφερειακά επιχειρησιακά προγράμματα του ΕΣΠΑ, είτε από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, είτε από άλλες πηγές χρηματοδότησης όπως τα ευρωπαϊκά επενδυτικά Ταμεία.

Θα πρέπει να υλοποιήσουμε έργα που πρώτον να παράγουν αποτελέσματα για τις τοπικές οικονομίες και δεύτερον να συνδέουμε έργα που πραγματοποιήθηκαν στο παρελθόν ή θα πραγματοποιηθούν στο μέλλον, σε μια συγκεκριμένη περιοχή παρέμβασης και με συγκεκριμένη στρατηγική.

Αυτοί ήταν οι λόγοι που υιοθετήσαμε αμέσως την ιδέα του μυθικού Αχέροντα και προχωρήσαμε σε αυτό το εγχείρημα μαζί με το Δήμο Σουλίου, την Περιφέρεια Ηπείρου, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, τον Φορέα Διαχείρισης στενών και εκβολών ποταμού Αχέροντα και Καλαμά και τους αναπτυξιακούς φορείς ΗΠΕΙΡΟΣ και ΕΤΑΝΑΜ.

Προχωρήσαμε δηλαδή αρχικά στη σύναψη μιας προγραμματικής σύμβασης. Δημιουργήσαμε έπειτα ένα όργανο αυτής της προγραμματικής σύμβασης: την κοινή Επιτροπή παρακολούθησης και την ομάδα σχεδιασμού.

Στη συνέχεια με την επιστημονική υποστήριξη της ΜΟΔ καθορίσαμε την περιοχή παρέμβασης καθώς και τους έξι στρατηγικούς στόχους μεταξύ των οποίων επιγραμματικά αναφέρονται:

• Η ανάδειξη της ιστορικής αξίας της περιοχής
• Η οργάνωση υποδομών και επιχειρηματικότητας
• Η ανάδειξη του φυσικού της περιβάλλοντος.

Η περιοχή παρέμβασης περιλαμβάνει τρεις Περιφερειακές Ενότητες: Πρέβεζας, Θεσπρωτίας και Ιωαννίνων, πέντε Δήμους: Σουλίου, Πάργας, Πρέβεζας, Ζηρού, και Δωδώνης, 41 δημοτικές και τοπικές Ενότητες από τις οποίες οι 20 έχουν χαρακτηριστεί σαν ορεινές σύμφωνα με τη σχετική κοινοτική Οδηγία.

Τέλος μέσα από το διάλογο με τους τοπικούς φορείς καταλήξαμε σε ένα στρατηγικό σχέδιο συνολικού προϋπολογισμού περίπου 45 εκατομμυρίων ευρώ, που περιλαμβάνει δράσης πρώτης προτεραιότητας και συμπληρωματικές δράσεις δεύτερης προτεραιότητας.

Ενδεικτικά για το Δήμο της Πάργας θα αναφέρω ότι περιλαμβάνονται:

• Η ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου Καστριού, Αρχαία Πανδοσία προϋπολογισμού 4 εκατομμυρίων ευρώ.
• Η αντιπλημμυρική προστασία της πεδιάδας του Αχέροντα και η πλωτότητα ποταμού προϋπολογισμού 3 εκατομμυρίων ευρώ.
• Η κατασκευή δικτύου ποδηλατοδρόμου στην περιοχή του Αχέροντα από το μονοπάτι των ψυχών προϋπολογισμού 2,5 εκατομμυρίων ευρώ, αλλά επειδή ήθελα πραγματικά εδώ όταν θα έρθει ο κ. Γενικός Γραμματέας επειδή έχουμε τη μελέτη ολοκληρωμένη, θα ήθελα εκεί να αναφερθώ στον Γενικό Γραμματέα μόλις έρθει.

Αλλά και το μεγάλο στόχο: τη δημιουργία του ψηφιακού Μουσείου του Αχέροντα προϋπολογισμού 10 εκατομμυρίων ευρώ.

Όλα αυτά θα σας παρουσιαστούν πιστεύω και στη συνέχεια στο πλαίσιο του χρόνου που υπάρχει.

Κυρίες και κύριοι θέλω στο σημείο αυτό κλείνοντας το καλωσόρισμά μου να ευχαριστήσω ιδιαίτερα για την πολύ καλή συνεργασία που είχαμε για την επιμονή τους να γίνει το πρόγραμμα αυτό πραγματικότητα. Το λέω, από καρδιάς και θέλω πραγματικά να ευχαριστήσω τη Δήμαρχο Σουλίου και να της ευχηθώ μέσα από την καρδιά μου καλή δύναμη Σταυρούλα σε ό,τι κι αν κάνεις.

Τον Αντιπεριφερειάρχη μας τον Στράτο Ιωάννου τον ευχαριστώ πολύ, καθώς και τη ΜΟΔ και τον Πρόεδρο και τον κ. Κώστα Αρβανίτη, αλλά και τους συνεργάτες τους που πραγματικά βοήθησαν για να φτάσουμε σήμερα σε αυτό το σημείο και σε αυτή την ημέρα που τη θεωρώ πολύ σημαντική.

Αλλά και όλους όσους εργάστηκαν ειδικούς συνεργάτες, υπηρεσιακούς παράγοντες στελέχη των φορέων και των υπηρεσιών για να έχουμε στα χέρια μας σήμερα αυτό το ολοκληρωμένο πρόγραμμα παρεμβάσεων.

Για μας το ζητούμενο κύριοι δεν είναι μόνο το ποιος θα διαχειριστεί τους πόρους, αλλά κυρίως η ανάδειξη μιας νέας αντίληψης σχεδιασμού και υλοποίησης των έργων και αυτό θα κάνουμε. Προχωρήσαμε σε μια νέα αντίληψη σε κάτι που πιστεύω ότι είναι πρωτοποριακό. Τώρα πλέον έχουμε για την ευρύτερη περιοχή του Αχέροντα ένα ολοκληρωμένο και τεκμηριωμένο αναπτυξιακό σχέδιο και όχι αποσπασματικές πρωτοβουλίες και ενέργειες.

Μια ολοκληρωμένη χωρική επένδυση με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις δυνατότητες της περιοχής μας. Ένα σχέδιο που όταν υλοποιηθεί θα απογειωθεί όλη η περιοχή,  όλη η Περιφέρεια και όλος ο Δήμος. Σε λίγους μήνες θα γίνουν οι εκλογές για την Αυτοδιοίκηση, μια νέα περίοδος ξεκινά για όλους μας.

Αυτό το στρατηγικό σχέδιο θα είναι ο βασικός οδηγός μας για τη νέα περίοδο. Σε εμάς, ως Αυτοδιοίκηση Α’ βαθμού, σε εσάς κ. Περιφερειάρχα ως Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση ανήκει η ευθύνη αλλά και το μεγάλο στοίχημα να το κάνουμε πραγματικότητα.

Σας καλωσορίζω και πάλι και σας ευχαριστώ πολύ για τη συμμετοχή σας. Να είστε καλά, καλή επιτυχία στο πρόγραμμα και πραγματικά πιστεύω ότι αυτό το πρόγραμμα θα προχωρήσει και θα υλοποιηθεί με τις δικές σας δυνάμεις, με τις δικές σας προσπάθειες και ειδικότερα εμείς οι αυτοδιοικητικοί ό,τι κι αν προκύψει τουλάχιστον αυτό το πράγμα, όποιος κι αν είναι, πρέπει να μη μείνει στα συρτάρια και να προχωρήσει.

Θα ήθελα τον Πρόεδρο της ΜΟΔ να του χαρίσω ένα αναμνηστικό δώρο εκ μέρους του Δήμου της Πάργας.

Σ. ΜΠΡΑΪΜΗ: Ευχαριστούμε πολύ και τον Προϊστάμενο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας τον κ. Χουλιαρά που βρίσκεται εδώ γιατί όπως είπαμε ο Αχέροντας είναι αρχαιολογικός τόπος και οποιαδήποτε παρέμβαση εκτός όλων των άλλων Υπηρεσιών που απαιτούνται, είναι και η Αρχαιολογική Υπηρεσία γι’ αυτό ευχόμαστε όλο αυτό το πρόγραμμα το οποίο τελούσε και υπό την αυστηρή εποπτεία του Υπουργείου Πολιτισμού να μπορέσουμε να το βοηθήσουμε καθώς περιλαμβάνει και πάρα πολλές παρεμβάσεις σε αρχαιολογικούς χώρους, όπως παράδειγμα είναι και η Βυζαντινή της Γλυκής, η οποία είναι μέσα.

Παρακαλώ πάρα πολύ τα στελέχη της ΜΟΔ να ετοιμαστούν για την παρουσίαση του προγράμματος ολοκληρωμένων παρεμβάσεων στην περιοχή του Αχέροντα.

 

Παρουσίαση του Προγράμματος Ολοκληρωμένων Παρεμβάσεων  για την περιοχή του μυθικού Αχέροντα

Ομάδα Yποστήριξης ΜΟΔ Α.Ε.

Κ. ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ: Ευχαριστώ πάρα πολύ τη Δήμαρχο, τον Αντιπεριφερειάρχη, τον Δήμαρχο που μας έδωσαν τη δυνατότητα να συνδιοργανώσουμε τη σημερινή συνάντηση παρουσίασης μιας δουλειάς που κάναμε με πολύ κόπο, με πολλές προσπάθειες, με πολύ καλή συνεργασία –οφείλω να πω απρόσμενα καλή συνεργασία- με τους φορείς που συμμετείχαν, έτσι ώστε να φτάσουμε σήμερα να παρουσιάσουμε και στο κοινό τη δουλειά των προηγούμενων δύο ετών. Ελπίζουμε ότι θα ακολουθήσουν επίσης εκείνες οι κρίσιμες ενέργειες ώστε αυτή η όλη προσπάθεια που έγινε μέχρι τώρα να πάει παρακάτω, να γίνουν οι ενέργειες ωρίμανσης, να βρεθούν οι πηγές χρηματοδότησης και την καινούργια προγραμματική περίοδο να είναι μια από τις εμβληματικές δράσεις που θα υλοποιηθεί για την Περιφέρεια Ηπείρου και την περιοχή.

Από την πλευρά μου σαν επικεφαλής της ομάδα υποστήριξης του προγράμματος της ΜΟΔ της Α.Ε. του Υπουργείου Οικονομίας, η οποία υποστηρίζει όλα τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα και που τρέξαμε από την πρώτη στιγμή να βοηθήσουμε την πρωτοβουλία αυτή, θα σας παρουσιάσω τους γενικότερους στόχους και την όλη διαδρομή μέχρι τώρα -αν και πολλά ειπώθηκαν από τους δυο Δημάρχους-. Θα προσπαθήσω να μην τα επαναλάβω για την οικονομία του χρόνου και στη συνέχεια δυο από τους συνεργάτες που δούλεψαν γι’ αυτό το πρόγραμμα θα παρουσιάσουν αναλυτικότερα τις δράσεις του προγράμματος.

Η αξία της περιοχής για τους περισσότερους που είναι εδώ μέσα είναι δεδομένη και γνωστή. Το σπάνιο φυσικό περιβάλλον ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς ιδίως τα στενά και το δέλτα του Αχέροντα προσελκύουν ήδη σήμερα πολύ σημαντικό αριθμό επισκεπτών, δυστυχώς κυρίως σε επίπεδο επίσκεψης μισής μέρας. Αυτό είναι ένα σημείο που πρέπει να το κρατήσουμε.

Η μυθολογική αξία της περιοχής, με την έννοια ότι έχει μια σπάνια ιδιαιτερότητα αυτό το πολύ όμορφο ποτάμι, ότι έχει ήδη καθιερωθεί από τη μυθολογία μέχρι σήμερα σαν το πέρασμα στον Κάτω Κόσμο, είναι μια πάρα πολύ σημαντική αναφορά που πάρα πολύ και τους Έλληνες και τους ξένους επισκέπτες μπορεί να τους κεντρίσει το ενδιαφέρον να έρθουν, όμως σήμερα ακόμη αυτή η σύνδεση δεν είναι τόσο εμφανής στον επισκέπτη και πρέπει να την κάνουμε εμφανή.

Η συνολικότερη όμως ιστορική αξία της περιοχής είναι ιδιαίτερη επίσης γιατί στην ίδια περιοχή μέσα στην περιοχή παρέμβασης και το ιστορικό Σούλι υπάρχουν και μια σειρά από ιδιαίτερα αρχαιολογικά μνημεία που είναι ενδιαφέροντα για τον επισκέπτη της περιοχής.

Ήδη αναπτύχθηκαν δραστηριότητες σε αυτή την περιοχή, δεν είμαστε στο μηδέν. Θυμάμαι παλαιότερα που ήμουν στην ΕΤΑΝΑΜ και σε συνεργασία και με την ΗΠΕΙΡΟΣ που κάναμε προσπάθειες να γίνουν οι πρώτες παρεμβάσεις εδώ στην περιοχή υπήρχε μια δυσπιστία κατά πόσο θα ερχόταν ο κόσμος και όμως πραγματικά σήμερα έχουμε μεγάλο αριθμό ημερήσιων επισκεπτών.

Άρα η αξία της περιοχής έχει αποδειχθεί. Αυτό που πρέπει να αποδειχθεί είναι ότι αυτή η αξία της περιοχής θα δώσει τοπικά εισοδήματα τέτοια, που πραγματικά να βοηθήσουν τη μειονεκτική αυτή περιοχή να ανακάμψει.

Τη διαδικασία σχεδιασμού που κάναμε, όπως αναφέρθηκε από τους δυο Δημάρχους μέχρι τώρα, με την κοινή Επιτροπή και όλους τους φορείς που συμμετείχαν, ακολουθήσαμε αυτό το διάγραμμα που βλέπετε που το πήρα από το LEADER: ξεκινήσαμε με μια πρώτη συνάντηση, καθορίσαμε ποιοι θα συμμετέχουν κατ’ αρχήν και ποια είναι η κατ’ αρχήν περιοχή, καθώς και την αρχική στρατηγική.

Όλα αυτά τα ξαναείδαμε σε ευρύτερο κύκλο και οριστικοποιήσαμε τη στρατηγική αυτού του προγράμματος. Δεν πήγαμε ανάποδα να ξεκινήσουμε από τα έργα και νομίζω ότι αυτό βοήθησε πάρα πολύ στο να κυλήσουν ομαλά και οι δράσεις που μπήκαν στη συνέχεια στο πρόγραμμα.

Ο κύριος στόχος με τον οποίο συζητήσαμε με τους δυο Δημάρχους και με τον Αντιπεριφερειάρχη πριν ακόμη φτιάξουμε την κοινή Επιτροπή ήταν να αυξήσουμε την επισκεψιμότητα της περιοχής, πολύ περισσότερο όμως να αυξήσουμε τον χρόνο παραμονής των επισκεπτών σε αυτήν και το εισόδημα που θα αφήσουν στην περιοχή, για να βελτιώσουμε την οικονομική κατάσταση των πολιτών της περιοχής αυτής.

Τα μέλη της εταιρικής σχέσης στην προγραμματική σύμβαση που κάναμε ήδη αναφέρθηκαν, δεν θα τα αναφέρω ξανά. Η περιοχή παρέμβασης ήδη αναφέρθηκε από το Δήμο Πάργας, στην ουσία αγκαλιάζει πλήρως όλο το ποτάμι με τους παραποτάμους του έτσι ώστε οποιαδήποτε μικρή ή μεγαλύτερη παρέμβαση μπορεί να γίνει σε αναφορά με το ποτάμι, να είναι μέσα στην περιοχή παρέμβασης του προγράμματος.

Εκτός από τους εκπροσώπους των φορέων που αποτελούσαν την κοινή Επιτροπή δημιουργήθηκε και μια Ομάδα Σχεδιασμού – έπρεπε να γίνει επιστημονική δουλειά σε βάθος. Βοήθησαν όχι μόνο οι φορείς της Προγραμματικής Σύμβασης αλλά κι άλλοι επιστημονικοί φορείς και βοήθησε πολύ και η ΜΟΔ με τα ιδιαίτερα αξιόλογα στελέχη που έχει.

Ξεκινήσαμε από  μια ανάλυση των συμμετεχόντων, να δούμε απ’ όλους αυτούς που είναι στην προγραμματική σύμβαση, ποιους αφορά περισσότερο, για να δούμε που θα στηριχθούμε περισσότερο. Ήταν σημαντικό σαν κίνηση και νομίζω ότι μπορεί να επαναληφθεί σε άλλες περιπτώσεις.

Και διαμορφώθηκε η αρχική στρατηγική. Ένα κείμενο δηλαδή στο που στοχεύουμε πολύ συγκεκριμένα (χωρίς έργα), το οποίο τέθηκε σε διαβούλευση με όλους τους ανθρώπους οι οποίοι θα είχαν κάτι να πουν. Τα στελέχη της ΜΟΔ ήρθαν στην περιοχή και έκαναν και συνεντεύξεις με ερωτηματολόγιο με ανθρώπους – κλειδιά για την περιοχή και το πρόγραμμα και περάσαμε μετά στην κοινή Επιτροπή που οριστικοποίησε εμπλουτίζοντας αυτή τη στρατηγική.  Μετά πήγαμε στο επόμενο βήμα που ήταν, αφού έχουμε μια ολοκληρωμένη στρατηγική με άξονες – στόχους και ειδικούς στόχους, να βάλουμε δράσεις, να βάλουμε έργα.

Εκεί ο κάθε φορέας με ένα συγκεκριμένο τεχνικό δελτίο υπέβαλλε τις προτάσεις του. Όσες ήταν μέσα στη στρατηγική αυτές μόνο εξετάστηκαν, αναλύθηκαν, περιγράφηκαν και πήγαμε ξανά στην Κοινή Επιτροπή και οριστικοποιήθηκε και ο κατάλογος των δράσεων του προγράμματος.

Η ΜΟΔ βοήθησε πολύ στη συγγραφή όλου αυτού του κειμένου, ένα κείμενο 150 σελίδων, το οποίο πραγματικά έχει όλες τις προϋποθέσεις προδιαγραφών ενός κειμένου, για ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα χωρικής ανάπτυξης, που μπορεί άνετα όπως είναι (με τις προσαρμογές που χρειάζεται) να χρηματοδοτηθεί από την καινούργια προγραμματική περίοδο.

Και φτάσαμε σήμερα στην ανοιχτή αυτή παρουσίαση του προγράμματος, ώστε και ο κόσμος της περιοχής, να ακούσει τι σχεδιάστηκε, να ακούσει ανθρώπους οι οποίοι έχουν ιδέες γι’ αυτά που σχεδιάστηκαν – τους εισηγητές – που ευχαριστούμε πάρα πολύ που συμμετέχουν και θα παρακαλούσα πάρα πολύ, το ενδιαφέρον της συμμετοχής σας σήμερα εδώ, να κρατήσει με υπομονή μέχρι και τον τελευταίο εισηγητή. Και όχι μόνο μέχρι εκεί μέχρι και ο καθένας από εσάς με βάση όσα ακούστηκαν να πει τη δική του γνώμη.

Θα καταγραφεί, θα μαγνητοσκοπηθεί και θα βγουν πρακτικά από τη συνάντηση αυτή, οπότε όποια χρήσιμη ιδέα ειπωθεί θα βοηθήσει την επικαιροποίηση και την οριστικοποίηση του προγράμματος, για να μπορέσει να χρηματοδοτηθεί.

Αυτό το συγκεκριμένο πρόγραμμα, έχει ένα κυρίως κείμενο και ένα πίνακα δράσεων και έχει και τα παραρτήματά του, που είναι η συγκρότηση της εταιρικής σχέσης (πως δηλαδή  – τι αποφάσεις πήρε η Κοινή Επιτροπή και τα όργανα που τη συνέστησαν) πολύ αναλυτικά στοιχεία για τα δεδομένα της περιοχής, ό,τι είχαμε από τη διαβούλευση, τις ιδέες όλων των ανθρώπων που συμμετείχαν με απόψεις για το πρόγραμμα και τα απογραφικά δελτία των δράσεων που περιλαμβάνει το πρόγραμμα.

Δεν έχει τόσο μεγάλη έννοια να σας αναπτύξω τα κεφάλαια του προγράμματος αυτού, όσο έχει σημασία να δείτε λίγο στο χάρτη την περιοχή παρέμβασης: περιλαμβάνει τα στενά και τις εκβολές του Αχέροντα αλλά και όλους τους παραποτάμους, το σύνολο δηλαδή των τοπικών κοινοτήτων που έχουν κάποια αναφορά στο ποτάμι, που είναι κυρίως στους δυο Δήμους, δηλαδή του Σουλίου και της Πάργας αλλά συνεχίζει και στο Δήμο Δωδώνης, ένα κομμάτι στο Δήμο Πρέβεζας και ένα κομμάτι στο Δήμο Ζηρού.

Η ανάλυση του φυσικού περιβάλλοντος περιγράφεται αναλυτικά αλλά θα ακούσετε και σχετικές εισηγήσεις. Η ανάλυση του πολιτισμικού περιβάλλοντος περιγράφεται αναλυτικά, αλλά θα ακούσετε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων μια πολύ χρήσιμη εισήγηση γι’ αυτό.

Η περιοχή, σύμφωνα με την ανάλυση των δημογραφικών κοινωνικών και οικονομικών χαρακτηριστικών, είναι μειονεκτική και αυτό δικαιολογεί το να γίνει μια επένδυση δημοσίων και ιδιωτικών χρημάτων, για να βελτιωθεί η εικόνα και η οικονομική κατάσταση της περιοχής.

Ακολουθήθηκε η καταγραφή μιας SWOT analysis δηλαδή το να δούμε ποια είναι τα δυνατά σημεία της περιοχής που είδαμε ότι είναι το ποτάμι με τον μύθο του, το νεκρομαντείο, το Σούλι και το πολύ ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον σπάνιας ομορφιάς τόσο στα στενά όσο στις εκβολές. Οι αδυναμίες, η δυσκολία συνεργασίας των φορέων μεταξύ τους, η έλλειψη συντονισμένων ενεργειών από τους φορείς αυτούς και πολύ συχνά οι τοπικές αντιπαλότητες και επίσης σε πολλές περιπτώσεις το θεσμικό καθεστώς που δεν είναι τόσο πολύ ξεκάθαρο. Οι ευκαιρίες είναι αυτά που αποτελούν και τους στόχους του προγράμματος: ανάπτυξη και προβολή περισσότερο των ειδικών μορφών τουρισμού, δυνατότητα για τον προσβάσιμο τουρισμό για όλους και θα έχουμε και μια εισήγηση γι’ αυτό από την ΕΣΑμεΑ.Ανάπτυξη δράσεων γύρω από το πέρασμα στον Άδη για να καταλάβει ο επισκέπτης τι είναι αυτό που σχετίζει τον Αχέροντα με τον Κάτω Κόσμο και ενίσχυση των διακοπών περιπέτειας και αθλητικών δραστηριοτήτων.

Οι απειλές: είναι η οικονομική κρίση που δυσκολεύει τις επενδύσεις, οι αποσπασματικές ενέργειες που γίνονται και η υποβάθμιση από διάφορες ενέργειες του φυσικού περιβάλλοντος.

Όλα αυτά οδήγησαν στους στρατηγικούς στόχους του προγράμματος. Τους ανέφερε ο Δήμαρχος Πάργας, θα τους δείτε τους έξι στρατηγικούς στόχους, τους οποίους στη συνέχεια θα σας αναλύσω έναν – έναν με τους ειδικότερους στόχους που τέθηκαν, από όπου προέκυψαν στη συνέχεια οι δράσεις.

Για την ανάδειξη της πολιτιστικής αξίας του Αχέροντα, η περαιτέρω ανάδειξη των πολιτιστικών μνημείων της περιοχής που σχετίζονται με τον ποταμό, το νεκρομαντείο της αρχαίας πόλης, η οργάνωση υποδομών και μέσων για την αναπαράσταση των μυθολογικών αναφορών το πέρασμα στον Άδη με αξιοποίηση και των τεχνολογιών εικονικής πραγματικότητας.

Η ανάδειξη και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, η θεσμοθέτηση και επικαιροποίηση ιστορικών και αρχαιολογικών χώρων και η δυνατότητα πρόσβασης απ’ όλους.

Για την προστασία και αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος, η ανάδειξη των ιδιαίτερων περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών της περιοχής, η θεσμοθέτηση σε μεγαλύτερη λεπτομέρεια των σημαντικών στοιχείων προστασίας της περιοχής, η προστασία από τη ρύπανση, η διερεύνηση και επίλυση ζητημάτων καθορισμού της παρόχθιας Ζώνης και η βελτίωση της κατάστασης και διατήρησης των τύπων και των οικοτόπων.

Ο τέταρτος στρατηγικός στόχος είναι ίσως ο πιο σημαντικός. Γιατί περιλαμβάνει και κυρίως το μεγάλο κομμάτι των ιδιωτικών παρεμβάσεων εδώ. Πέρα από την ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου για να ασκηθούν ιδιωτικές δραστηριότητες, περιλαμβάνει τη δυνατότητα να φτιαχτεί ένας κανονισμός ανάπτυξης των δραστηριοτήτων με τη συμφωνία όλων των τοπικών επιχειρηματιών στην περιοχή, να συμπληρωθούν οι υποδομές και να βελτιωθούν για να μπορεί να είναι πιο ελκυστικό στον επισκέπτη όλο το πακέτο παροχής υπηρεσιών.

Να οργανωθούν διαδρομές επισκέψεων και πακέτα επισκέψεων για τους επισκέπτες, ολοκληρωμένα προγράμματα εκπαίδευσης των επαγγελματιών και προώθηση και ανάδειξη της γαστρονομίας με ανάδειξη ταυτόχρονα και των τοπικών προϊόντων.

Η καινοτομία επίσης παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο και αναπτύχθηκε και αυτή σε ένα ιδιαίτερο στρατηγικό στόχο με δυνατότητα δηλαδή και προώθηση της επιχειρηματικότητας και της απασχόλησης αλλά και της ανάδειξης των σημαντικών στοιχείων της περιοχής.

Τέλος η ανάσχεση φυσικών κινδύνων και καταστροφών τόσο από τις πλημμύρες όσο και από την ασθένεια των πλατάνων ή άλλους κινδύνους που έχει το πολύ όμορφο φυσικό περιβάλλον της περιοχής.

Επειδή αυτοί οι στρατηγικοί στόχοι ήταν πολλοί για να αποτελέσουν άξονες παρέμβασης στο πρόγραμμα τους μαζέψαμε σε τέσσερις άξονες παρέμβασης:

1. Ανάδειξη και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος
2. Ανάδειξη και προστασία του πολιτιστικού αποθέματος
3. Ανάδειξη των εναλλακτικών μορφών τουρισμού, βελτιωμένης ποιότητας
4. Στήριξη της παραγωγής τοπικών προϊόντων συνδεδεμένων με την τουριστική δραστηριότητα.

Αυτή είναι η στρατηγική του προγράμματος. Εδώ ήρθαν και κούμπωσαν οι στρατηγικοί στόχοι και οι δράσεις στη συνέχεια που θα αναπτύξουν οι δύο από τις τρεις συναδέλφισσες που δούλεψαν για το πρόγραμμα.

Οι φορείς υλοποίησης είναι οι ίδιοι φορείς που συμμετείχαν και στην προγραμματική σύμβαση. Έχουν ένα πολύ σημαντικό ρόλο από αύριο και μετά: οι σημαντικότερες δράσεις του προγράμματος να βρουν τρόπο να ωριμάσουν όπως λέμε, δηλαδή να γίνουν οι οριστικές μελέτες για να μπορούν να τύχουν χρηματοδότησης τα έργα.

Επίσης έχει καταγραφεί ο τρόπος με τον οποίο θα συνεργαστούν οι φορείς από εδώ και πέρα για να γίνει και η υποβολή αυτού του προγράμματος στις ευκαιρίες που παρουσιάζονται στην καινούργια προγραμματική περίοδο, οι διαδικασίες αναθεώρησης και επικαιροποίησης του προγράμματος και έχουν καταγραφεί επίσης οι βιβλιογραφικές πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για την ανάπτυξη του προγράμματος.

Θέλω σε μια τελευταία διαφάνεια να σας δείξω πόσα χρήματα χρειάζονται για το πρόγραμμα. Κατ’ αρχήν υπάρχουν κάποιες δράσεις που είναι ήδη ώριμες και κάποιες από αυτές έχουν τύχει και χρηματοδότησης, ή κάποιες είναι πάρα πολύ σημαντικές για να μπορεί να ξεκινήσει σαν ολοκληρωμένη παρέμβαση στην καινούργια περίοδο ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα να χρηματοδοτηθεί.

Αυτές τις ονομάσαμε πρόδρομες δράσεις, είναι περίπου 10 εκατομμύρια και αρκετές από αυτές έχουν τύχει ή θα τύχουν χρηματοδότησης σε αυτή την προγραμματική περίοδο. Στέκομαι σε μία, που είναι η «Μελέτη οργάνωσης και άσκησης των τουριστικών δραστηριοτήτων» γιατί νομίζω ότι αυτή πρέπει να την έχουμε όταν αυτό το ολοκληρωμένο πρόγραμμα θα υποβληθεί για χρηματοδότηση.

Το κυρίως πρόγραμμα με τις σημαντικότερες δράσεις που είναι οι πιο σημαντικές και ταυτόχρονα οι περισσότερο ώριμες, έχει ένα προϋπολογισμό γύρω στα 24 εκατομμύρια. Εδώ θα θέλαμε τη συμβολή και της Περιφέρειας, αλλά καλέσαμε και τον Γενικό Γραμματέα Επενδύσεων και Ανάπτυξης τον κ. Κορκολή που είναι καθ’ οδόν και θα έρθει σε λίγο, να βοηθήσει από τα προγράμματα της καινούργιας περιόδου να χρηματοδοτηθεί το πρόγραμμα αυτό και ακόμη περισσότερο μέχρι να φτάσουμε εκεί, από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων να γίνουν οι μελέτες ωρίμανσης.

Και βέβαια περιλαμβάνονται και κάποιες μελλοντικές δράσεις που είναι λιγότερο δεμένες με τους στρατηγικούς άξονες του προγράμματος που δεν τους περιλάβαμε στο κύριο κομμάτι του προγράμματος και τις αναφέραμε σαν δυνατότητα μελλοντικών παρεμβάσεων.

Θέλω από την πλευρά μου να ευχαριστήσω πάρα πολύ τους συνεργάτες, την Αναστασία Δαλάκα, την Βιβή Δηλανά και την Ελένη Κατσουλιέρη που δούλεψαν με ψυχή στον σχεδιασμό αυτού του προγράμματος με τη συνεργασία όλων των φορέων και ο  καθένας μπορεί αν θέλει να βρει το κείμενο του προγράμματος αυτού αναρτημένο στην ιστοσελίδα της ΜΟΔ στο link που βλέπετε στη συνέχεια.

Άρα σας καλούμε οι τοπικοί φορείς να συμμετέχετε με τη γνώμη σας σήμερα εδώ, ακούγοντας πρώτα τους εισηγητές και θα παρακαλέσω στο κομμάτι εκείνο δηλαδή που θα έχουμε το χρόνο να μιλήσουμε μαζί σας να κάνετε υπομονή και να μη φύγετε. Εγώ σας ευχαριστώ θα συνεχίσουν οι δυο συνάδελφοι με την Ελένη Κατσουλιέρη πρώτα στην ανάλυση των δράσεων. Ευχαριστώ πολύ.

Σ. ΜΠΡΑΪΜΗ: Κύριε Αρβανίτη, ο Δήμαρχος Πάργας έχει κάτι και για εσάς.

Α. ΝΑΣΤΑΣ: Σας άκουσα με πολύ προσοχή  κ. Αρβανίτη και αυτό πραγματικά που όλοι σήμερα εδώ το έχουμε πει και με τη Δήμαρχο αλλά και με όλους τους συνεργάτες, λείποντας εσείς από αυτό το πρόγραμμα, δεν θα είχαμε φτάσει εκεί.

Επειδή ξέρουμε ότι ο λόγος σας είναι πολύ σημαντικός όπως σας είπα και πριν, έχουμε μια ολοκληρωμένη μελέτη την οποία είναι ένα διαδημοτικό έργο το οποίο είναι ένας ποδηλατόδρομος όπως είπα και στην ομιλία μου ξεκινάει από τις πηγές και καταλήγει στην Αμμουδιά. Είναι περίπου 17 χιλιόμετρα, την μελέτη την έχω εδώ κ. Αρβανίτη, την οποία θέλω αυτή τουλάχιστον επειδή είναι διαδημοτικό έργο. Το έχουμε ξεκινήσει από πολύ παλιά …

Κ. ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ: Είναι δράση του προγράμματος.

Α. ΝΑΣΤΑΣ: Γι’ αυτό ακριβώς για τη δουλειά την οποία κάνατε και κάνουμε όλοι μαζί, θα μου επιτρέψετε να δώσω και σε εσάς για το γραφείο σας….

Κ. ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ: Ευχαριστώ πάρα πολύ και χάρηκα πάρα πολύ για τη συνεργασία.

Ε. ΚΑΤΣΟΥΛΙΕΡΗ: Καλή σας μέρα και από εμένα. Θέλω να σας πω ότι νιώθω μεγάλη χαρά που είμαι εδώ στον όμορφο τόπο σας και νιώθω μεγάλη χαρά που βλέπω την αίθουσα γεμάτη με ανθρώπους που ενδιαφέρονται για τον τόπο τους. Μαζί θα δούμε τις δράσεις που πλαισιώνουν τους τέσσερις άξονες παρέμβασης, ξεκινώντας από τον Άξονα παρέμβασης 1 «Ανάδειξη και προστασία φυσικού περιβάλλοντος», που αφορά σε δράσεις δημόσιου χαρακτήρα. Οι πρόδρομες δράσεις περιλαμβάνουν τις ακόλουθες παρεμβάσεις:

• Ανακατασκευή γέφυρας στη θέση Ντάλλα Σουλίου
• Θεσμοθέτηση της προστασίας των περιοχών NATURA στην περιοχή παρέμβασης.
• Αποχέτευση ακαθάρτων και εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων Δημοτικού Διαμερίσματος Καναλακίου

Ακολουθούν οι δράσεις του κυρίως προγράμματος:

• Κατασκευή δικτύου ποδηλατόδρομων στην περιοχή του Αχέροντα (το μονοπάτι των ψυχών). Φορείς υλοποίησης οι Δήμοι Σουλίου και Πάργας. Πρόκειται για μια κυκλική ποδηλατική διαδρομή μήκους 55 χλμ., με αφετηρία τον οικισμό Αμμουδιά. Η διαδρομή ακολουθεί τον ποταμό Αχέροντα από τις εκβολές έως τις πηγές του και επιστρέφει από διαφορετικό δρόμο.
• Διαμόρφωση και βελτίωση δικτύου μονοπατιών και διαδρομών περιοχής Αχέροντα, επίσης με φορείς υλοποίησης τους Δήμους Σουλίου και Πάργας. Δημιουργείται ένα ολοκληρωμένο Δίκτυο μονοπατιών μήκους 25 χλμ. που περιλαμβάνει τις ακόλουθες διαδρομές από Πύλες Άδη μέχρι σκάλα Τζαβέλαινας, μονοπάτι Αμμουδιά – Μεσοπόταμο, μονοπάτι περιήγησης στην περιοχή NATURA, περιπατητικό μονοπάτι δάσους, Λούτσας προς Αλωνάκι.
• Ανάδειξη, προστασία και αξιοποίηση πηγών Αχέροντα, φορέας υλοποίησης ο Δήμος Δωδώνης. Οι πηγές βρίσκονται στο χωριό Σιστρούνι της Λάκκας Σουλίου. Για την τουριστική αξιοποίησή τους έχουν γίνει ήδη κάποια έργα αναμόρφωσης όπως η διαμόρφωση των πηγών και η κατασκευή αναψυκτήριου και περιλαμβάνονται νέες δράσεις όπως η δημιουργία περιπατητικών διαδρομών, η ανάδειξη του μονοπατιού προς την Ακρόπολη  του Σιστρουνίου, η ανάδειξη του μονοπατιού προς τον αρχαιολογικό χώρο, η επισκευή και ανάδειξη αντλιοστασίου, χώρος στάθμευσης και κτιστή σκάλα για την άμεση πρόσβαση των πεζών.
• Εκπόνηση διαχειριστικής μελέτης αμμοληψιών στις περιοχές ευθύνης του φορέα διαχείρισης κατά μήκος του ποταμού Αχέροντα. Φορέας υλοποίησης ο φορέας διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών Καλαμά –  Αχέροντα –  Κέρκυρας. Δεδομένου ότι στην περιοχή καταγράφονται ανεξέλεγκτες αμμοληψίες, που αφ’ ενός αποτελούν απειλή για το ευαίσθητο παραποτάμιο  οικοσύστημα, αφ’ ετέρου επηρεάζουν και τα πλημμυρικά φαινόμενα και κυρίως στην πεδινή κοίτη του. Θα προταθεί ο τρόπος ορθολογικής διαχείρισης του φυσικού αυτού πόρου.
• Αντιμετώπιση της προσβολής από μύκητα των πλατάνων στα παραποτάμια δάση του ποταμού Αχέροντα. Επίσης ως φορέας υλοποίηση, φορέας διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών Καλαμά – Αχέροντα –  Κέρκυρας. Κρίνεται σκόπιμο να γίνει μια στοχευμένη μελέτη από ειδικούς επιστήμονες, να περιλαμβάνει την αποτίμηση της κατάστασης, να καταγράφονται τα αίτια και τα μέσα μόλυνσης και να προτείνονται μέτρα θεραπείας και αποκατάστασης. Να σημειώσουμε ότι είναι ιδιαίτερα σημαντική η δράση δεδομένου το ποταποτάμιο δάσος κατά μήκος του ποταμού Αχέροντα αποτελεί σημαντικό οικοσύστημα μοναδικής οικολογικής αξίας που εκτός των άλλων προσελκύει και μεγάλο αριθμό επισκεπτών.

Στις μελλοντικές δράσεις του Άξονα παρέμβασης 1 περιλαμβάνονται οι δράσεις που βλέπουμε στην οθόνη μας:

• Μελέτη και κατασκευή θέσεων παρατήρησης ορνιθοπαγίδας
• Σχεδιασμός και εκτύπωση ενημερωτικού υλικού
• Προσδιορισμός πιέσεων και απειλών για είδη και τύπους οικοτόπων
• Διάγνωση και αξιολόγηση κινδύνων από φυσικές καταστροφές
• Νομική εμπειρογνωμοσύνη και διαβούλευση για τη διερεύνηση και επίλυση ζητημάτων καθορισμού παράκτιας Ζώνης και ιδιοκτησιακού.

Συνεχίζουμε με τον Άξονα παρέμβασης 2 «Ανάδειξη και προστασία πολιτιστικού αποθέματος». Οι πρόδρομες δράσεις είναι οι ακόλουθες:

• Αποκατάσταση παραδοσιακού νερόμυλου Αγίου Δονάτου και διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου στην θέση Μύλος Σαμονίδας.
• Επισκευή αποκατάσταση νερόμυλου στη θέση Αλεποχώρι Μπότσαρη
• Πολιτιστική διαδρομή κατά μήκος του Αχέροντα
• Ανάπτυξη και χρήση καινοτόμων τεχνολογιών εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας για τον μύθο του Αχέροντα και το Νεκρομαντείο.
• Αποκατάσταση και ανάδειξη βασιλικής στη Γλυκή Θεσπρωτίας.
• Σχολείο Βούλγαρη: Πολυχώρος ιστορίας και πολιτισμού.

Να σημειωθεί ότι η δράση για το σχολείο Βούλγαρη εντάχθηκε τον Ιούνιο του 2018 στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα – Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» και μας κάνει ιδιαίτερα χαρούμενους που ήδη ένα έργο ξεκινά.

Στις δράσεις του κυρίως προγράμματος περιλαμβάνονται:

• Δυο προτάσεις αρχαιολογικού ενδιαφέροντος που θα υλοποιηθούν από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πρέβεζας και θα συμβάλλουν αποτελεσματικά στην αύξηση της επισκεψιμότητας των αντίστοιχων αρχαιολογικών χώρων.
• Η ανάδειξη αρχαιολογικού χώρου Καστριού Φαναρίου (αρχαία Πανδοσία), βλέπουμε τα επιβλητικά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα, που δεσπόζουν στον λόφο του Καστρίου και θα μετατραπούν σε ένα σύγχρονο και δυναμικό αρχαιολογικό χώρο κτήμα της τοπικής κοινωνίας και επίκεντρο πολιτιστικών εκδηλώσεων.
• Στερέωση – αποκατάσταση Ι.Ν. Αγ. Ιωάννη Νεκρομαντείου. Θα γίνει προσπάθεια ώστε το μνημείο να καταστεί επισκέψιμο, το εν λόγω έργο θα συμβάλλει αποτελεσματικά στην ολοκληρωμένη περιήγηση στον αρχαιολογικό χώρο του νεκρομαντείου και την προβολή στο κοινό ενός σημαντικού μεταβυζαντινού μνημείου.
• Αξιοποίηση καινοτόμων ψηφιακών και οπτικοακουστικών τεχνολογιών στις δράσεις «Δημιουργία ψηφιακού Μουσείου Αχέροντα» με φορέα υλοποίησης την Περιφερειακή Ενότητα Πρέβεζας και «Ανάπτυξη και χρήση καινοτόμων τεχνολογιών εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας για τον Αχέροντα και το Σούλι», με φορέα υλοποίησης το Δήμο Σουλίου θα μεταλλάξει την ανιαρή εκθεσιακή λειτουργία των μουσειακών χώρων σε ενημερωτική, εκπαιδευτική και ψυχαγωγική για τους επισκέπτες τους.
• Στοχευμένη στην αύξηση της επισκεψιμότητας είναι η δράση που αφορά στη διοργάνωση ψυχαγωγικών εκδηλώσεων στην «Εβδομάδα του Αχέροντα», με παρουσιάσεις ιστορικού μυθικού περιβαλλοντικού και πολιτιστικού περιεχομένου. Φορέας υλοποίησης ο Δήμος Σουλίου.

Με την αποκατάσταση και ανάδειξη της Ιεράς Μονής Μεταμορφώσεως Σωτήρος τοπικής κοινότητας Ρωμανού με φορέα υλοποίησης το Δήμο Δωδώνης, ένα μνημείο που χρονολογείται από το 1866 και διακρίνεται για το πέτρινο καμπαναριό του από το 1911 καθώς επίσης και με το έργο «Παρεμβάσεις ανάδειξη και βελτίωση προσβασιμότητας στον οικιστικό ιστό Σουλίου και στο Κάστρο Κιάφας» με φορέα υλοποίησης την Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας ολοκληρώνονται οι δράσεις του Άξονα 2 του κυρίως προγράμματος και ακολουθούν οι μελλοντικές δράσεις που ενδεικτικά είναι:

• Αναστήλωση κελιού Καλόγερου και Ανάδειξη περιπατητικής διαδρομής στο δάσος Γκουμπέ Τοπικής Κοινότητας Δερβιζιάνων.
• Παρεμβάσεις προστασίας και ανάδειξης σε αρχαιολογικούς χώρους της Δημοτικής  Ενότητας Φαναρίου
• Δράσεις προβολής περιοχής μυθικού Αχέροντα.
• Ανάπτυξη λογισμικού σχετικού με τον μυθικό Αχέροντα για το εικονικό μουσείο Δωδώνης.
• Εμπειρογνωμοσύνη για το ιδιοκτησιακό ζήτημα και την επικαιροποίηση του θεσμικού πλαισίου στο Σούλι.
• Ανακατασκευή αμφιθεάτρου Αγ. Δονάτου.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας, συνεχίζει η συνάδελφος κα Δηλανά.

Σ. ΜΠΡΑΪΜΗ: Να καλωσορίσουμε το Δήμαρχο Ηγουμενίτσας και Πρόεδρο της ΠΕΔ Ηπείρου.

Α. ΔΗΛΑΝΑ: Καλημέρα σας και από εμένα. Θα συνεχίσω με την παρουσίαση των αξόνων παρέμβασης 3 και 4. Στον Άξονα παρέμβασης 3 θα ενισχυθούν οι δράσεις ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού υψηλής ποιότητας. Έχει κι αυτός πρόδρομες δράσεις, η 1^η πρόδρομη δράση αφορά στον Κανονισμό ανάπτυξης δραστηριοτήτων Τουρισμού, Άθλησης και Αναψυχής στην περιοχή του μυθικού Αχέροντα. Εδώ θα ήθελα να σταθώ λιγάκι για να πω ότι η ύπαρξη κανόνων διασφαλίζει την ποιότητα των υπηρεσιών και τη βιωσιμότητα της περιοχής στο διηνεκές.

Όλες οι σωστά αναπτυγμένες τουριστικά περιοχές που έχουν σημαντικό αριθμό επισκεπτών και κερδίζουν αρκετά χρήματα από αυτό, έχουν αυστηρούς κανόνες τόσο για τη διατήρηση της περιοχής όσο και για τις δραστηριότητες που υλοποιούνται εκεί.

Στη φωτογραφία βλέπετε τους κανόνες που ορίζει ένα καταφύγιο σε μια περιοχή στην Ιταλία και όπου τονίζεται σε κάθε γραμμή ότι η πολυτέλεια βρίσκεται στην απλότητα και στην ομορφιά της φύσης. Αυτή την πολυτέλεια την έχει άπλετη η περιοχή της Ηπείρου και η περιοχή παρέμβασης για την οποία συζητάμε. Στόχος είναι να διατηρηθεί μέσα από προσοχή, πειθαρχία και δομημένες δράσεις έτσι ώστε όλα να ταιριάζουν αρμονικά με την περιοχή.

Σε αυτό το πλαίσιο είναι σημαντική και η επόμενη δράση, δηλαδή η Οργάνωση προγραμμάτων εκπαίδευσης επαγγελματιών σε περιβαλλοντικά και πολιτιστικά θέματα. Από τις συζητήσεις που κάναμε με τους επαγγελματίες της περιοχής εδώ στη Γλυκή και στο Μεσοπόταμο διαπιστώσαμε την ανάγκη τους και εκείνοι μας το είπαν για εκπαίδευση και για αναβάθμιση των υπηρεσιών που προσφέρουν.

Δημιουργία cluster επιχειρήσεων για την εξυπηρέτηση πελατών προσβάσιμου τουρισμού.

Στις δράσεις του κυρίως προγράμματος περιλαμβάνεται:

• Η δημιουργία και βελτίωση ιππικών εγκαταστάσεων σε Γλυκή και Βουβοπόταμο. Έχει γίνει σε όλους κατανοητό η ανάγκη να οργανωθεί ο χώρος του ιππικού τουρισμού με καλύτερο τρόπο και οι ιππικές εγκαταστάσεις είναι βασικό γι’ αυτό.
• Ενίσχυση δραστηριοτήτων σε υδάτινους πόρους. Είναι μια δράση που απευθύνεται σε ιδιωτικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο χώρο αυτό.
• Ανάδειξη αναρριχητικών πεδίων. Αυτό θα υλοποιηθεί από Δήμους και ιδιωτικές επιχειρήσεις.
• Δημιουργία οργανωμένου χώρου για τροχόσπιτα στον ποταμό Αχέροντα. Η περιοχή είναι μια περιοχή που έχει τέτοιου είδους τουρισμό, όμως χρειάζεται αυτός να οργανωθεί και να μπουν κανόνες, να οριοθετηθούν οι χώροι στους οποίους θα έχουν πρόσβαση τα τροχόσπιτα και μέσα από αυτή την οριοθέτηση και την οργάνωση η περιοχή να ενταχθεί σε ένα Δίκτυο campervan-stop.
• Να γίνει η διαμόρφωση του οικοπέδου 21 και κανονισμός λειτουργίας του.
• Να συμπληρωθούν και να βελτιωθούν οι υποδομές φιλοξενίας και εστίασης στην περιοχή του Αχέροντα.
• Να αναδειχθούν ορεινές διαδρομές για ποδηλασία
• Να αναδειχθούν ορεινές διαδρομές για ορειβασία και πεζοπορία.
• Να προωθηθεί και να αναδειχθεί η γαστρονομία της περιοχής με την ανάδειξη τοπικών συνταγών αλλά και νέων προσεγγίσεων βασισμένων στην ιστορία και κυρίως βασισμένες στα τοπικά προϊόντα. Αυτό προέκυψε σαν μια ανάγκη τόσο των επιχειρηματιών στην περιοχή αλλά είναι και μια ανάγκη στην όλη αυτή ανάπτυξη οι άνθρωποι που δραστηριοποιούνται στην πρωτογενή παραγωγή, οι γεωργοί, οι κτηνοτρόφοι να συμμετέχουν με τα προϊόντα τους για να αυξηθεί η προστιθέμενη αξία των προϊόντων αυτών, περισσότερα χρήματα να μείνουν στην περιοχή, περισσότεροι νέοι να μπορούν να εργαστούν και να μείνουν στην περιοχή.
• Ίδρυση επιχείρησης ειδικού / εναλλακτικού τουρισμού για την ψυχαγωγία και άθληση πελατών προσβάσιμου τουρισμού. Αυτό μπορεί να υλοποιηθεί είτε από κοινωνικές επιχειρήσεις είτε από ιδιώτες.

Στις μελλοντικές δράσεις του Άξονα αυτού περιλαμβάνεται:

• Η διαμόρφωση παραλίας Αμμουδιάς και αποκατάσταση – επέκταση του βραχίονα στο Δέλτα Αχέροντα, που θα υλοποιηθεί από την Περιφερειακή Ενότητα Πρέβεζας.

Προχωράμε στον Άξονα παρέμβασης 4 όπου αφορά στην στήριξη της παραγωγής τοπικών προϊόντων και σύνδεσή τους με την τουριστική δραστηριότητα. Σε αυτό τον Άξονα υπάρχει ο στρατηγικός στόχος 6 που αφορά στην ανάσχεση φυσικών κινδύνων και καταστροφών. Έτσι, στην κύρια δράση του προγράμματος υπάρχει η αντιπλημμυρική προστασία πεδιάδας Αχέροντα και πλωτότητα ποταμού. Είναι μια δράση που θα υλοποιηθεί από την Περιφερειακή Ενότητα Πρέβεζας.

Εδώ θα ήθελα να τονίσω ότι στον Άξονα παρέμβασης αυτόν δεν υπάρχουν ιδιαίτερες δράσεις για ιδιώτες ακόμη. Καλούνται οι φορείς των γεωργών, των κτηνοτρόφων, των αλιέων να προτείνουν δράσεις για να ενταχθούν έτσι ώστε να δοθεί η δυνατότητα να δημιουργηθούν νέες επιχειρήσεις στον τομέα αυτόν.  Επιχειρήσεις μεταποίησης, επιχειρήσεις με καινοτόμα προϊόντα, επιχειρήσεις που θα συνδέουν τα τοπικά προϊόντα με την τουριστική δραστηριότητα.

Στις μελλοντικές δράσεις προβλέπεται:

• Η προώθηση βέλτιστων πρακτικών για περιορισμό περιβαλλοντικού αποτυπώματος των δραστηριοτήτων του πρωτογενή τομέα.
• Προστασία και αποκατάσταση γεωργικής βιοποικιλότητας και εδάφους. Η γεωργική βιοποικιλότητα και το γεωργικό τοπίο είναι σημαντικά για την περιοχή, για κάθε περιοχή γιατί αφορούν μεγάλο μέρος του τουριστικού προϊόντος.

Στις φωτογραφίες βλέπετε το υπέροχο αγροτικό τοπίο που βλέπει κανείς από το νεκρομαντείο. Δεν θα ήταν ίδια η αξία του αρχαιολογικού χώρου αν δεν περιβαλλόταν από αυτό τον υπέροχο κάμπο με τους φυτοφράχτες που δημιουργεί μια πολύ όμορφη εικόνα στον επισκέπτη.

Στην κάτω φωτογραφία βλέπετε μια τοπική  φυλή βοοειδούς, την βραχυκερατική αγελάδα που υπάρχει στα βουνά της Ελλάδας, ένα είδος που έτεινε να εξαφανιστεί αλλά τώρα ενισχύεται και διατηρείται. Θα μπορούσαν πολλά προϊόντα να στηριχθούν σε τοπικές φυλές και ντόπιες ποικιλίες για τη διαφοροποίηση του κτηνοτροφικού και γεωργικού προϊόντος.

Τέλος βασισμένα σε αυτά θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα πρατήριο παραδοσιακών προϊόντων στην Αμμουδιά. Αυτά είχα να σας πω σας ευχαριστώ πάρα πολύ και κλείνω με τις υπέροχες φωτογραφίες, τις υπέροχες εικόνες που μου έχει δώσει αυτή η περιοχή στις επισκέψεις μου με αφορμή το πρόγραμμα αυτό. Σας ευχαριστώ.

1η ΣΥΝΕΔΡΙΑ:
Αξιοποίηση δυνατοτήτων ήπιας τουριστικής ανάπτυξης

ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ:

Σταυρούλα Μπραΐμη – Μπότση, Δήμαρχος Σουλίου

Αντώνης Νάστας, Δήμαρχος Πάργας

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Ευχαριστούμε πάρα πολύ τα στελέχη της ΜΟΔ για την παρουσίαση του προγράμματος και ευχαριστούμε για τις καλές κουβέντες που είπατε για την περιοχή μας. Εξάλλου εμείς την αγαπάμε πάρα πολύ, βρισκόμαστε εδώ από θέση και άποψη και ευχαριστούμε πολύ γιατί κι εσείς με αυτά που κάνετε βοηθάτε στην ανάπτυξη της περιοχής και στην τόνωση της τοπικής οικονομίας και στη διαφύλαξη και της πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και του φυσικού περιβάλλοντος.

Στο βήμα, μιας και ο Γενικός Γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ ο κ. Κορκολής δεν έχει έρθει ακόμη, καλείται ο Περιφερειάρχης Ηπείρου ο κ. Αλέξανδρος Καχριμάνης ο οποίος θα τοποθετηθεί για τις δυνατότητες χρηματοδότησης των ολοκληρωμένων χωρικών επενδύσεων στη νέα προγραμματική περίοδο.

 

Οι δυνατότητες χρηματοδότησης των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων στη νέα Προγραμματική Περίοδο

Α. ΚΑΧΡΙΜΑΝΗΣ: Καλημέρα και από εμένα. Αιδεσιμότατε, κύριε Γενικέ, κύριοι Δήμαρχοι, Αντιπεριφερειάρχες, κύριε Πρόεδρε της ΜΟΔ που είστε και συντοπίτης μας άλλωστε, είστε από το Σουλόπουλο, έχουμε μιλήσει τηλεφωνικά και αυτό είναι καλό γιατί στην περιοχή μας όσοι παράγοντες είστε από την Ήπειρο είναι θετικό ότι βοηθάτε τον τόπο.

Προ ημερών έγινε μια σύσκεψη όλων των Περιφερειών με το Υπουργείο Τουρισμού και ήταν παρών ο Γενικός Γραμματέας, ο οποίος ανέφερε ότι η ΉΉπειρος έχει το ’17 μια άνοδο από 30 έως 35% αύξηση στον τουρισμό. Και ήταν κι αυτός τυχαία Ηπειρώτης! Ίσως η μεγαλύτερη άνοδος που υπάρχει αυτή τη στιγμή σε όλη τη χώρα.

Το ζητούμενο όμως δεν είναι ένας τουρισμός να γεμίσουν κάποια δωμάτια και να φύγουν. Το ζητούμενο είναι μέσα από τα πλεονεκτήματα ενός τόπου να φτάσουμε σε ένα επιθυμητό αποτέλεσμα όλοι μαζί. Στην Ήπειρο ποιο είναι το πλεονέκτημα; Είναι το περιβάλλον και τα ιδιαίτερα τοπικά προϊόντα. Δηλαδή εμείς έχουμε ποιότητα που δεν υπάρχει αλλού.

Είχα πει προ καιρού στο Σούλι ότι για εμένα επείγει, εγώ είμαι Μετσοβίτης Βλάχος όπως ξέρετε, έχουμε ταυτότητα των προϊόντων του Μετσόβου τα οποία είναι ανάρπαστα και οι τιμές που παίρνουν οι παραγωγοί δεν έχουν καμία σχέση με όλη την Ελλάδα. Κάποιος άνθρωπος είχε δουλέψει σε μια λογική και σήμερα το γάλα το γελαδινό στο Μέτσοβο που έχει τα ΠΟΠ προϊόντα τα τοπικά έχει 60 λεπτά.

Σκεφτείτε σε αυτές τις περιοχές που σε εμάς σήμερα εδώ δεν παίρνει κανένας το πρόβειο ή το γίδινο. Τι πρέπει να γίνει; Να κάνουμε την ταυτότητα προϊόντων Σουλίου. Να γίνει ένα τυροκομείο (το Σούλι είναι γνωστό) και αυτά τα προϊόντα να τα βρίσκει κάποιος στην ευρύτερη περιοχή του Σουλίου όπως είναι εδώ σήμερα στη Γλυκή που μιλάμε.

Έχουμε συζητήσεις πάρα πολύ καιρό τώρα για την αγορά παραγωγών. Έχουμε ξεκινήσει με το Υπουργείο μια διαδικασία αυτό να γίνει αρχικά στα Γιάννενα, στις άλλες πρωτεύουσες θα είναι μετά, εγώ θεωρώ ότι επειδή έχω δει και τα παζάρια που γίνονται εδώ, πρέπει τον κόσμο να τον φέρουμε σε ένα μέρος κεντρίζοντας το ενδιαφέρον.

Αν υπάρχει μια αγορά παραγωγών εδώ -και θα σας πω τι εννοώ- θα μπουν στην Πρέβεζα, θα μπουν σε όλα τα παράλια της Πρέβεζας που έρχεται κόσμος στην Πάργα, το Σάββατο λειτουργεί η αγορά παραγωγών. Αλλά ποιων παραγωγών; Με ταυτότητα και τυποποίηση στην περιοχή της Γλυκής και έτσι θα έρθει κόσμος, ο οποίος θα πάρει όλο τον Αχέροντα και θα δει τα πάντα.

Πρέπει να κάνουμε τέτοια ερεθίσματα. Ξέρετε, αυτά που σας λέω είναι εύκολα να γίνουν, αλλά πολλές φορές δύσκολα στην πράξη. Κάποια μέρα που ήμουν στην Παραμυθιά ήρθαν από το Μορφάτι και από τους Σπαθαραίους και μου λένε «θέλουμε να έρθεις επιτόπου να δεις ένα έργο». Πήγα, ήμασταν μαζί με τον κ. Πιτούλη, μου έδειχναν εκεί να καθαρίσουμε και να ανοίξουμε μια τάφρο πέρα – πέρα. Λέω «θα το κάνουμε» -«μας δουλεύεις» μου είπαν – την πρώτη τους κουβέντα, τους λέω «Γιατί σας δουλεύω;» και λέει «γιατί όλοι οι νομαρχαίοι έρχονται, φεύγουν και δεν το κάνει κανένας ποτέ».

Τελικά φώναξα πιο δίπλα τον κ. Πιτούλη και τον ρώτησα «είναι αυτό που καταλαβαίνω ή είναι κάτι διαφορετικό;» «αυτό είναι». Το κάναμε ξέρετε στο τέλος, ήταν η Τσάρα, πήγα εκεί για κάτι οικογένειες Χριστάκη συνεννοηθήκαμε, καθαρίστηκε και αυτό και τελικά. Ήταν αυτό το απλό, το αυτονόητο, το οποίο επειδή ήταν δυο νομοί και επειδή οι νομάρχες έρχονταν και έφευγαν οι κρατικοί χωρίς ποτέ να τους νοιάζει τι θα γίνει αυτός ο τόπος, φαινόταν απατηλό και έφτασα να πιστεύω δεν καταλαβαίνω τι μου έλεγαν οι άνθρωποι. Οι άνθρωποι μου έλεγαν απλά πράγματα τα οποία ήταν τόσο εύκολα να υλοποιηθούν.

Μιλάμε για μια περιοχή που γίνονται κάποιοι δρόμοι. Ξεκίνησε παλαιότερα, ο κ. Μπέζας θα θυμάται, από το πρόγραμμα Πίνδος, ο δρόμος από το Ελευθεροχώρι για το Σούλι, αυτή τη στιγμή αυτός ο δρόμος εγώ βλέπω όταν τελειώσει, γιατί είναι τώρα για να πάει στο Ελεγκτικό Συνέδριο για έλεγχο η δημοπρασία, θα δώσει τη δυνατότητα στους κτηνοτρόφους εκεί να κάνουν μια σειρά μικρές παρεμβάσεις οι οποίες θα πουλάνε από το αυτί και στο δάσκαλο ποιοτικά προϊόντα, που θα έχουν.

Αυτά δεν τα είχαμε δει στο παρελθόν, δεν βλέπαμε. Βλέπαμε μόνο την επιδότηση, όπως ήταν γρηγορότερα τα βραχυκερατικά γελάδια που μας δείξατε.

Κύριοι δεν μπορεί συνέχεια να μιλάμε για επιδότηση, πρέπει να μιλήσουμε για ποιότητα. Ο δεύτερος δρόμος που ξεκινάει και ξεκίνησε και θα φτάσει τα δύσκολα πέρασαν για να περάσει στην περιοχή του Λώρου άρα θα συνδέσει όλη αυτή την περιοχή από εδώ, δίνει άλλες δυνατότητες να ενωθείς και από τα λιβάδια του Σουλίου και να πέσει από τους Κουκουλιούς στο Σούλι και να γίνει ενιαίος αυτός ο χώρος. Τόσο απλά είναι τα πράγματα, δεν είναι δύσκολα πλέον.

Αλλά ξέρετε πόσο δύσκολο είναι μερικές φορές; Είδα εδώ πριν το θέμα του βιολογικού και της αποχέτευσης του Καναλακίου. Ήρθαν από την Αμμουδιά φώναζαν στο γραφείο «Τι θα γίνει; Πάνε να μας χαλάσουν το ποτάμι, το μυθικό Αχέροντα» το ίδιο έγινε όταν ξεκινήσαμε και την αποχέτευση της Παραμυθιάς και είπαμε «δεν γίνεται κανένα πρόβλημα χωρίς να έχει λύση».

Μαζευτήκαμε όλοι, ξέρετε λέμε εύκολα «φορέας προστασίας του τάδε …»  και το βλέπουμε απαγορευτικό δεν θα γίνει τίποτε εκεί. Ή περιοχή NATURA. Αλήθεια, προχώρησε μέχρι σήμερα καμία μελέτη σε καμία περιοχή NATURA; Δεσμεύουμε περιοχές, βάζουμε επαχθείς όρους αλλά δουλειά καμία. Γιατί; Γιατί εγώ σέβομαι το περιβάλλον, πρέπει όμως να γίνει και δουλειά εκεί. Αυτός ο κόσμος ζει, πρέπει να τον σεβαστούμε στην κάθε περιοχή που υπάρχει και τώρα επεκτείνονται οι περιοχές NATURA χωρίς ποτέ να μελετηθεί καμία από αυτές που δεσμεύσαμε για να τις μελετήσουμε.

Γιατί έτσι γίνεται η ανάπτυξη. Είναι πολύ ωραία η πρόταση που κάνει η ΜΟΔ, αλλά θέλει και δουλειά από πίσω. Δεν είναι μόνο να κάνουμε ένα πρόγραμμα, αλλά να το υλοποιήσουμε. Τελικά μαζευτήκαμε και βρήκαμε τη λύση πως θα γίνει η αποχέτευση και προχθές ο Προϊστάμενος των Τεχνικών Υπηρεσιών στο Καναλάκι μας είπε ότι «τελειώνουν» ότι το έχουμε και αυτό προγραμματίσει να υλοποιηθεί στην παρούσα προγραμματική περίοδο.

Κοιτάξτε, όταν πήγα  μια φορά στην Ελβετία έβλεπα παντού να βγάζουν άμμο από τα ποτάμια. Είπα, «αυτό είναι έγκλημα στην Ελλάδα». Μέχρι σήμερα αυτό δεν το κάνουμε και μετά πλημμυρίζουμε. Ήρθε ο “Κλεισθένης” και είπε ξαφνικά στην Αυτοδιοίκηση και η μήνυση είναι εύκολη, άμα θα γίνει μια πλημμύρα κάποιος θα ψάξει, κάποιον θα βάλουν στόχο.

Και ο “Κλεισθένης”  είπε ότι εμείς καθαρίζουμε πλέον τα ποτάμια, μπερδεμένα πράγματα σε μια Ελλάδα του τίποτα διαχρονικά όχι μόνο σήμερα και θα φύγουν από τους Δήμους.

Κάλεσα τους Αντιπεριφερειάρχες και τους είπα ότι «εμείς θα καθαρίσουμε τα ποτάμια». Πραγματικά καθαρίστηκε ο Κωκυτός με τη συνεργασία και με τους τοπικούς Δήμους από την Παραμυθιά μέχρι την Κυψέλη, όπως καθαρίστηκε και ο Αχέροντας και μπορεί να ανεβαίνει η στάθμη αλλά για πρώτη φορά με τέτοια βροχόπτωση θα είχαμε πλημμύρες και αυτή τη φορά δεν έχουμε, γιατί. Γιατί κάναμε κάποιες δουλειές, κάναμε μάλλον τα αυτονόητα, γιατί στην Ελλάδα τα αυτονόητα είναι και τα δύσκολα.

Εν πάση περιπτώσει θέλει δουλειά αλλά πρέπει οπωσδήποτε να φεύγει η άμμος και τα φερτά υλικά από τα ποτάμια γιατί αν δεν φεύγουν, δημιουργούν καταστάσεις. Πλωτά ποτάμια, παράδειγμα ο Λούρος αν θα δείτε στην ιστορία μέχρι το ’13 έφταναν στη Φιλιππιάδα, τα τότε πλωτά. Σήμερα που φτάνουν; Πουθενά.

Και αν πας να βγάλεις μια τέτοια άδεια, θα περάσεις μια θητεία δική σου και θα έρθει κι άλλη μία και δεν θα έχει γίνει τίποτε και θα έχει ξεχαστεί το θέμα. Κύριοι, πρέπει να αλλάξουν πολλά σε αυτό τον τόπο. Αν δεν αλλάξουν τα αυτονόητα, δεν γίνεται τίποτε.

Μιλάμε για ιαματικές πηγές. Τυχαία έχουμε μια ιαματική πηγή στα Καβάσιλα, είναι μέσα στο ποτάμι πως θα την πάρεις; Θα την πας στο βουνό; Δεν γίνεται. Πρέπει να βρεθεί τρόπος που να λέει είναι η πηγή εκεί, θα βγει άδεια. Τι να κάνουμε δηλαδή; Αυτά στο εξωτερικό τα έχουν λύσει. Αν θα πας στο εξωτερικό, θα δεις όταν πήγα εγώ σε ένα μέρος στην Πρέσια που βγάζουν και τα όπλα τις καραμπίνες Πρόεδρε της Κυνηγετικής Ομοσπονδίας, τι είδα. Με πήγε ένας δημοτικός σύμβουλος και είχε παγοδρόμιο, χιονοδρομικό, βουστάσιο με γελάδια έπαιρνε το γάλα, ξενοδοχείο, όλα σε ένα μέρος. Στην Ελλάδα η νομοθεσία λέει «πήγαινε 300 μέτρα τόσο, άλλα 300 έτσι, άλλα 300 έτσι» έφτασες στη θάλασσα και να μην κάνεις ποτέ τίποτε.

Αυτά είναι απαράδεκτα. Πρέπει να σου πει «Κύριοι, θα τα κάνεις αλλά θα έχεις νομοθεσία και θα υπηρετείς τους νόμους». Απλά είναι. Εγώ πιστεύω ότι αυτή η περιοχή έχει μέλλον.

Κύριε Πρόεδρε της ΜΟΔ,  και κύριε Αρβανίτη παρουσιάσατε κι εσείς και οι δύο παρουσιαστές μια πολύ καλή πρόταση, μπορούν να υλοποιηθούν τα πράγματα. Αλλά με τις δομές που έχουμε σήμερα είναι δύσκολο και θα σας πω γιατί.

Παράδειγμα εμείς έχουμε την πρόταση των πέντε αρχαίων θεάτρων. Μας βοήθησε ο κ. Μπένος, η πρόταση ξεκίνησε από την τότε Προϊσταμένη την κα Ρόκου της Διαχειριστικής Αρχής, μοιράστηκε με όλους και την ανέλαβε ο κ. Ιωάννου, ήρθε κοντά μας ο κ. Μπένος. Δεν ήταν μόνο να αναστηλώσουμε τα αρχαία θέατρα,  που ευχαριστώ κ. Πρόεδρε της Εφορείας Θεσπρωτίας για τη συνεργασία, αλλά ήταν να βγάλουμε και τα τοπικά προϊόντα. Προϊόντα, που θα έχουν την ταυτότητα των αρχαίων θεάτρων.

Αυτός ήταν ο σκοπός και εκεί ήταν και η καινοτομία. Δηλαδή όταν κάνουμε κάτι, να έχεις συνέργειες. Αλλά για να τα κάνουμε όλα αυτά, θέλει δουλειά. Είναι το ζητούμενο στην δουλειά ακόμη, γιατί ακόμη είναι η εποχή της επιδότησης, είναι η εποχή που δεν ρωτάμε αν σε ένα προϊόν έχουμε ποιότητα, ρωτάμε τι επιδότηση θα πάρουμε. Και αυτό δεν το έχουμε αποβάλλει από μέσα μας ακόμη. Πρέπει να το αποβάλλουμε.

Θα σας πω ένα απλό: στις εκθέσεις που πηγαίνει η Περιφέρεια Ηπείρου δεν πάμε μόνο για να φέρουμε τουρισμό. Κοιτάμε να κάνουμε και μια εξωστρέφεια στα τοπικά μας προϊόντα. Ξέρετε πόσο έχουν βοηθηθεί οι επιχειρήσεις; Είδα μία σήμερα εδώ, που είναι από το Θεσπρωτικό είναι παρόν και το λέω ευθέως. Μπορεί να σας πει πόσο άλλαξε η ζωή του και η επιχείρησή του με τις εκθέσεις που έρχεται, εμείς δεν παρέχουμε τίποτε άλλο, κάνουμε αυτό που έκανε παλιά ο Οργανισμός προώθησης εξαγωγών: διαθέτουμε το μέρος.

Έρχεται, στήνεται και ξέρετε τι ζήτησε; Πήγαμε στην Πολωνία. Εκεί είναι ένας συντοπίτης σας από την Πάργα, ο οποίος κάνει εμπόριο προϊόντων του πρωτογενούς τομέα και μεταποιημένων. Και μας έδωσε τέτοια χαρακτηριστικά, που είπα «ή γκαβοί είμαστε, ή δεν ξέρω τι πρόβλημα έχουμε».

Δεν θα σας πω πολλά, θα σας πω γι’ αυτή την περίπτωση ότι τα αρνιά -και έρχομαι στο θέμα της τυποποίησης- τυποποιημένα, κατεψυγμένα κατά γαλλικό τύπο πουλιούνται στην Πολωνία 20 € το κιλό. Στην Ελλάδα οι κτηνοτρόφοι μόλις γεννιούνται δεν ξέρουν τι να τα κάνουν για να πάρουν το γάλα.

Και να σας πω και λίγο παρακάτω; Μια φορά -λέει, γιατί κάναμε συζήτηση- «τα παίρνω από τον Τύρναβο από τον κ. Κασίδη» και μια φορά μου είπε «δεν έχω να σου δώσω άλλα, να σου βάλω ρουμάνικα και να τα τυποποιήσω στον Τύρναβο» και το έκανε. Μόλις τα έδωσε στην αγορά μου είπαν «από αυτά δεν κάνουν». Εκεί έρχεται το δικό μας φυτικό βασίλειο που υπάρχει σε όλη την Ήπειρο, που έχει 5.000 φυτά και φαρμακευτικά φυτά. Όλα αυτά έχουν αξία. Δίπλα είναι η κυρία από το Μαργαρίτι που έρχεται στις εκθέσεις με τα διάφορα αρωματικά φυτά, στα οποία έχει κάνει τεράστια δουλειά από το Ντουμπάι μέχρι τη Σιάτλ στο Παρίσι, μέχρι τις μικρότερες εκθέσεις, αν ξεκινήσει κάποιος από την FOOD EXPO στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα, αλλά πρώτα να δούμε και τις αγορές παραγωγών. Μια φορά την εβδομάδα τα τυποποιημένα πάντα προϊόντα, όχι όπως είμαστε στις λαϊκές, και εκεί θα έχει και το τυρί και τα πάντα.

Πιάστε την ευκαιρία της οικοτεχνίας. Εγώ έχω πρόβατα παράδειγμα στο βουνό έχω 500-1.000 πρόβατα και κάνω ένα μικρό τυροκομείο. Μέχρι σήμερα το τυρί το πουλάω λαθραία. Όμως άμα γραφτώ με κωδικό στο Μητρώο οικοτεχνίας, έχω δικαίωμα να πάρω τιμολόγιο και να πουλάω στα επίπεδα τουλάχιστον της Ηπείρου αρχικά. Αυτά τα τόσο απλά πράγματα δεν τα κάνουμε. Σηκώνουμε τα χέρια και βλέπουμε τους νέους ανθρώπους να πιάνουν την καφετέρια. Δεν είναι έτσι.

Έχουμε κάποια παιδιά στην Πλατανούσα, πήραν βάγια και δάφνες και αφού τα δούλεψαν έβγαλαν εκχυλίσματα. Ήρθαν μια μέρα στο γραφείο και λέει «μπήκαμε σε ένα πρόγραμμα και δεν έχουμε να πουλήσουμε». Αρχικά μας ήρθαν, που. Στη FOOD EXPO μετά ήρθαν και έξω.  Σήμερα πετάνε!

Να σας πω άλλο ένα ακόμη παράδειγμα και συγνώμη που καταχρώμαι το χρόνο σας. Πήγαμε στη Ρουμανία, είχαμε νοικιάσει  την αίθουσα «Regina Elizaveta» και εκεί είχαμε και για τουρισμό αλλά και για προϊόντα. Το βράδυ μας έκαναν ένα τραπέζι σε μια αίθουσα μισή από αυτήν, που είχε γύρω τις ποιμενικές του Μπαλάφα, άνθρωποι που κατάγονταν από την Ήπειρο και στη Ρουμανία -έτσι το είδαμε στην πράξη- ότι όλοι αυτοί έχουν το εμπόριο της Ρουμανίας στα χέρια. Εμείς δεν το ξέρουμε αυτό.

Αν πάτε στην Άρτα και πάτε στο μαγαζί εκεί που μαζεύονται όταν πουλάνε τα προϊόντα του Γιολδάση, πάνω στην εθνική στο φούρνο εκεί, θα δείτε ότι έρχονται κάποιοι από την Πέλλα και παίρνουν τα πορτοκάλια και τα λοιπά προϊόντα. Όταν ρώτησα αυτόν που είχε 28 καταστήματα στην Κωνστάντζα που πουλούσε διάφορα προϊόντα σούπερ μάρκετ «από πού παίρνεις πορτοκάλια;», γέλασε. «Γιατί γελάς;» του λέω. «Δικά σας είναι, αλλά μας τα πουλάνε οι Βούλγαροι με τα διαλογητήρια που έχουν». Στην Άρτα δεν έχουμε ούτε διαλογητήρια που χρειαζόμαστε -το βλέπουμε αυτό συνέχεια- ούτε ψυγεία. Πόσα προγράμματα έχουν περάσει; Απλά πράγματα είναι αυτά που λέω.

Και την επόμενη χρονιά ο ένας από την παρέα που ήμασταν, πούλησε 600 τόνους πορτοκάλια σε αυτόν από την περιοχή της Κωνστάτζας. Ξέρετε, θέλουμε δουλειά. Η δουλειά είναι δίπλα μας τόσο εύκολη, όσο όταν λέμε «κλείσε τα μάτια να δεις το σκοτάδι». Το σκοτάδι μακρινό δεν είναι, κλείνεις τα μάτια και το βλέπεις. Ακριβώς έτσι αποδείχθηκε με τις εκθέσεις. Συνέχεια έρχεται κόσμος, ανοίγουμε αγορές και επειδή η Ήπειρος έχει ένα φοβερό περιβάλλον, που δίνει το δικαίωμα να αναπτύξεις πρωτογενή τομέα ποιοτικό και μετά να έρθει και να κουμπώσει ο τουρισμός με τις τυποποιήσεις και τη μεταποίηση του πρωτογενούς τομέα, έτσι θα πάμε μπροστά.

Μια μέρα με πήραν από το Δήμο Μετσόβου που ήμουν παλιά Δήμαρχος και μου λέει «συντηρούμε τα χιονοδρομικά μας, πες μας από πού έπαιρνες ανταλλακτικά στην Ιταλία» τους λέω «να πάμε παρέα, πήραμε και διερμηνέα, πήραμε και ένα μηχανικό από την Περιφέρεια, είναι τρία – τέσσερα χρόνια και φτάσαμε στην περιοχή του Τιρόλο στο Βιπιτένο εκεί που έπαιρνα εγώ όταν ήμουν Δήμαρχος ανταλλακτικά, για να είναι φτηνότερα, για να μπορούμε να κάνουμε τη δουλειά μας.

Όταν φύγαμε από εδώ ρωτήσαμε για ξενοδοχείο και μας είπαν πολλά λεφτά. Λέω «άντε ρε, στα χιονοδρομικά κέντρα το καλοκαίρι οι τιμές είναι ακριβά». Μόλις φτάσαμε εκεί, αρχίσαμε να κάνουμε τις δουλειές, έπρεπε να βρούμε να κοιμηθούμε. Όλα τα ξενοδοχεία γεμάτα. Ξέρετε τι μας είπαν οι ξενοδόχοι; Δουλεύουμε καλύτερα το καλοκαίρι από το χειμώνα. Πρώτον δεν έχουμε έξοδα θέρμανσης, δεύτερον αυτό που είπατε: περιπατητές, φυσιολάτρες, ποδηλάτες όλοι αυτοί είχαν κατακλύσει την περιοχή. Ξέρετε τι πούλαγαν; Τα προϊόντα της περιοχής. Τίποτε άλλο. Και στο πρωινό και στο βραδινό και στο μεσημεριανό.

Σου έλεγαν «αυτό είναι αρνί από την τάδε περιοχή», «αυτό είναι η μαρμελάδα από τα άγρια μήλα της τάδε περιοχής». Αυτά έτρωγες, αυτά έκαναν έναν τροχό και έφερναν όλοι μαζί τον τροχό γύρα και έτσι προχωρούσαν τα πράγματα.

Θέλουμε δουλειά. Εγώ σας συγχαίρω κ. Πρόεδρε και κ. Αρβανίτη για την πρόταση, η πρόταση θέλει υλοποίηση. Παράδειγμα είδα αρχαιολογικά έργα, είδα ένα γεφύρι που προτείνατε, είδα ναούς σε αυτά έχουμε φτάσει σε ένα πάρα πολύ καλό επίπεδο ως Ήπειρος, δεν νομίζω να υπάρχει άλλη Περιφέρεια στην Ελλάδα, που να έχει κάνει τόσα μνημεία σε συνεργασία, που το μόνο πρόβλημα που έχουμε είναι πως θα περάσουμε τις μελέτες. Γιατί το ΚΑΣ είναι αρκετά -γιατί άμα δεν λέμε αλήθειες εδώ δεν λύνουμε πρόβλημα- αρτηριοσκληρωτικό όταν περνάς ένα έργο. Και η προγραμματική σύμβαση μετά με το Υπουργείο Πολιτισμού γιατί δεν είναι δικό του αντικείμενο, ούτε σε εμάς, ούτε στους Δήμους.

Εκεί έπρεπε να υπάρχει μια διάταξη που να λέει ότι μπορούν οι Δήμοι και οι Περιφέρειες να εκτελούν έργα του Υπουργείου Πολιτισμού όταν με τη συνεπίβλεψη των υπηρεσιών των Εφορειών, όταν υπάρχει το ανάλογο προσωπικό. Ξέρετε αυτή η δουλειά όταν έρχεται ένας πάτερ να μου πει «η τάδε Εκκλησία του 1600 θα πέσει», αρχίζω και ψάχνω τους διευθυντές των Αρχαιοτήτων, γιατί μπορεί να κάνει τρία και τέσσερα χρόνια μια μελέτη τέτοια να τελειώσει, όχι ως μελέτη, ως γραφειοκρατία.

Και ψάχνουμε με το Τοπικό Συμβούλιο να δώσουμε τα λεφτά κατ’ ευθείαν στις αρχαιολογικές Υπηρεσίες να ξεφύγουμε μέσω του ΠΔΕ από τη γραφειοκρατία αυτή. Είναι πράγματα τα οποία μπορούν να γίνουν. Η κα Δήμαρχος ξέρει πόσα τραβήξαμε για το Σούλι πάνω σε ό,τι αφορά την οικία Μπούση.

Και δεν είναι τυχαίο θα το πω για τον κ. Χουλιαρά, σε ό,τι έργα είχαμε, ήταν πολύ μέσα στα πράγματα. Αλλά δεν θα ξεχάσω το τι περάσαμε για να σώσουμε τα δυο βάθρα στη γέφυρα της Πλάκας και να γίνει αυτό το έργο. Εκεί ήταν πολύ χειρότερες οι συνθήκες που σώθηκε αυτό το έργο, τώρα θα γίνει. Εκεί δεν το είπα τυχαία τότε για τον κ. Σμύρη, ο οποίος τράβαγε μπροστά κι εμείς ακολουθούσαμε ως Περιφέρεια Ηπείρου. Γιατί πολλοί σε ένα έργο θα έρθουν να σου πουν ότι θα βοηθήσουν και στο τέλος σε αφήνουν μόνο σου. Αλήθειες θα λέμε γιατί έτσι θα λύσουμε τα προβλήματα.

Κύριοι των Δήμων, η Περιφέρεια Ηπείρου έχει το προσωπικό, είτε είμαι εγώ, σε αναστηλώσεις έχει ένα πολύ καλό δυναμικό το οποίο ασχολείται για όλη την Ήπειρο με έδρα τα Γιάννενα, που μπορεί να δώσει λύσεις.

Επίσης εδώ που ασχολήθηκε φέτος, έδωσε λύση στον καθαρισμό του Αχέροντα που υπήρχε, όπως και τον Κωκυτό. Ο Κωκυτός είναι σήμερα όλος ανοιχτός, είχε να ανοιχτεί τουλάχιστον 40 χρόνια από ό,τι μου λένε οι Υπηρεσίες.

Και να πούμε και για την αρρώστια του πλατάνου. Έχουμε διαθέσει πάρα πολλά λεφτά, γίνεται σωστή δουλειά με τα τοπικά δασαρχεία, το Υπουργείο περιβάλλοντος έχει διαθέσει 0 ευρώ, καθαρά πράγματα, τώρα να μην ωραιοποιούμε καταστάσεις, είπαν ότι αρρώστησε βρέστε τρόπο να το κάνετε.

Ευτυχώς υπάρχει συνεργασία με την Αποκεντρωμένη Διοίκηση και με τα κατά τόπους Δασαρχεία και μπαίνει η Περιφέρεια Ηπείρου και τα καθαρίζει όλα αυτά που είναι, τα σημαδεύουμε, τα παίρνουμε, τα καίμε, αλλά είναι πολύ δύσκολο και πιστεύουμε κάποια στιγμή να σταματήσει αυτό. Είδαμε τεράστιες καταστροφές στον Καλαμά και στον Λούρο και στον Αχέροντα. Στον Αχέροντα όχι τόσο όσο είναι σε άλλες περιοχές και δημιουργούνται και καταστάσεις μετά πλημμύρας από αυτά.

Εγώ σας είπα αρκετά, αλλά θέλω να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ, θα έρθει και ο Γενικός εδώ έχουμε μια άψογη συνεργασία με τον κ. Κορκολή, θα σας πω μόνο μια τελευταία περίπτωση που συνέβη σε εμάς: μας κάλεσαν και τις 13 Περιφέρειες να πιάσουμε γιατί άκουσα κι εδώ πρόταση για τοπικό πρόγραμμα μικρομεσαίων επιχειρήσεων αλλά να έχουν μέσα την καινοτομία.

Όταν μας κάλεσαν στην αρχή μας είπαν ότι υπάρχουν δυο τρόποι. Ο ένας ήταν να κάνουμε διαγωνισμό γιατί δεν μπορούσε να το πάρει απ’ ευθείας το πρόγραμμα ο ΕΦΑΠΑΕ και ο δεύτερος ήταν να το κάνουμε μόνοι μας.

Όταν είδαμε τις δυσκολίες τότε που είχε ο ΕΦΑΠΑΕ τελικά το πρόγραμμα των 40 εκατομμυρίων με το overbooking το κάναμε ως Ήπειρος, ως Διεύθυνση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού Ηπείρου και στις 23 Δεκεμβρίου που έγινε το τσεκάρισμα κεντρικά από το Υπουργείο ήμασταν η μόνη Περιφέρεια στην Ελλάδα η οποία στο πρόγραμμα της αγροδιατροφής είχαμε ήδη και πληρωμές, αλλά είχαμε και δεσμεύσεις που έπρεπε να έχει το πρόγραμμα μέσα στο 2018.

Κατόπιν αυτού εμάς δεν ζητήθηκαν χρήματα από το κεντρικό Ταμείο το ΕΠΑΝΕΚ που είχε για τον τουρισμό ένα πρόγραμμα, οι άλλοι συνάδελφοι έβαλαν χρήματα σε αυτό το πρόγραμμα, εμείς δεν βάλαμε. Μία Περιφέρεια είχε μόνο τέσσερις προτάσεις άρα ούτε κι αυτή έβαλε.

Εμείς σ’ αυτό το πρόγραμμα του τουρισμού περάσαμε με αξιολόγηση 291 προτάσεις που μεταφράζονται σε 98 εκατομμύρια τα οποία ήταν ξένα, δεν ήταν ούτε ένα ευρώ δικά μας, ήταν από το Υπουργείο και από αυτά που συνεισέφεραν οι άλλες Περιφέρειες.

Όταν η Κρήτη πέρασε 293 και όταν είναι 45 ή 48% αυτό του προγράμματος από τις λιγότερο ανεπτυγμένες Περιφέρειες της Ελλάδας. Μίλησα με τον κ. Κορκολή τον οποίο ευχαρίστησα για τη συνεργασία που είχαμε και έχουμε μέχρι σήμερα, είναι άψογη και του είπα αν είναι δυνατό, γιατί εμείς όταν έχουμε το 30 με 35% άνοδο στον τουρισμό στην Ήπειρο έχουμε κι άλλες υποχρεώσεις.

Ο κ. Κορκολής τον οποίο καλωσορίζω, είχα πει ότι έχουμε μια άψογη συνεργασία και μας έχετε βοηθήσει πολλές φορές, μίλησα για τον τομέα των τουριστικών επιχειρήσεων, μου είπατε ότι φώναζαν και στον Υπουργό στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης ότι η Ήπειρος πήρε μεγάλο κομμάτι χωρίς να συνεισφέρει και εμείς τα είχαμε βάλει στην καινοτομία και σας παρακάλεσα γιατί υπάρχουν κι άλλες καλές περιπτώσεις, μου είπατε ότι θα μου απαντήσετε σε λίγες μέρες τι θα κάνετε.

Πάντως σας ευχαριστούμε για την παρουσία σας εδώ και ως Περιφερειάρχης Ηπείρου σας λέω ότι είναι μεγάλο το ευχαριστώ γιατί με ένα τηλέφωνο λύνουμε πάρα πολλά θέματα. Σας ευχαριστώ, συγνώμη ίσως κράτησα και την ώρα για να πάρει τον λόγο κατ’ ευθείαν ο Γενικός που θα μας πει πιο χρήσιμα πράγματα από εμένα. Ευχαριστώ πολύ.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Η αλήθεια είναι ότι κ. Περιφερειάρχα λίγο παραπάνω πήρατε αρκετό θα έλεγα και υπάρχουν κι άλλες εισηγήσεις, παρ’ όλα αυτά κ. Κορκολή, Γενικέ Γραμματέα Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ σας καλωσορίζουμε στο Δήμο Σουλίου, μαζί με το Δήμαρχο Πάργας και την Περιφέρεια Ηπείρου. Είμαστε οι κεντρικοί φορείς οι οποίοι προκαλέσαμε όλο το σημερινό εγχείρημα, ένα πρόγραμμα τολμηρό, ένα πρόγραμμα συνεργατικό έτσι ώστε ο Αχέροντας ως σημείο αναφοράς να αναπτυχθεί επί συνόλω.

Δεν θα μακρηγορήσουμε γιατί τα είπαμε όλα και ήδη έχουμε φύγει μια ώρα και στο πρόγραμμα, όμως επειδή ο σχεδιασμός, ο προγραμματισμός και το όραμα για να έχει τελικά ουσία πρέπει να έχει και χρήματα για να υλοποιηθεί γι’ αυτό τον λόγο να ευχαριστήσουμε πάρα πολύ που βρίσκεστε εδώ σήμερα και αμέσως να σας δώσουμε τον λόγο.

Π. ΚΟΡΚΟΛΗΣ: Ευχαριστώ πολύ. Ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια και τον Περιφερειάρχη, ευχαριστώ πάρα πολύ για την πρόσκληση. Μου κάνει πολύ θετική εντύπωση ο κόσμος που βλέπω. Αυτό είναι πάρα πολύ ενθαρρυντικό, ξεκινώντας θέλω να δώσω συγχαρητήρια για την πρωτοβουλία, θέλω να δώσω συγχαρητήρια για την προσπάθεια, για την κοινή προσπάθεια της Περιφέρειας, των Δήμων και του Υπουργείου μας μέσω της ΜΟΔ.

Όπως πιθανό θα έχετε διαπιστώσει, μέχρι τώρα έχει γίνει  μια πάρα πολύ καλή δουλειά, πραγματικά η δουλειά της ΟΧΕ του Αχέροντα είναι υποδειγματική, είναι μια δουλειά που ανοίγει προοπτικές για τον τόπο. Εδώ θα ήθελα να μου επιτρέψετε να πω μόνο δυο κουβέντες: βλέποντας το αναπτυξιακό σχέδιο, το στρατηγικό σχέδιο που παρήγαγαν οι συνάδελφοι της ΜΟΔ για την τοπική οικονομία, επιβεβαιώνεται και η στρατηγική στο εθνικό επίπεδο για την αναπτυξιακή προοπτική της χώρας, όπως αυτή έχει πολλές φορές εκφραστεί και από εμάς και από τα υπόλοιπα Υπουργεία και κεντρικά και στα 13 αναπτυξιακά Συνέδρια.

Να πω – να θυμίσω λίγο – ένα δύο βασικά χαρακτηριστικά αυτής της πολιτικής και να δείτε ποια σχέση έχει και με το τοπικό στρατηγικό σχέδιο. Λέμε ότι η Ελλάδα χρειάζεται μια αλλαγή του παραγωγικού υποδείγματος. Αυτό τι σημαίνει πρακτικά; Σημαίνει ότι πρέπει να στρέψουμε την οικονομία μας σε παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών με υψηλή προστιθέμενη αξία, με τρόπο ώστε να εκμεταλλεύεται η στρατηγική αυτή η αναπτυξιακή προοπτική, τα πλεονεκτήματα της χώρας στις διεθνείς αγορές και το μεγαλύτερο πλεονέκτημά της όπως λέμε, είναι το ανθρώπινο δυναμικό.

Άρα επίκεντρο όλης αυτής της προσπάθειας πρέπει να είναι το ανθρώπινο δυναμικό, το οποίο έχει σπουδάσει και από όλους τους διεθνείς Οργανισμούς θεωρείται από τα καλύτερα στον κόσμο. Οι ελληνικές οικογένειες έχουν επενδύσει χρήματα για την πρόοδο των νέων ανθρώπων και αυτούς τους νέους ανθρώπους οφείλουμε να τους εντάξουμε μέσα στην παραγωγική διαδικασία με τέτοιο τρόπο, ώστε να τους δίνουμε αξιοπρέπεια, τρόπο να ζήσουν και τρόπο να προσφέρουν.

Αυτό το παραγωγικό υπόδειγμα αν το ανάγουμε στην τοπική οικονομία στο στρατηγικό σχέδιο που έχει παρουσιαστεί ήδη μπροστά σας και θα αναλυθεί ακόμη περισσότερο στη συνέχεια, βρίσκει εφαρμογή και επιβεβαιώνεται και στην τοπική οικονομία.

Θα πω μόνο τέσσερις φράσεις για το σχέδιο, διαβάζοντάς το νομίζω ότι η ουσία συμπυκνώνεται στους τέσσερις άξονες προτεραιότητας.

1. Ανάδειξη και ανάπτυξη και προστασία του περιβάλλοντος
2. Ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς
3. Τουριστικές υπηρεσίες υψηλής ποιότητας και προστιθέμενης αξίας
4. Ενίσχυση της παραγωγής του πρωτογενούς τομέα των τοπικών προϊόντων και σύνδεσή τους με τον τουρισμό.

Αυτά τα πράγματα λέει η ΟΧΕ του Αχέροντα, αυτά τα τέσσερα πολύ βασικά  πράγματα, αυτό πρακτικά είναι κι ένα υπόδειγμα για όλη τη χώρα. Θυμίζω ότι η ΜΟΔ πριν από αυτή την προσπάθεια είχε βοηθήσει πάρα πολύ στη δημιουργία ενός αντίστοιχου στρατηγικού σχεδίου σε μια άλλη περίπτωση σε ένα νησί (ΝΙΣΥΡΟΣ), τελείως διαφορετική ίσως με όρους αναγκών και ιδιαιτεροτήτων, αλλά και δυνατοτήτων σε σχέση με αυτό εδώ, αλλά στην ουσία και εκεί βλέπουμε ότι η αλλαγή του παραγωγικού υποδείγματος – είναι ο τρόπος για να πάει ο τόπος μπροστά.

Αυτά τα ολίγα σε σχέση με τον σχολιασμό του αναπτυξιακού σχεδίου γιατί καταλαβαίνω ότι έχετε ήδη υπερβεί τον χρόνο. Εγώ να πω μόνο αυτό που με προκαλέσατε με την καλή έννοια στην αρχή, το αναπτυξιακό σχέδιο χωρίζεται σε πρόδρομες δράσεις και στις κύριες δράσεις που είναι σχεδιασμένες να χρηματοδοτηθούν από την επόμενη προγραμματική περίοδο. Εδώ να πω ότι η επόμενη προγραμματική περίοδος του ΕΣΠΑ πιάνει ουσιαστικά τα έτη 2021-2027 συν δυο χρόνια 2029 άρα της επόμενης δεκαετίας.

Θα έχει ενισχυμένο προϋπολογισμό τόσο στα περιφερειακά πρόγραμμα και ειδικότερα στις ΟΧΕ στις Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις. Οι Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις είναι ο νέος σύγχρονος τρόπος για να κάνουμε τοπική ανάπτυξη, αυτό πρέπει να το θυμάστε. Άρα θεωρώ ότι οι  πόροι, τα 25 αυτά εκατομμύρια που βλέπω στο σχέδιο και πιθανό και άλλοι πόροι, θα είναι διαθέσιμοι για την επόμενη περίοδο.

Όσο για τις πρόδρομες δράσεις, για δράσεις που πρέπει να γίνουν άμεσα, θεωρώ ότι μπορούμε να τις καλύψουμε αυτές τις δράσεις, είτε από το εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων είτε από τα προγράμματα ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ είτε από άλλες χρηματοδοτικές πηγές.

Προτείνω στην Περιφέρεια, στους ανθρώπους της ΜΟΔ αγαπητέ Πρόεδρε και στην ομάδα να καθήσουμε το επόμενο διάστημα για να ξεκινήσουμε -να μην περιμένουμε δηλαδή την επόμενη περίοδο- άμεσα την χρηματοδότηση πολλών δράσεων από αυτές, που διαβάζω στο στρατηγικό σχέδιο και να δώσουμε άλλη πνοή στην περιοχή.

Θέλω να ευχαριστήσω κι εγώ με τη σειρά μου για τη συνεργασία και τους Δήμους και την Περιφέρεια, πάντα προσπαθούμε να λύσουμε όπως είπε και ο Περιφερειάρχης στα προβλήματα με καλή διάθεση και καλή συνεργασία και ιδίως να ευχαριστήσω τους συναδέλφους της ΜΟΔ για την τόσο εξαιρετική δουλειά –  είναι πραγματικά υπόδειγμα. Θεωρώ ότι είναι στο χέρι σας και στο χέρι μας να πατήσουμε πάνω σε αυτή τη δουλειά, για να δει αυτός ο τόπος καλύτερες μέρες. Σας ευχαριστώ πολύ και ό,τι χρειαστείτε στις επόμενες ώρες θα μπορούμε να δώσουμε και περισσότερες διευκρινίσεις.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Πάνω απ’ όλα κι εγώ σαν Δήμαρχος Πάργας θέλω να σας ευχαριστήσω για τη σημερινή πραγματικά παρουσία σας εδώ και είπαμε πριν έρθετε και εγώ και η κα Μπραΐμη ότι έχουμε μια ολοκληρωμένη μελέτη, η οποία είναι απαίτηση και των Δήμων μας και τώρα και πριν, θεωρούμε ότι έχουμε τη μελέτη έτοιμη. Είναι ένας ποδηλατόδρομος ο οποίος ξεκινάει από τις πηγές μέχρι τις εκβολές του Αχέροντα, περίπου στα 2,5 εκατομμύρια.

Θα θέλαμε όχι στο δεύτερο πρόγραμμα του ΕΣΠΑ, θα θέλαμε σε αυτό το πρόγραμμα να μας το εντάξετε γιατί είναι πάρα πολύ σημαντικό. Τότε πηγαίναμε με τις βάρκες από τις εκβολές μέχρι εδώ, τώρα θα πηγαίνουμε με τον ποδηλατόδρομο και είναι τιμή για όλους μας που μας ακούν αυτή τη στιγμή, θεωρώ ότι είναι το πιο σημαντικό, τη μελέτη επειδή πάντα ερχόμαστε με φορτωμένα χέρια και αυτό θα το κάνουμε. Θα περιμένετε όμως να σας δώσουμε μια αναμνηστική πλακέτα από το Δήμο Πάργας.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Κύριε Γενικέ, ο ποδηλατόδρομος βέβαια είναι μια έτοιμη μελέτη, υπάρχουν κι άλλες έτοιμες μελέτες, εμείς θέλουμε όλο το πρόγραμμα να χρηματοδοτηθεί, δεδομένου ότι από ό,τι μας έχει πει και η ΜΟΔ και γνωρίζουμε, αυτά τα προγράμματα θα προτιμηθούν.

Από το Δήμο Σουλίου, σαν γνωριμία με το Δήμο Σουλίου ένα Δήμο ο οποίος είναι ιδιαίτερα γνωστός για την ιστορία του και τον πολιτισμό του, ένα Δήμο που δεν έχει θάλασσα αλλά έχει μεγάλη ιστορία, έχει πάρα πολύ νερό, η δεύτερη σε βροχόπτωση στην Ελλάδα. Από την εντεταλμένη τουρισμού κα Ντούκα Βασιλική, η οποία ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το πρόγραμμα, ένα λεύκωμα στις σελίδες του οποίου έχει αποτυπωθεί με πολύ προσοχή ό,τι καλύτερο έχουμε στο Δήμο μας.

Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ και βέβαια δεσμευτήκατε και θα μεταφέρετε και όπου χρειαστεί ότι εμείς θέλουμε τα λεφτά για όλο μας το πρόγραμμα.

Π. ΚΟΡΚΟΛΗΣ: Ο σωστότερος όρος δεν είναι δεσμεύτηκα αλλά με δεσμεύσατε! Αλλά ευχάριστο είναι αυτό. Ξέρετε πάρα πολύ καλά ότι θα κάνουμε το καλύτερο γι’ αυτό και είπα ότι από την αυριανή μέρα θα δουλέψουμε λίγο να δούμε τις χρηματοδοτικές πηγές και να ξεκινήσουμε την προσπάθεια.

Θυμάμαι ότι πιτσιρικάς είχα έρθει και ανέβαινα τον Αχέροντα μέσα από το ποτάμι και θυμάμαι πάρα πολύ καλά αυτές τις ωραίες εικόνες να τις ζήσουμε ξανά και με πιο οργανωμένο τρόπο για το καλό της περιοχής. Ευχαριστώ.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Αφού κάναμε το σχέδιο, βρήκαμε και τα λεφτά ας προχωρήσουμε.

Ο Αντιπεριφερειάρχης Τουρισμού ο κ. Στράτος Ιωάννου είναι ο πρώτος εισηγητής ο οποίος θα μιλήσει για τις δυνατότητες ενίσχυσης της τουριστικής δραστηριότητας στον Αχέροντα – σημεία που πρέπει να προσεχθούν. Έχουμε άλλες πέντε εισηγήσεις για την 1^η συνεδρία, ο κ. Ιωάννου έχει τον λόγο.

Οι δυνατότητες ενίσχυσης τουριστικής δραστηριότητας στον Αχέροντα – Σημεία που πρέπει να προσεχθούν

Σ. ΙΩΑΝΝΟΥ: Επειδή άκουσα και από τη Δήμαρχο Σουλίου και από το Δήμαρχο Πάργας και από τον κ. Αρβανίτη το στέλεχος της ΜΟΔ, ότι αυτό το πρόγραμμα πρέπει να γίνει πράξη, αυτή η κοινή προσπάθεια που έγινε -να ξεκινήσω από κάτω- των πολιτών, των φορέων, της ΜΟΔ, των Δήμων, της Περιφέρειας γιατί από κάτω ξεκίνησε, από τη ζήτηση των πολιτών να γίνει κάτι στην περιοχή, ήδη με το Γενικό Γραμματέα φαίνεται ότι θα γίνει πράξη. Άρα να μην έχουμε προβληματισμούς το αν θα γίνει πράξη, γιατί είναι ένα οραματικό έργο.

Ξεκινώ λέγοντας ότι το να ζεις και να έχεις τη διοικητική ευθύνη σε ένα τόπο, ο οποίος είναι προικισμένος από τη φύση, είναι ένα πολύ μεγάλο προνόμιο. Ταυτόχρονα όμως σε επιφορτίζει με μια τεράστια ευθύνη: την ευθύνη της διατήρησης αυτού του φυσικού κεφαλαίου.

Ο φυσικός πλούτος ενός τόπου είναι παραδομένος στη γενιά μας καθώς διασώθηκε και διατηρήθηκε απ’ όλες τις προηγούμενες γενιές, ενώ είναι ταυτόχρονα οφειλόμενος στις γενιές που θα έρθουν. Όμως από την άλλη η ευθύνη της διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος πρέπει να συνυπάρχει με την ευθύνη της ανάπτυξης αυτού του τόπου: τουριστικής και οικονομικής και βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου των πολιτών μας. Πως συμβαδίζουν αυτές οι δυο ευθύνες; Είναι αντικρουόμενες, ή υπάρχει τρόπος να συνυπάρξουν και μάλιστα να αλληλοεξυπηρετηθούν;

Υπάρχουν πολλοί που πιστεύουν ότι ανάπτυξη και φυσικό περιβάλλον είναι δυο έννοιες εξ ορισμού ασύμβατες. Σε πολλούς άλλους στην τοπική κοινωνία η ανάπτυξη κάθε μορφής είναι ταυτόσημο μιας βεβήλωσης. Αρκετοί άνθρωποι πιστεύουν ότι σε περιοχές φυσικού περιβάλλοντος, όπως ο Αχέροντας, οποιαδήποτε ανθρώπινη επέμβαση είναι ζημιογόνα και καταστροφική.

Ακόμη και η ίδια η παρουσία των ανθρώπων και η κατοίκηση θεωρείται επιζήμια. Αγνοούν ότι πολλές φορές η απουσία ανθρώπινης παρέμβασης, αυτή μπορεί να είναι καταστροφική. Αναφέρω ένα απλό παράδειγμα: στην περίπτωσή μας του Αχέροντα αλλά και του ποταμού Λούρου που είναι στην Περιφερειακή Ενότητα Πρέβεζας, έχουμε καταβάλλει τεράστιες προσπάθειες στον τομέα του καθαρισμού της κοίτης και των όχθεων και αυτό έχει συμβάλλει ουσιαστικά στον περιορισμό και την ελαχιστοποίηση πλημμυρικών φαινομένων.

Έχουμε επιπροσθέτως εφαρμόσει εκτεταμένα αντιπλημμυρικά έργα στην περιοχή, κυρίως οι κάτοικοι των παρόχθιων περιοχών γνωρίζουν καλά τη σημασία αυτών των παρεμβάσεων και το ότι έχουν συμβάλλει ουσιαστικά στον περιορισμό και στην ελαχιστοποίηση πλημμυρικών φαινομένων.

Υπάρχει κάποιος που να αμφιβάλλει για την αξία και την αναγκαιότητα αυτών των καίριων αντιπλημμυρικών παρεμβάσεων, που θα τολμούσα να πω ότι συγκρινόμενες με άλλες τουριστικής αξιοποίησης παρεμβάσεις έχουν πολύ πιο βίαιο χαρακτήρα.

Από την πρώτη στιγμή που αναλάβαμε, θέσαμε ως προτεραιότητά μας την εκκίνηση μιας πιο δραστικής όχι παθητικής σχέσης με το περιβάλλον. Οι ήπιες μορφές ανάπτυξης τις οποίες προωθούμε όχι μόνο δεν το επιβαρύνουν, αλλά αποτελούν τρόπο θωράκισής του και ανάδειξής του.

Πιστεύω ότι είναι παρωχημένη η αντίληψη ότι η προστασία φυσικού περιβάλλοντος σημαίνει να μην το αγγίζεις. Ειδικότερα είναι λάθος να θεωρείται η τουριστική προσπάθεια και οι προστατευόμενες περιοχές σαν αντίθετες έννοιες. Ο τουρισμός χρειάζεται τις προστατευόμενες περιοχές και οι προστατευόμενες περιοχές χρειάζονται τον τουρισμό.

Ο τουρισμός μπορεί να συμβάλλει αποτελεσματικά στην θωράκιση αυτών των περιοχών. Μπορούμε να έχουμε τουριστική ανάπτυξη σε αυτές τις περιοχές, αρκεί να το κάνουμε με προϋποθέσεις και να τηρήσουμε κάποιες αρχές. Οι προϋποθέσεις και οι αρχές αυτές βρίσκονται στον πυρήνα της έννοιας της αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης.

Τα πλεονεκτήματα της περιοχής Αχέροντα για την τουριστική αξιοποίηση, ειπώθηκαν και από τους προλαλήσαντες, είναι ένα μοναδικό και πανανθρώπινο μυθολογικό και φιλοσοφικό περιεχόμενο. Το νεκρομαντείο του, μνημείο φύσης  – μοναδικό τοπίο, το Σούλι, βυζαντινοί ναοί και μονές, νερόμυλοι, παραδοσιακοί οικισμοί, παραδοσιακά κτήρια, ιδεώδης τόπος ανάπτυξης εναλλακτικών τουριστικών δραστηριοτήτων.

Βρίσκεται σε μια νευραλγική θέση: 60 λεπτά από το αεροδρόμιο του Ακτίου, 30 λεπτά από το λιμάνι της Ηγουμενίτσας, 25 λεπτά απ’ όλα τα παράλια και από τις όμορφες θάλασσες της περιοχής μας, από την Πρέβεζα 40 λεπτά, από τα Γιάννενα μια ώρα, άρα η θέση του είναι νευραλγική.

Μορφές ήπιας αλλά οργανωμένης τουριστικής ανάπτυξης μπορούν να αναπτυχθούν στην περιοχή μας, όπως ειπώθηκε και από τους προηγούμενος, είναι ο φυσιολατρικός τουρισμός, ο τουρισμός περιπέτειας, ο πολιτιστικός τουρισμός, οικοτουρισμός, αγροτουρισμός και ο γαστρονομικός τουρισμός.

Στην περιοχή του Αχέροντα δίνεται η ευκαιρία της λελογισμένης και ήπιας τουριστικής αξιοποίησης του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής, της αξιοποίησης του πολιτιστικού της κεφαλαίου και δίνεται η σπάνια ευκαιρία της ταυτόχρονης αξιοποίησης φυσικού περιβάλλοντος και πολιτιστικού κεφαλαίου.

Αναγνωρίζοντας από νωρίς αυτή την αναπτυξιακή προοπτική της περιοχής του Αχέροντα και λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες χρηματοδότησης, προωθούμε όλοι μαζί όπως είπαμε προηγουμένως, ένα ολοκληρωμένο σχέδιο παρεμβάσεων, υπό τη μορφή της ολοκληρωμένης χωρικής επένδυσης.

Από τη μεγάλη μας εμπειρία που έχουμε από την πολιτιστική διαδρομή στα αρχαία θέατρα της Ηπείρου, γνωρίζουμε ότι μόνο έτσι μπορεί να καταστεί εφικτό ένα τέτοιο φιλόδοξο σχέδιο για τον ποταμό Αχέροντα και την ευρύτερη περιοχή.

Μόνο μέσα από μια ολιστική αντιμετώπιση της περιοχής που αγκαλιάζει όλες τις πτυχές φυσικού περιβάλλοντος, αναπτυξιακής και δυναμικής και ανθρώπινης δράσης μπορούμε πραγματικά να επιτύχουμε όχι μόνο τη χρηματοδότηση του προγράμματος αλλά και την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης για τον τόπο.

Κάναμε το μεγάλο πρωτοπόρο βήμα με την πολιτιστική διαδρομή στα αρχαία θέατρα, ένα αναπτυξιακό έργο πρότυπο σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Ένα έργο που συνδυάζει τον πολιτισμό, τουρισμό, υποδομές, φυσικό περιβάλλον και τοπικά προϊόντα και εγκαινιάζει ένα πλήθος δημιουργικών συνεργειών.

Προχωρούμε τώρα με το δεύτερο μεγάλο εγχείρημα για τον Αχέροντα. Η αειφορική ανάπτυξη του Αχέροντα που αγκαλιάζει όλους τους τομείς: το φυσικό περιβάλλον, το πολιτιστικό απόθεμα όπως είπε και ο κ. Γενικός, τα τοπικά προϊόντα, καινοτομία, τεχνολογία τουρισμού υψηλής ποιότητας.

Πρέπει να γίνουν μια σειρά από ενέργειες, επειδή έχουν ήδη ειπωθεί δεν θα τις αναφέρω ξανά, αλλά αυτό που πρέπει  να δώσουμε ιδιαίτερη σημασία, είναι η λήψη μέτρων πρόληψης και διάδοσης του μύκητα που προκαλεί τη νέκρωση των πλατάνων. Πρέπει οπωσδήποτε να σώσουμε τα πλατάνια μας.

Για να προσελκύσουμε όμως τους επισκέπτες στο φυσικό περιβάλλον και να τους δοθεί η ευκαιρία απόλαυσης, πρέπει να εξασφαλιστεί η πρόσβαση μέσα από ένα δίκτυο μονοπατιών, διαδρομών και ερμηνείας περιβάλλοντος, μέσα από δημιουργία δικτύων μικτών διαδρομών ποδηλατόδρομοι, μονοπάτια, πλωτά μέσα, σήμανση και αναβάθμιση υφιστάμενων μονοπατιών, χρήση τεχνολογίας με info kiosk, κινητά τηλέφωνα και τα λοιπά, δημιουργία χώρων υποδοχής και αναβάθμιση των υποδομών επίσκεψης για δυνατότητα προσβασιμότητας απ’ όλους και ειδικά με μειωμένη κινητικότητα ή με ειδικές ανάγκες.

Οι παρεμβάσεις αυτές εξυπηρετούν τους φυσιολάτρες επισκέπτες και αυτούς που τους αρέσει η περιπέτεια, οι οποίοι όμως έρχονται ούτως ή άλλως. Ο κύριος σκοπός που εξυπηρετούν αυτές οι παρεμβάσεις πρέπει να είναι στο να καταστήσουν ελκυστική και προσβάσιμη την περιοχή του Αχέροντα για ένα μεγαλύτερο mainstream αστικό κοινό που δεν γνωρίζει τον τρόπο ή διστάζει να προσεγγίζει την φύση.

Μυθολογικά στοιχεία, θρύλοι και ιστορίες, οι οποίες έχουν καταφέρει να διασωθούν στο χρόνο και να αποκτήσουν μια καθολικότητα και αναγνωρισιμότητα και πέρα των εθνικών συνόρων, παγκοσμίως διατηρούν μια εξαιρετική επικοινωνιακή δυναμική.

Πολλοί τόποι προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα μύθο, ένα θρύλο για να προσελκύσουν επισκέπτες. Η περιοχή του Αχέροντα και ο ίδιος ο Αχέροντας έχει ήδη το μύθο, έχει έτοιμη αυτή την ξεχωριστή προίκα και πρέπει να την αξιοποιήσουμε στο έπακρο, καθώς επιχειρούμε την τουριστική προβολή αυτού του τόπου.

Πρόκειται για ένα ποτάμι που δεν είναι μόνο σπάνιο ως φυσικό περιβάλλον, αλλά να διαθέτει μια μοναδική ιστορία και μυθολογία, αλλά και εξαιρετικά αρχαία μνημεία που το σηματοδοτούν.

Γνωρίζετε τον Αχέροντα, το μυθικό ποτάμι, με την κατάβαση στον Άδη, το νεκρομαντείο του Αχέροντα, το σπουδαιότερο νεκρομαντείο της αρχαιότητας, το νεκρομαντείο το οποίο με τα μυσταγωγικά και τελετουργικά του και το μύθο του, αποτελεί αφ’ εαυτού ως ένα μοναδικό μνημείο. Προσφέρεται μάλιστα ως πρώτη ύλη για περαιτέρω αξιοποίηση προς την κατεύθυνση της αναπαράστασης αυτών των μυσταγωγικών τελετών.

Το ψηφιακό Μουσείο του Αχέροντα. Σχεδιάζουμε μέσα από αυτό το πρόγραμμα ένα πολυχώρο πολιτισμού στον Αχέροντα ο οποίος θα περιλαμβάνει ψηφιακό Μουσείο για το νεκρομαντείο και τον Αχέροντα και στο ψηφιακό αυτό Μουσείο θα αναπαρίστανται ψηφιακά θέματα από τη μυθολογία των αρχαίων Ελλήνων σχετικά με τον θάνατο και τον Αχέροντα όπως η κατάβαση στον Άδη, το τελετουργικό και άλλα.

Θα περιλαμβάνει επίσης ένα αμφιθέατρο για πολιτιστικές εκδηλώσεις, χώρους για διοργάνωση διεθνών Συνεδρίων, αίθουσες προβολών, πλανητάριο, εκθετήριο τοπικών παραδοσιακών προϊόντων. Θα αποτελέσει ένα πολύ σπουδαίο έργο για ολόκληρη την Ήπειρο με καθοριστική συνεισφορά στην προβολή και τη μελέτη της ιστορικής μας κληρονομιάς, τον πολιτισμό και τον τουρισμό.

Ήδη ο Δήμος Πάργας έχει ξεκινήσει και έχει αναθέσει την προμελέτη του για το έργο αυτό, για να το ωριμάσουμε, οπότε να είναι έτοιμο και σαφώς να μπορέσει να ενταχθεί στην ΟΧΕ όπως λέγαμε.

Ο πολυχώρος πολιτισμού του Αχέροντα με το ψηφιακό Μουσείο, θα προσελκύσει εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες κι αυτό που σας λέω είναι σίγουρο. Είναι σίγουρο, γιατί δεν ανακαλύπτουμε την πυρίτιδα, σε άλλες περιοχές της Ευρώπης που υπάρχει αυτό, συμβαίνει και χωρίς να έχουν όλα αυτά τα πλεονεκτήματα που προανέφερα και προσφέρει σημαντικά αναπτυξιακά οφέλη στην περιοχή και σε ολόκληρη την Ήπειρο.

Επιπλέον θα αναδείξει την πολιτιστική και ιστορική αξία του μυθικού Αχέροντα και της ευρύτερης περιοχής, με σεβασμό πάντα στην προστασία και την ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος.

Πέραν αυτού, επιδιώκουμε συστηματικά την προσέλκυση κινηματογραφικών και τηλεοπτικών παραγωγών, που να γυρίζονται στην περιοχή. Έχουμε τον κ. Κιούκα εδώ, ο οποίος πιστεύω θα ευαισθητοποιηθεί και η σημερινή του παρουσία, να δούμε κάτι σημαντικό όπως είναι αυτά που συνήθως κάνει. Ή ακόμη καλύτερα να παρουσιάζουν την ιστορία και το μύθο της περιοχής.

Θα αναδείξουμε την προστασία του πολιτιστικού μας αποθέματος, με τη βελτίωση της επισκεψιμότητας στο νεκρομαντείο, την ανάδειξη της διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς, ανάδειξη και επισκεψιμότητα των υπόλοιπων μνημείων που υπάρχουν στην περιοχή, που έχουν προαναφερθεί και παραγωγή δρώμενων και σύγχρονων εκφράσεων τέχνης, φιλοσοφίας, πολιτισμού και εκπαίδευσης με Άξονα τον μύθο της περιοχής.

Ανάδειξη της τουριστικής αξία της περιοχής όπως είναι το ιστορικό Σούλι, καταγραφή και τεκμηρίωση διαφόρων στοιχείων, η σκάλα Τζαβέλαινας, η αναβάθμιση των υποδομών φιλοξενίας και δραστηριοτήτων που  είναι πάρα πολύ σημαντικό. Γιατί είναι κάτι το οποίο λείπει στην περιοχή μέσα και από τα δίκτυα που ανέφεραν προηγούμενα και οι δύο Δήμαρχοι.

Αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών, ανάπτυξη υποδομών για ικανοποίηση και ζήτηση ειδικών μορφών τουρισμού, οργάνωση υποδομών σε υψηλής στάθμης επισκέπτες με πιστοποιημένες υποδομές, αύξηση βελτίωση δραστηριοτήτων για τους επισκέπτες μέσα από ιππικές εγκαταστάσεις, οργάνωση ορεινών διασχίσεων για ορειβασία και μια σειρά από άλλες δράσεις που μπορούν να γίνουν.

Αλλά πάντα έχουμε στο μυαλό μας, αυτό που είπε και ο Περιφερειάρχης, σύνδεση με την τοπική παραγωγή, με την γαστρονομία μας και την ανάδειξη των τοπικών συνταγών και των τοπικών μας προϊόντων, με την καταγραφή και ανάδειξή τους, με το ηπειρώτικο πρωινό που σαν Περιφέρεια έχουμε θεσπίσει εδώ και χρόνια και αρκετά ξενοδοχεία και καταλύματα στην περιοχή λειτουργούν και προσφέρουν το ηπειρωτικό πρωινό που αυτό, όπως ανέφερε και ο Περιφερειάρχης, δημιουργεί μια αλυσίδα. Αγοράζεις από τον ντόπιο, οπότε δεν φεύγουν τα χρήματα πιο έξω, γιατί πρέπει να δείχνουμε μια εσωστρέφεια σε αυτά που έχουν να κάνουν με τα τοπικά μας προϊόντα, με την τοπική μας παραγωγή γενικότερα και μια εξωστρέφεια στο πως θα φέρουμε κόσμο στην περιοχή.

Ενεργοποίηση συμφώνου ποιότητας για τις επιχειρήσεις της περιοχής Αχέροντα και αξιοποίηση του σήματος Αχέροντα.

Η καινοτομία είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα που πρέπει να υπάρχει στην περιοχή. Νομίζω ότι το ανέφερε προηγούμενα το στέλεχος της ΜΟΔ να μην επικεντρωθώ περισσότερο γιατί και ο χρόνος πιέζει και βλέπω αγχωμένη την κα Μπραΐμη.

Τα αντιπλημμυρικά έργα που πρέπει να γίνουν, ήδη τρέχει από το Υπουργείο Οικονομίας μια πρόσκληση που μας ζητήθηκε να κάνουμε μελέτες για μια σειρά από έργα, προκειμένου να ωριμάσουν για την επόμενη προγραμματική περίοδο. Εμείς σαν Περιφερειακή Ενότητα Πρέβεζας έχουμε στείλει περί τα 45 έργα κ. Γενικέ, τι να κάνουμε αυτά μας χρειάζονται,  οι μελέτες τους για να τα έχουμε ώριμα.  Μέσα σε αυτά περιλαμβάνεται και μια ολοκληρωμένη διαχείριση αντιπλημμυρικής προστασίας της περιοχής του Αχέροντα.

Πάμε λίγο να δούμε τι πρέπει να προσέξουμε: τη φέρουσα ικανότητα της περιοχής. Είναι πάρα πολύ σημαντικό. Αυτό δεν σημαίνει απαγορεύσεις, αλλά σημαίνει ότι πρέπει να προσέξουμε να μην ξεφύγουμε γιατί είμαστε σε ένα ευαίσθητο περιβάλλον.

Στην περίπτωση του Αχέροντα η προσοχή μας πρέπει να είναι πολλαπλάσια. Το σχέδιο αυτό ολοκληρωμένης χωρικής επένδυσης διαπνέεται από αυτή την αρχή και είναι ολόκληρο εφαρμοσμένο με μέριμνα για το περιβάλλον.

Ένα άλλο θέμα που πρέπει να προσέξουμε είναι από την πλευρά του κράτους: η αποφυγή υπερβολικών απαγορεύσεων μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα στους κατοίκους που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, οι οποίες είναι σίγουρο θα φέρουν περισσότερο αρνητικά, παρά θετικά αποτελέσματα.

Όπως τόσα χρόνια οι κάτοικοι προστάτευαν το περιβάλλον τους και δραστηριοποιούνταν με λελογισμένο τρόπο, έτσι θα κάνουν και στο μέλλον. Το μήνυμα πρέπει να είναι προστασία, αλλά και ανάπτυξη της περιοχής.

Ένα άλλο σημείο είναι από την πλευρά των επιχειρηματιών. Η αποφυγή της προχειρότητας και η ευκαιριακή αντιμετώπιση, η οποία μόνο βραχυπρόθεσμα ωφελεί, αλλά οδηγεί σε μαρασμό μελλοντικά τις επιχειρήσεις αυτές. Κάθε στιγμή ο επισκέπτης πρέπει να αισθάνεται τη φροντίδα της ηπειρωτικής φιλοξενίας.

Συμμετοχή των επιχειρήσεων σε σύμφωνο ποιότητας για την πιστοποίηση της τοπικότητας και της ποιότητας των διατιθέμενων προϊόντων και τη διασφάλιση αυτή μέσα από την προώθηση της τοπικής ηπειρωτικής γαστρονομίας.

Ζητούμενο και γι’ αυτό γίνεται η σημερινή ημερίδα, γιατί έγινε πάρα πολύ συζήτηση συμμετείχαμε όλοι οι φορείς, οι πολίτες, έγινε ανοιχτή διαβούλευση, έχουν γίνει τα πάντα, αλλά θέλαμε να συμβεί αυτό που γράφω εδώ, «να αγκαλιαστεί από την τοπική κοινωνία και από τους κατοίκους της περιοχής».

Να αντιληφθούν ότι πρόκειται για ένα μεγάλο ολοκληρωμένο αναπτυξιακό έργο, το οποίο θα αναβαθμίσει το βιοτικό τους επίπεδο και θα προσφέρει τεράστια ανάπτυξη στην περιοχή. Αυτό είναι το συμπέρασμα με το οποίο πρέπει να φύγουμε σήμερα από εδώ, πρέπει να το καταλάβουμε όλοι μας, ότι αυτό θα γίνει αρχίζοντας την υλοποίηση αυτής της ολοκληρωμένης χωρικής επένδυσης. Και ταυτόχρονα όμως θα βελτιώσει και την υγεία του ίδιου του περιβάλλοντος και ολόκληρης της περιοχής.

Ο στόχος είναι κάθε στιγμή ο επισκέπτης πρέπει να αισθάνεται τη φροντίδα της ηπειρωτικής φιλοξενίας. Περνάει ασφαλώς από τα χέρια των επαγγελματιών του τουρισμού και της εστίασης, όμως περνάει σε μεγάλο βαθμό και από τα χέρια όλων των κατοίκων στην καθημερινή τους συναναστροφή με τους επισκέπτες.

Είναι οι άνθρωποι που ζουν εδώ και αντιλαμβάνονται τον τόπο και το περιβάλλον ως την επέκταση του σπιτιού τους και ως τέτοιο το αντιμετωπίζουν. Άνθρωποι που ζουν στην περιοχή δεν είναι μόνο οι καλύτεροι φροντιστές και φύλακες της περιοχής τους και του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και αυτοί που θα δώσουν την καλή τους διάθεση για να πάρουν κι αυτοί  πίσω τα οφέλη του τουρισμού.

Ένα αναπτυξιακό σχέδιο όπως αυτό αυτούς άμεσα και πρώτα επηρεάζει. Γι’ αυτό και αυτοί πρέπει πρωτίστως να το αγκαλιάσουν.

Στόχος μας είναι να βρίσκει ο επισκέπτης της περιοχής του Αχέροντα υπηρεσίες ποιότητας που θα καλύπτουν όλες του τις ανάγκες. Πρόσβαση, διαμονή σε καταλύματα επιπέδου, φαγητό υψηλής ποιότητας, παραδοσιακή κουζίνα, τοπικά προϊόντα, οργανωμένη ξενάγηση που να ικανοποιεί το ενδιαφέρον του, οργανωμένες χωροθετημένες αθλητικές και φυσιολατρικές δραστηριότητες, διάθεση πιστοποιημένων ή με σήμα γνησιότητας τοπικών προϊόντων. Αλλά πρωτίστως ένα ζεστό ηπειρωτικό χαμόγελο!

Στόχος μας είναι κάθε επαφή του επισκέπτη με την περιοχή του Αχέροντα, να αντιμετωπίζεται με πνεύμα ηπειρωτικής φιλοξενίας, με ποιότητα και προδιαγραφές, ώστε να εξασφαλίζεται η ικανοποίηση του επισκέπτη να απολαύσει το μοναδικό φυσικό κάλλος, να έρθει σε επαφή με το νεκρομαντείο, να επισκεφθεί τα υπόλοιπα μνημεία, να φάει εξαιρετικά παραδοσιακά φαγητά, να καταλύσει σε ωραία καταλύματα, να κάνει μπάνιο σε εξαιρετικές παραλίες του Ιονίου, Αμμουδιά, Λούτσα, Βράχος και να επισκεφθεί τις άλλες περιοχές.

Αλήθεια, πόσοι τόποι παρέχουν τόσα δώρα στον επισκέπτη ταυτόχρονα; Είναι κάτι που το έχουμε, το βλέπουμε κάθε μέρα και δεν το εκτιμούμε, δεν καταλαβαίνουμε το μέγεθος της ωραιότητας και του πλούτου που έχει. Είναι σα να έχεις ένα ωραίο αντικείμενο μέσα στο σπίτι, το βλέπεις κάθε μέρα, κάποια στιγμή σου φαίνεται κάτι το πολύ απλό.

Όσοι επισκέπτες όμως έρχονται στην περιοχή μας, μένουν έκθαμβοι από τον πλούτο και την ομορφιά της περιοχής, τρελαίνονται, τους αρέσει, μας προτείνουν σε άλλους φίλους τους και επιμένουν και έρχονται και γι’ αυτό έχουμε και το μεγαλύτερο ποσοστό επαναλαμβανόμενων επισκεπτών στην Ήπειρο.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους για τη συμμετοχή τους στον σχεδιασμό αυτού του φιλόδοξου και μεγαλόπνοου προγράμματος για την περιοχή του μυθικού Αχέροντα και ειδικά τον Περιφερειάρχη μας τον Αλέκο Καχριμάνη γιατί αγκάλιασε από την αρχή αυτή την πρόταση που κάναμε μαζί, την Επιτροπή Παρακολούθησης του προγράμματος και ιδιαίτερα τους δυο Δημάρχους Σουλίου και Πάργας, την ομάδα σχεδιασμού του προγράμματος, την ομάδα υποστήριξης της ΜΟΔ, τα στελέχη της Περιφέρειας Ηπείρου.

Η σημερινή ημερίδα είναι ιδιαίτερα σημαντική γιατί δίνεται η ευκαιρία να γνωρίζετε το πρόγραμμα ολοκληρωμένων παρεμβάσεων που έχουμε σχεδιάσει στην περιοχή του μυθικού Αχέροντα, να το αγκαλιάσετε όπως προείπα και να βοηθήσει ο καθένας με τον τρόπο που θα επιτευχθεί.

Όραμά μας και στόχος μας είναι: η περιοχή του Αχέροντα να γίνει από προορισμός ευκαιριακής ολιγόωρης επίσκεψης που είναι τώρα, σε προορισμό διαμονής. Σας ευχαριστώ πολύ.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Ευχαριστούμε τον Αντιπεριφερειάρχη κ. Ιωάννου για τις στοχευμένες παρεμβάσεις του, ας μείνουμε στο ότι η αξία του Αχέροντα είναι ανεκτίμητη και ας προχωρήσουμε άμεσα στους επόμενους εισηγητές, για να μπορέσουμε να ακούσουμε αυτά που θα μας πουν, με θερμή παράκληση να τηρηθεί ο χρόνος γιατί όλοι οι εισηγητές και όλες οι εισηγήσεις είναι ιδιαίτερα σημαντικές, έτσι ώστε να υπάρχουν και άνθρωποι για να τα ακούσουν.

Παρακαλώ τον κ. Γεώργιο Παναγιωτόπουλο, ο οποίος είναι και υποψήφιος Διδάκτωρ, εκ μέρους του Μετσοβίου Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας για την εισήγησή του, με θέμα «Η συμβολή του ΜΕΚΔΕ στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη των ορεινών περιοχών – Η περίπτωση του Αχέροντα».

«Η συμβολή του ΜΕΚΔΕ στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη των ορεινών περιοχών – Η περίπτωση του Αχέροντα»

Γ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ: Καλημέρα σας. Θα σας μιλήσω για το ΜΕΚΔΕ το Μετσόβιο Κέντρο Διεπιστημονικής Έρευνας και τη δουλειά που είχαμε κάνει εδώ στην περιοχή.

Ίσως ξέρετε αρκετοί το Κέντρο, λειτουργεί αρκετά χρόνια στο Μέτσοβο και μας γνωρίζουν αρκετοί από την Ήπειρο. Το Μετσόβιο Κέντρο Διεπιστημονικής Έρευνας έχει ξεκινήσει εδώ και κάποια χρόνια, το γιατί ξεκίνησε θα σας το πω τώρα, φαίνεται και από τη διαφάνεια.

Γιατί η Ελλάδα είναι μια ορεινή χώρα και μάλιστα είναι από τις πιο ορεινές χώρες στην Ευρώπη. Είναι η δεύτερη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τέταρτη στην Ευρώπη, με ένα ποσοστό περίπου 78%. Για να χαρακτηριστεί μια περιοχή ορεινή δεν αρκεί μόνο το υψόμετρο, ο δεύτερος πολύ κρίσιμος παράγοντας είναι η κλίση, η μορφολογία του εδάφους δηλαδή.

Γι’ αυτό έχουμε πάρα πολλές περιοχές στην Ελλάδα, ακόμη και σε νησιά με χαμηλό υψόμετρο που έχουν χαρακτηριστεί ως ορεινές εξ αιτίας των κλίσεων και της έντονης μορφολογίας.

Όπως φαίνεται εδώ στον πίνακα, οι ορεινές περιοχές έχουν αρκετά προβλήματα σε σχέση δηλαδή με την υπόλοιπη χώρα. Έχουμε χαμηλότερο οικογενειακό εισόδημα, έχουμε γερασμένο πληθυσμό, έχουμε έλλειψη νέων, έχουμε ανεργία και δεν έχουμε και Internet και άλλα πολλά.

Για παράδειγμα, η βενζίνη και το πετρέλαιο σε αυτούς τους τέσσερις ορεινούς νομούς είναι 3 έως 5% ακριβότερα σε σχέση με το μέσο όρο της χώρας. Μάλιστα αυτό είναι διπλό πρόβλημα γιατί οι ορεινές περιοχές θέλουν περισσότερο πετρέλαιο θέρμανσης, για θέρμανση. Οπότε καταλαβαίνετε το κόστος που έρχεται στο νοικοκυριό.

Το Μετσόβιο Κέντρο Διεπιστημονικής Έρευνας έχει ιδρυθεί από το 1998 και είναι το μοναδικό κέντρο στην Ελλάδα που εξειδικεύεται στις ορεινές περιοχές και από το 2008 μάλιστα λειτουργεί στο Μέτσοβο στο Κέντρο το μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Περιβάλλον και ανάπτυξη των ορεινών περιοχών», το οποίο είναι ένα διεπιστημονικό μεταπτυχιακό του Πολυτεχνείου, γιατί ας μην ξεχνάμε άλλωστε, ότι και ο σκοπός ενός Πανεπιστημίου πρέπει να είναι η εκπαίδευση και γι’ αυτό ξεκίνησε και το μεταπτυχιακό και καλύπτεται κι εκεί ένα πολύ σημαντικό κενό που υπήρχε στην έρευνα και στην εκπαίδευση για τις ορεινές περιοχές.

Είναι διεπιστημονικό, στηριζόμαστε σε ένα πολυθεματικό χαρακτήρα δεν παίρνει μόνο μηχανικούς το μεταπτυχιακό, παίρνει απ’ όλες τις Σχολές οικονομολόγους, γεωπόνους, δασολόγους και προσπαθούμε να προσεγγίσουμε τα προβλήματα πιο ολιστικά, γιατί έτσι κι αλλιώς αυτό ήταν ένα πρόβλημα παλαιότερα ότι βλέπαμε τα προβλήματα μονοδιάστατα με αποτέλεσμα οι λύσεις τους πιθανότατα να δημιουργούσαν προβλήματα σε άλλες περιπτώσεις.

Επίσης το μεταπτυχιακό έχει έναν έντονα βιωματικό χαρακτήρα. Οι φοιτητές δηλαδή πάνε και ζουν σε μια ορεινή περιοχή, οι φετινοί μάλιστα το έχουν βιώσει και πολύ καλά, έχει ρίξει πάρα πολύ χιόνι στο Μέτσοβο και έχουμε ως Άξονα τα πραγματικά προβλήματα. Η εκπαίδευση δηλαδή στήνεται πάνω σε αυτό και γι’ αυτό τον λόγο κάθε χρόνο πηγαίνουμε σε ένα ορεινό Δήμο και αναθέτουμε στους φοιτητές ένα πρόβλημα ως εργασία στο Δήμο για να το λύσουν. Και έτσι φτιάχνουμε μια έκδοση ένα βιβλίο με τις εργασίες των φοιτητών.

Είχαμε έρθει και εδώ στο Δήμο Σουλίου το 2015 και είχαμε κάνει κι εδώ αντίστοιχα κάποιες εργασίες. Τις έχω όλες εδώ δεν θα τις διαβάσω, γενικά πάντως αυτό που στοχεύουμε είναι οι λύσεις στα προβλήματα να είναι φτηνές, εύκολες να γίνουν σχετικά, όσο το δυνατό δηλαδή, πιο εύκολα και αυτό που θέλουμε είναι να μην αλλάξουμε τον χαρακτήρα μιας περιοχής, δηλαδή δεν μπορείς να πας στο Ζαγόρι και να τους πεις «αφήστε τον τουρισμό και πιάστε την κτηνοτροφία», θα ήταν τρέλα.

Αλλά ούτε και να μείνουμε μόνο σε αυτό, την κύρια δραστηριότητα της περιοχής δηλαδή και να την ενισχύσουμε. Προσπαθούμε δηλαδή να βρούμε άλλες λύσεις, άλλες δράσεις που και να υποστηρίζουν την κύρια δραστηριότητα της περιοχής, αλλά και να δώσουμε και μερικές νέες ιδέες που μπορεί να υλοποιηθούν εύκολα και να ενισχύσουν την περιοχή και στους άλλους τομείς.

Θα σας πω πολύ σύντομα κάποιες που είχα διαλέξει από εκείνη τη χρονιά (2015). Μια εργασία ασχολήθηκε με τους μύθους και τις παραδόσεις για την περιοχή για τον Αχέροντα και μάλιστα βρέθηκε ότι υπήρχε μια πολύ έντονη σύνδεση με τη σύγχρονη λαϊκή παράδοση της Ηπείρου, η οποία εκτός από το ιστορικό ενδιαφέρον που έχει, μπορεί να αξιοποιηθεί και τουριστικά. Γιατί μπορεί να συνδεθεί έτσι ο Αχέροντας και η μυθολογία του με άλλες περιοχές της Ηπείρου, που έχουν πιο έντονο το στοιχείο της παράδοσης.

Μια ακόμη εργασία ήταν ένα βιωματικό παιχνίδι σαν «κυνήγι θησαυρού», που έγινε στην περιοχή του Σουλίου. Αυτό ήταν μια πολύ καινοτόμος δράση γενικά για την περιοχή, μάλιστα την πήγαμε σε ένα διεθνές Συνέδριο και πήρε το βραβείο καλύτερης εργασίας σε εκείνο το Συνέδριο.

Με αυτό τον τρόπο, με το βιωματικό παιχνίδι, σκοπός είναι ο επισκέπτης να μπορεί να γνωρίσει καλύτερα την περιοχή, να νιώσει ότι είναι ένα κομμάτι της περιοχής και έτσι να έχει μια καλύτερη και πιο έντονη εμπειρία και κάτι που θα του μείνει.

Η φέρουσα τουριστική ικανότητα φυσικά, όπως είπε και ο Αντιπεριφερειάρχης στην προηγούμενη εισήγηση, είναι πολύ σημαντική γιατί όταν θα φτάσεις σε κάποιο ανώτατο όριο ικανότητας που μπορεί να δεχτεί η περιοχή, από εκεί και πέρα θα έχεις υποβάθμιση και του περιβάλλοντος αλλά και των υπηρεσιών, με αποτέλεσμα να χάσεις τους επισκέπτες.

Μια άλλη, λίγο πιο θεωρητική, είναι η «ταυτότητα του χώρου». Πολύ σημαντικό και κάτι πολύ δύσκολο για το Δήμο Σουλίου, διότι η περιοχή είχε ήδη μια ταυτότητα από τον Αχέροντα και μια από το Σούλι, με αποτέλεσμα ήταν πολύ δύσκολο να βγει ένα συνολικό συμπέρασμα για το Δήμο Σουλίου. Βέβαια αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό γιατί εξαρτάται πάντα πως θέλουμε να αξιοποιήσουμε τα εφόδια που έχουμε.

Ένα άλλο θέμα ήταν για το αρδευτικό στο Σούλι, γιατί και ο Αχέροντας είναι ένα ποτάμι, το ποτάμι δεν είναι μόνο τουρισμός είναι κι ένας πόρος, που αξιοποιείται ήδη για άρδευση της περιοχής. Απλώς αυτό που είχαμε δει εμείς και λόγω της χωρικής ανομοιογένειας της περιοχής, ήταν ένα πολύ κοστοβόρο σύστημα το αρδευτικό. Οπότε σε μια εργασία εξετάστηκε η ανάπτυξη ενός έργου ταμίευσης στον Κωκυτό, για να μειωθεί το κόστος του συστήματος.

Τέλος να σας πω και μια ακόμη ιδέα για τη διαχείριση των απορριμμάτων. Εδώ ο φοιτητής είχε προτείνει ένα σύστημα διαλογής στην πηγή, το οποίο εκτός από τα περιβαλλοντικά οφέλη που έχει, είχε δείξει στη συγκεκριμένη εργασία ότι είχε και οικονομικό όφελος για το Δήμο.

Αυτά για τις εργασίες, αν θέλετε περισσότερα φυσικά υπάρχει και έντυπη έκδοση, είχαμε δώσει αντίγραφο στο Δήμο, αλλά μπορείτε να επικοινωνήσετε και με το Κέντρο αν θέλετε και δεδομένα ή περισσότερες πληροφορίες για κάποια εργασία. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε στο ΜΕΚΔΕ, είναι γενικά να προσεγγίσουμε τα προβλήματα και την ανάπτυξη των ορεινών περιοχών με ένα πιο ήπιο χαρακτήρα, πιο ολιστικό.

Η περιοχή του Αχέροντα είναι ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα των πολλών διαστάσεων που έχει μια ορεινή περιοχή και σε προβλήματα, αλλά και σε προοπτικές ανάπτυξης. Και ελπίζουμε να συνεχιστεί το πρόγραμμα το οποίο είναι πάρα πολύ καλό και να συνεργαστούμε όλοι μαζί προς ένα καλύτερο μέλλον. Ευχαριστώ πολύ.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Ευχαριστούμε πάρα πολύ τον κ. Παναγιωτόπουλο και ευχαριστούμε για την καλή συνεργασία που είχαμε κατά την επίσκεψη στο Δήμο Σουλίου και ειδικότερα το γεγονός ότι αντιληφθήκατε τι είναι αυτό που πραγματικά προβληματίζει και ασχοληθήκατε μαζί του.

Να καλέσω στο βήμα τον κ. Χρήστο Λάμπρη, Διευθυντικό Στέλεχος της TREKKING HELLAS με θέμα εισήγησης «Ειδικές μορφές τουρισμού και δυνατότητες ανάπτυξής τους στην περιοχή Αχέροντα».

 

«Ειδικές μορφές τουρισμού και δυνατότητες ανάπτυξής τους στην περιοχή Αχέροντα»

Χ. ΛΑΜΠΡΗΣ: Να ευχαριστήσω κι εγώ για την πρόσκληση, δυο λόγια να σας πω κατ’ αρχήν για την TREKKING HELLAS. Η TREKKING HELLAS είναι η πιο παλιά εταιρεία στην Ελλάδα που ασχολείται με τον εναλλακτικό τουρισμό, από 33 χρόνια πριν. Έχω έρθει στην περιοχή του Αχέροντα πολύ πριν αυτή την ανάπτυξη, που συμβαίνει τώρα.

Πριν ξεκινήσω θα ήθελα να πω κάποιες ορολογίες για να μπορούμε να συνεννοηθούμε. Ποιος είναι ο μαζικός τουρισμός; Είναι ένας τουρισμός με μαζική συμμετοχή και μεγάλη συγκέντρωση τουριστών σε κάποιο τόπο και σε κάποιο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, με πολύ αρνητικές συνέπειες για το τόπο και για το περιβάλλον, όπου αναπτύσσεται αυτού του είδους ο τουρισμός.

Έχουμε τις ειδικές μορφές τουρισμού – είναι διάφορες μορφές τουρισμού ειδικών ενδιαφερόντων, όπου πιάνει κι εδώ μια τεράστια ποικιλία από δραστηριότητες όπως βλέπετε από κρουαζιέρες, συνέδρια, αθλητικό τουρισμό μια τεράστια γκάμα. Μέσα εκεί έχουμε και τον εναλλακτικό τουρισμό, που ξεκίνησε σαν μια πρόταση εναλλακτική προς τον μαζικό τουρισμό, με περισσότερο σεβασμό προς το περιβάλλον, πιο μικρή συμμετοχή σε αριθμό τουριστών, πιο  περιβαλλοντικά ευαίσθητους και θεωρητικά αυτού του είδους ο τουρισμός ήταν μια πολύ καλή πρόταση για περιοχές που έχουν φυσικό ενδιαφέρον και περιοχές ευαίσθητες απέναντι στη μεγάλη ανάπτυξη του τουρισμού.

Μια υποκατηγορία του εναλλακτικού τουρισμού είναι ο τουρισμός υπαίθριων δραστηριοτήτων αναψυχής. Είναι αυτό που γίνεται εδώ, οι καταβάσεις rafting, οι πορείες, οι πεζοπορίες, η ιππασία και αυτές πάλι οι μορφές τουρισμού έχουν μια ποικιλία έχουν καταγραφεί πάνω από 1.200 τέτοιες μορφές τουρισμού υπαίθριων δραστηριοτήτων.

Ο εναλλακτικός τουρισμός έχει τα θετικά του έχει και τα αρνητικά του, όσο κι αν νομίζουμε ότι επειδή είναι πιο ευαίσθητος περιβαλλοντικά και πάλι δεν είναι απολύτως φιλικός προς το περιβάλλον. Θα σταθώ περισσότερο στα αρνητικά του, οποιαδήποτε ανάπτυξη τουριστική είτε με εναλλακτικό τουρισμό, έχει τα θετικά της οικονομικά σε μια περιοχή, οι άνθρωποι βγάζουν περισσότερα χρήματα, έχουν δουλειές και τα λοιπά.

Ωστόσο, ακόμη και ο εναλλακτικός τουρισμός έχει αρνητικά, όπως για παράδειγμα η ανάπτυξη που γίνεται σε παρθένες περιοχές που ήταν ανέγγιχτες, όπου ξαφνικά αρχίζει μια ανάπτυξη και πολύ κόσμος πηγαίνει σε αυτές, με αποτέλεσμα να προκαλείται όχληση στο φυσικό περιβάλλον στην άγρια ζωή.

Αυτό τα τελευταία χρόνια παγκοσμίως, έχει αρχίσει να μεταφράζεται σε μια τεράστια μείωση του αριθμού της άγριας ζωής, έχει μειωθεί 60% ο πληθυσμός της άγριας ζωής στον πλανήτη. Ένας  από τους παράγοντες είναι και η ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισμού σε περιοχές υποανάπτυκτες.

Και πέρα των άλλων, ακόμη και μικρότερος αριθμός τουριστών στα γκρουπ, όταν αυτό σιγά – σιγά αυξάνεται, έχει επίπτωση και στους ντόπιους, στην αλλοίωση των προτύπων ζωής, τα ήθη τα έθιμα, γενικώς αλλοιώνεται και εξισώνεται ο τρόπος ζωής και ο πολιτισμός, αυτό που λέμε παγκοσμιοποίηση.

Υπάρχουν βέβαια και ευκαιρίες με τον εναλλακτικό τουρισμό, όπως είναι μια πιο ήπια και αειφόρος ανάπτυξη, ή τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε να είναι εκεί που εφαρμόζεται ο εναλλακτικός τουρισμός – δεν είναι πάντα. Μια σφαιρική ανάπτυξη γιατί μέσω του εναλλακτικού τουρισμού αναπτύσσονται και οι υπόλοιποι τομείς της παραγωγής, ο πρωτογενής και ο δευτερογενής τομέας.

Ένα σημαντικό πράγμα είναι ότι βελτιώνεται ή τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε, η διαπραγματευτική δεξιοτεχνία όσων εμπλέκονται στην ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισμού. Θα επανέλθω σε αυτό παρακάτω. Και βέβαια έχουμε και τις δυνατότητες που μας προσφέρει η νέα τεχνολογία να αναπτυχθεί ο εναλλακτικός τουρισμός, γιατί πολύ πιο εύκολα μια επιχείρηση ή  μια περιοχή μπορεί να βγει μέσω του διαδικτύου στην παγκόσμια αγορά και να προσελκύσει επισκέπτες.

Έχουμε ωστόσο και κάποιες απειλές, δεν είναι μόνο στον εναλλακτικό τουρισμό, είναι και σε άλλους τομείς. Το να μη ζητείται η συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στη λήψη των αποφάσεων. Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα είδα ότι κλήθηκε η τοπική κοινωνία να συμμετέχει τουλάχιστον στην αρχική διαβούλευση. Ωστόσο εγώ προβληματίζομαι κατά πόσο θα δοθεί συνέχεια σε αυτό. Το να συμμετέχει η τοπική κοινωνία μόνο στον αρχικό σχεδιασμό και δεν ξέρω κατά πόσο συμμετείχε, και από εκεί και πέρα να μην παίξει κανένα ρόλο στη συνέχεια στη διαχείριση όλου αυτού του προγράμματος, το βλέπω ως ένα πρόβλημα. Δεν θα πάει μακριά έτσι.

Επίσης με τον εναλλακτικό τουρισμό, σιγά – σιγά όταν αρχίζουμε να προσκαλούμε κόσμο και να έρχεται, δεν υπάρχει και ένα φρένο. Όταν δεν υπάρχουν αυτές οι μελέτες της φέρουσας ικανότητας, που αναφέρθηκαν και προηγουμένως, αν δεν μπει ένα φρένο, καταλήγουμε στο τέλος να έχουμε μαζικό τουρισμό, έστω κι αν αυτοί κάνουν rafting.  Όταν στο ποτάμι μπαίνουν 150 άτομα την ημέρα, αυτό είναι μαζικός τουρισμός, δεν είναι εναλλακτικός.

Μια άλλη απειλή είναι, ότι υπάρχει γενικώς μια ανάγκη εκπαίδευσης όλων όσων εμπλέκονται με τον τουρισμό και αυτό δεν γίνεται από τη  μια μέρα στην άλλη. Ούτε με ένα μικρό σεμινάριο, ούτε μέσα σε μια  μικρή περίοδο. Είναι μια εκπαίδευση που πρέπει να γίνεται δια βίου. Ποτέ δεν θα μάθουμε, κανένας.

Μια άλλη απειλή είναι το να ξεκινάνε οι δραστηριότητες χωρίς σωστό σχεδιασμό και ειδικά από ανθρώπους που δεν γνωρίζουν το αντικείμενο. Θα πω παρακάτω μερικά παραδείγματα για να γίνω πιο κατανοητός.

Και βέβαια για την οριοθέτηση της φέρουσας ικανότητας που αναφέρθηκαν και οι προηγούμενοι, αλλά αυτό μη το λέμε έτσι θεωρητικά και είναι  μια ωραία ιδέα, θέλει να γίνει πράξη. Υπάρχουν περιοχές σε άλλα μέρη του πλανήτη, που αναπτύσσουν τον εναλλακτικό τουρισμό, όπου πραγματικά έχουν φρένα.

Δηλαδή σε ένα μονοπάτι, σου λέει ότι μέσα στην ημέρα μπορούν να μπουν 100 άτομα. Πρέπει να πάρεις άδεια από πριν και η άδεια σημαίνει και ένα κόστος, να και τα έσοδα, γιατί ρωτάμε και που θα βρούμε λεφτά να τα διαχειριστούμε όλα αυτά. Υπάρχουν τρόποι και για να γίνουν έργα, αλλά πολύ περισσότερο για τη διαχείρισή τους για τη συνέχεια.

Ας πούμε λίγα πράγματι για το τι γίνεται στον Αχέροντα, που όμως δεν είναι μόνο στον Αχέροντα. Θα αναφερθώ εδώ επειδή μας αφορά το θέμα, παρόμοια γίνονται και στην υπόλοιπη Ελλάδα, μην αυταπατάστε.

Αυτή είναι μια εικόνα που βρήκα στο διαδίκτυο. Αυτό εμένα δεν μου φαίνεται για εναλλακτικός τουρισμός. Είναι ένα τεράστιο μπουλούκι ανθρώπων, οι οποίοι μπαίνουν μέσα στο ποτάμι και κατά τη γνώμη μου σε περιοχή ευαίσθητη οικολογικά και το τι συνέπειες έχει αυτή η παρουσία τους εκεί, δεν το ξέρουμε. Έχει κληθεί ποτέ κάποιος ειδικός περιβαλλοντολόγος να μας πει; Είναι σωστό να περπατάνε μέσα στο ποτάμι τόσοι άνθρωποι; Νομίζω πως όχι. Αυτό θα έπρεπε κάποιοι ειδικοί να το απαντήσουν.

Αυτή είναι μια φωτογραφία που έβγαλα πέρσι το καλοκαίρι. Βλέπουμε κατάβαση rafting. Όσοι γνωρίζουν από rafting θα καταλάβουν αμέσως μόλις δουν αυτή την φωτογραφία ένα σοβαρό πρόβλημα: αυτοί οι άνθρωποι που είναι μέσα στη βάρκα δεν φοράνε σωσίβια και κράνη. Αυτό δεν γίνεται πουθενά σε όλο τον πλανήτη. Όπου κάνουν rafting, δεν γίνεται έτσι. Στολή ίσως δεν είναι απαραίτητη γιατί είναι καλοκαίρι, η στολή μπαίνει για να προστατευτεί από το κρύο νερό. Όμως το κράνος και ο σωσίβιο είναι απολύτως απαραίτητο.

Με λίγα λόγια, με αυτό τον τρόπο δεν μπορούμε να προσελκύσουμε ανθρώπους που είναι φυσιολάτρες και ασχολούνται με τον εναλλακτικό τουρισμό. Όταν στο διαδίκτυο υπάρχει μια τέτοια φωτογραφία, δεν θα έρθει κανείς να κάνει rafting, από αυτούς που ασχολούνται με τον εναλλακτικό τουρισμό.

Θα έρθει ο μαζικός τουρίστας που φτάνει μέχρι την Πάργα, ο οποίος έρχεται εδώ έχοντας πληρώσει σε ένα γραφείο στην Αγγλία ή στη Ρωσία δεν ξέρω που, ένα πολύ φτηνό πακέτο και αντίστοιχα θα θέλει να αγοράσει και μια δραστηριότητα πάρα πολύ φτηνή και όντως έτσι είναι. Το rafting στον Αχέροντα νομίζω πουλιέται 5 ευρώ, δεν ξέρω ακριβώς, αλλά πάρα πολύ λίγο. Το κανονικό rafting στις άλλες περιοχές της Ηπείρου πουλιέται τουλάχιστον 30 €, αλλά ακόμη και αυτό είναι πάρα πολύ φτηνό. Στο Μαυροβούνιο, που είναι μια χώρα λιγότερο ανεπτυγμένη από την Ελλάδα, το rafting πουλιέται 60 ευρώ, έχει όμως κάποιες προδιαγραφές και εκεί θα πάει κάποιος να κάνει rafting και όχι μόνο rafting και άλλες δραστηριότητες, γιατί πραγματικά βλέπει ότι τον σέβονται, βλέπει μια ποιότητα και αισθάνεται ότι πραγματικά κάτι κάνει. Εδώ τι να αισθανθεί; Μια βαρκάδα. Βλέπετε και τα κουπιά είναι ακουμπισμένα μέσα στη βάρκα, δεν τα κρατάει κανείς στα χέρια του να κάνει, να βοηθήσει την κατάβαση.

Τα μονοπάτια. Θα μπορούσε να είναι μία ανάπτυξη πάρα πολύ ήπια και πραγματικά να βοηθήσει όχι μόνο την περιοχή εδώ του Σουλίου, όλη την Ελλάδα θα έλεγα. Έφυγε και ο κ. Κορκολής γιατί νομίζω θα ήταν ενδιαφέρον να ακούσει κάποια πράγματα…

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Όχι, εδώ είναι…!

Χ. ΛΑΜΠΡΗΣ: Ωραία. Αυτό είναι ένα μονοπάτι που πηγαίνει εκεί από την σκάλα της Τζαβέλαινας πιο πέρα και έχει ένα παρακλάδι που αρχίζει να ανεβαίνει προς τα πάνω. Εγώ προσωπικά δεν το περπάτησα ποτέ αλλά είχα παρακολουθήσει όμως, όταν η ΕΤΑΝΑΜ έκανε αυτό το μονοπάτι, το είχε χρηματοδοτήσει και νομίζω ότι είχε ξοδέψει και αρκετά λεφτά για να γίνει αυτό το μονοπάτι, αλλά όταν ρώτησα «Το περπατάει κανείς;» η απάντηση ήταν «όχι». Τώρα που πήγα πρόσφατα δηλαδή και το επισκέφθηκα, δεν πάει κανείς πλέον σε αυτό το μονοπάτι.

Δεν ξέρω γιατί φτιάχτηκε, πως προέκυψε, πως καταλήξαμε μέχρι το σημείο να πούμε ότι θα χρηματοδοτήσουμε αυτό το μονοπάτι. Το ότι όμως δεν το περπατάει κανείς τώρα, σημαίνει ότι είτε δεν ήταν αναγκαίο, είτε δεν το ζητούσε η αγορά, είτε δεν έγινε καλά. Δεν ξέρω, κάτι όμως φταίει. Ξοδεύτηκαν κάποια λεφτά και πλέον κανείς δεν πάει να το περπατήσει.

Αλλά βλέπουμε κι άλλη μια συνέπεια εδώ. Βλέπετε δίπλα από την πινακίδα ένα σωρό σκουπίδια. Γιατί; Γιατί οι άνθρωποι που πηγαίνουν εκεί, δεν είναι περιβαλλοντικά ευαίσθητοι. Πάνε, περπατάνε μέσα από το ποτάμι, είδα μια άλλη φωτογραφία κάπου στο διαδίκτυο, εκεί δίπλα από αυτό το σημείο ήταν, άνθρωποι οι οποίοι περπατούσαν πάνω στο μονοπάτι, πρέπει να ήταν πάνω από 50 άτομα με τα μαγιό.

Πήγαν μέχρι εκεί, βγήκαν από το ποτάμι, περπάτησαν και λίγο στο  μονοπάτι, μετά ξαναμπήκαν μέσα στο ποτάμι και γύρισαν πίσω. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι περιβαλλοντικά ευαίσθητοι, δεν τους ενδιαφέρει το περιβάλλον στην κυριολεξία και όπου πηγαίνουν, μόλις τελειώσει το μπουκαλάκι με το νερό, το παρατάνε εκεί που τους τελείωσε.

Περάσαμε εκεί με σακούλες και τα μαζέψαμε. Αλλά δεν μπορεί να αφηνόμαστε στην καλή διάθεση ορισμένων επισκεπτών. Αποφασίζουμε να βγάλουμε χρηματοδοτήσεις για να φτιάξουμε ένα σωρό έργα και μάλιστα δυστυχώς με πολύ μεγάλο κόστος αρχικό, που κατά τη γνώμη μου θα έπρεπε να είναι απείρως χαμηλότερο το κόστος, έχουμε παραδείγματα από μονοπάτια στην Ήπειρο που έχουν κοστολογηθεί 400.000 € το χιλιόμετρο. Αστρονομικά ποσά!

Στην Ευρώπη τα μονοπάτια δεν κατασκευάζονται με πάνω από 2.000 € το χιλιόμετρο. Τι σημαίνει αυτό; Ότι εγώ όταν άκουσα τον προϋπολογισμό τα 45 εκατομμύρια, τρόμαξα ειλικρινά σας το λέω. Γιατί αγχώθηκαν που θα πάνε αυτά τα λεφτά. Δεν ξέρω, δεν είδα το πρόγραμμα αναλυτικά τι προτείνει, αλλά ειλικρινά σας το λέω αγχώθηκα, ότι κάποια μονοπάτια της περιοχής θα καταστραφούν. Γιατί κατά τη γνώμη μου, όταν γίνονται μεγάλες επεμβάσεις σε μονοπάτια και στη φύση γενικώς, δεν καταλήγουν καλά.

Εδώ βλέπουμε ένα κομμάτι του μονοπατιού, έπεσε ο τοίχος δεν ξέρω αν έχει φτιαχτεί, θα ήθελα να πάω τώρα να ξαναδώ αν είναι πάλι έτσι πεσμένο. Αλλά θα δούμε εδώ όμως το σημείο εκεί που ξεκινάει η σκάλα της Τζαβέλαινας. Εδώ ξοδεύτηκαν αρκετά λεφτά κάποια εποχή, φτιάχτηκαν κάγκελα, τοίχος προστασίας. Πρώτο ερώτημα για εμένα: χρειαζόταν να γίνει τοίχος προστασίας εδώ; Αυτό το μονοπάτι ποτέ δεν είχε. Οι παλιοί που το χρησιμοποιούσαν δεν είχαν αισθανθεί την ανάγκη να φτιάξουν τοίχο σε εκείνο το σημείο. Έγιναν και κάποια κάγκελα ξύλινα, τα οποία όπως βλέπετε δεν είναι πια λειτουργικά και είναι και αισθητικά πάρα πολύ άσχημα.

Η σύγχρονη τάση τώρα είναι ότι, επειδή τα ξύλινα χαλάνε να τα βάζουμε inox, με αποτέλεσμα ο προϋπολογισμός του μονοπατιού να εκτοξεύεται. Αλλά όσο περισσότερα έργα κάνουμε σε ένα μονοπάτι, τόσο περισσότερες ανάγκες έχει για συντήρηση μετά. Γιατί ναι μεν θα ξοδέψουμε κάποια λεφτά στην αρχή να το φτιάξουμε, αλλά δεν τελειώνει εκεί. Πιο πολύ είναι η συνέχεια. Ποιος θα αναλάβει να διαχειρίζεται αυτό το έργο που θα φτιάξουμε και να το κρατάει λειτουργικό στο διηνεκές; Υπάρχει αυτή η πρόβλεψη; Αν δεν υπάρχει, να μην το κάνουμε ποτέ.

Εδώ θα ήθελα να πω για το πόσο αναγκαία είναι η συμμετοχή της τοπικής κοινότητας σε οποιονδήποτε σχεδιασμό ενός έργου. Εδώ βλέπουμε μια πινακίδα πυροβολημένη. Αυτό, σε όποιο μονοπάτι και να περπατήσει κανείς, θα δει αυτό το πράγμα. Γιατί; Ποτέ δεν υπήρχε συνεργασία όλων των φορέων της τοπικής κοινότητας, όταν ήταν να φτιαχτεί ένα έργο.

Ένας από τους φορείς που θα πρέπει να εμπλακεί είναι και οι κυνηγοί και η Αρχαιολογική Υπηρεσία και οι Δήμοι και οι τοπικές Ενώσεις επαγγελματιών, όλοι πρέπει να εμπλέκονται, όχι μόνο στον αρχικό σχεδιασμό και στη διαβούλευση αλλά σε όλη τη λειτουργία στο διηνεκές. Πρέπει να φτιαχτεί ένας φορέας, ο οποίος δεν ξέρω τι μορφή θα έχει, αστική μη κερδοσκοπική, κάποιος φορέας εν πάση περιπτώσει, ο οποίος θα αναλάβει τη διαχείριση στη συνέχεια και θα εξασφαλίσει και κάποια έσοδα.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να εξασφαλίσει κάποιος έσοδα. Άκουσα προηγουμένως μια αγωνία, ότι σε μια προστατευόμενη περιοχή ή περιοχή NATURA δημιουργούνται εμπόδια στην ανάπτυξη και στην κατασκευή έργων. Όταν έχουμε το μυαλό μας να κάνουμε φαραωνικά έργα, τότε ναι, μια προστατευόμενη περιοχή δημιουργεί εμπόδια. Όταν όμως πρέπει να γίνουν τα ελάχιστα έργα, με το ελάχιστο δυνατό κόστος, δεν είναι κανένα απολύτως εμπόδιο να είναι μια περιοχή προστατευόμενη, NATURA, ή εθνικό πάρκο.

Ένα χαρακτηριστικό θα σας πω, στη Γερμανία, στο Μέλανα Δρυμό, όταν κάποια στιγμή είχε πέσει πάρα πολύ ο τουρισμός τους και ήθελαν να κάνουν ανάπτυξη και μαζεύτηκαν όλοι οι φορείς να το συζητήσουν, το πρώτο πράγμα που έκαναν ήταν να φτιάξουν εθνικό πάρκο.  Δεν το είδαν σαν εμπόδιο. Αλλά σαν ευκαιρία.

Άρα αυτό που θα ήθελα να πω γενικώς, δεν θέλω να πω τι θα πρέπει να γίνει πάνω στον εναλλακτικό τουρισμό ή σε δραστηριότητες, δεν έχει νόημα, ήθελα να πω κάτι πιο γενικό: θα πρέπει οτιδήποτε γίνει, αυτός ο επανασχεδιασμός που έχει ξεκινήσει, να εμπλέκει την τοπική κοινωνία αλλά μόνιμα και όχι μόνο στο αρχικό στάδιο της διαβούλευσης.

Πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος, έστω κι αν νομίζουμε ότι η τοπική κοινωνία δεν είναι εκπαιδευμένη και δεν μπορεί να βοηθήσει, έτσι είναι, είναι γεγονός αυτό. Γιατί όμως; Γιατί μονίμως η τοπική κοινωνία είναι στην απ’ έξω. Ποτέ δεν ρωτάει κανένας, δεν παίρνει τη γνώμη τους, δεν τους ακούν. Αφήστε τους να συμμετέχουν και ας κάνουν λάθη. Από τα λάθη μαθαίνουμε.

Άρα είναι απολύτως αναγκαία, όποια διαδικασία γίνει, να γίνει από κάτω προς τα πάνω. Ο όποιος σχεδιασμός, ακόμη το μικρότερο μονοπάτι που θα αποφασίσουμε να χρηματοδοτήσουμε, πρέπει να συμφωνήσουν οι ντόπιοι, η τοπική κοινωνία και αυτοί να το πουν. Δηλαδή θεωρώ ότι, όταν βγούμε να πούμε «έχουμε λεφτά για να κάνουμε μονοπάτια», δεν θα έρθει ένας ειδικός από την Αθήνα να πει ότι «αυτό είναι το καλύτερο μονοπάτι να γίνει», αλλά να συμμετέχουν και οι ντόπιοι, η τοπική κοινωνία και όλοι μαζί, μετά από μια συζήτηση, να καταλήξουμε ότι το πρώτο μονοπάτι που θα φτιάξουμε είναι από εδώ μέχρι εκεί, από τη Γλυκή μέχρι το Σούλι ας πούμε, με το ελάχιστα όσο το δυνατό έργα, το επαναλαμβάνω αυτό.

Ένας τέτοιος φορέας, μπορεί να εξασφαλίσει χρηματοδότηση μέσα από το ότι είναι ήδη προστατευόμενη περιοχή εδώ, βάζοντας ένα εισιτήριο. Όπου και να πας στο εξωτερικό σε μια προστατευόμενη περιοχή πληρώνεις εισιτήριο και λες και «ευχαριστώ». Γιατί οι ξένοι που είναι μαθημένοι να πληρώνουν όπου αλλού πάνε, να έρχονται εδώ και να θεωρούν ότι μπορούν άνετα να πάνε όπου νά ‘ναι, χωρίς να πληρώνουν τίποτα ποτέ; Γιατί όχι; Πέντε ευρώ, τρία ευρώ, δύο ευρώ δεν έχει σημασία. Όταν περνάνε 20.000 άτομα, είναι ένα ποσό και μπορεί κάποιοι άνθρωποι να χρηματοδοτηθούν, να παίρνουν ένα μισθό, να πηγαίνουν να παρακολουθούν τα μονοπάτια, αν κάπου χρειάζεται συντήρηση να το κάνουν, να υπάρχουν χρήματα γενικώς για να λειτουργεί. Γιατί όσα λεφτά και να δώσουμε στην αρχή να κάνουμε έργα, αν δεν προβλεφθεί τι θα γίνει στη συνέχεια, σε λίγα χρόνια θα αρχίσουν να ερημώνουν, να καταστρέφονται και δεν θα υπάρχουν χρήματα να συντηρηθούν και να ξαναφτιαχτούν.

Αυτά ήθελα να σας πω, ελπίζω να δημιούργησα κάποιο προβληματισμό για τη συνέχεια. Σας ευχαριστώ.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Ευχαριστούμε πάρα πολύ που με την εμπειρία και τη γνώση σας τονίσατε την ανάγκη συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών, καθώς και την ανάγκη πρόβλεψης της βιωσιμότητας σε ένα έργο, κάτι το οποίο το βρίσκουμε συνεχώς μπροστά μας. Κάνουμε έργα που οραματιζόμαστε, φανταζόμαστε και μετά δεν μπορούμε να τα λειτουργήσουμε.

Να συνεχίσουμε με την κα Μαρία Καμπούρη, εκπρόσωπο Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία, η οποία θα μιλήσει για τις «Προϋποθέσεις ανάπτυξης προσβάσιμου τουρισμού στην περιοχή».

 

«Προϋποθέσεις ανάπτυξης προσβάσιμου τουρισμού στην περιοχή»

Μ. ΚΑΜΠΟΥΡΗ: Ευχαριστώ, καλημέρα και από εμένα. Είμαι συνεργάτης της ΕΣΑμεΑ, της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία, θα ήθελα να τονιστεί και θα είμαι πολύ σύντομη και ελπίζω περιεκτική. Να σας πω δυο πράγματα για τον προσβάσιμο τουρισμό στα άτομα με αναπηρία και τα οφέλη που μπορεί να υπάρχουν από αυτόν.

Σε παγκόσμιο επίπεδο εκτιμάται ότι πάνω από 1 δισεκατομμύριο άτομα με αναπηρίες και χρόνιες παθήσεις και περισσότερο από 2 δισεκατομμύρια άτομα που συνδέονται με αυτούς, όπως είναι οι σύζυγοι, τα παιδιά, οι γονείς των ατόμων, οι φροντιστές τους, οι φίλοι τους, επηρεάζονται από την αναπηρία. Αυτός ο αριθμός μπορεί να φαίνεται πολύ μεγάλος, αλλά πραγματικά αντιπροσωπεύει το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού.

Παρ’ όλο που αυτό το 1/3 αποτελεί μια τεράστια δυνητική αγορά για τον τουρισμό, εξακολουθεί να παραμένει εξαιρετικά αναξιοποίητο, λόγω των μη προσβάσιμων ταξιδιωτικών και τουριστικών εγκαταστάσεων και υπηρεσιών. Ο τουρισμός οφείλει να είναι προσβάσιμος σε όλα τα άτομα, σε όλους τους ανθρώπους και φυσικά στα άτομα με αναπηρία. Αυτό το γεγονός επικυρώνεται και από τη Σύμβαση του Ο.Η.Ε. για τα δικαιώματα των ανθρώπων με αναπηρίες, όπου καλεί τα κράτη -αυτό έχει γίνει και νόμος του κράτους πλέον, ψηφίστηκε το 2012 και αποτελεί νόμο του κράτους- με το άρθρο 9 για την προσβασιμότητα. Καλεί τα συμβαλλόμενα κράτη να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίσουν την ίση πρόσβαση των ατόμων με αναπηρίες στο φυσικό περιβάλλον, τις πληροφορίες, τις μεταφορές, τις εγκαταστάσεις και τις υπηρεσίες.

Επιπλέον στον ίδιο νόμο, στο άρθρο 30 σχετικά με την συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή, την αναψυχή, τον ελεύθερο χρόνο και τον αθλητισμό, απαιτεί επίσης από τα συμβαλλόμενα κράτη ο νόμος, να εξασφαλίσουν ότι ,τα άτομα με αναπηρία απολαμβάνουν όλα τα οφέλη του τουρισμού.

Στη δήλωση του 2011 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού των Ηνωμένων Εθνών προέβλεψε ότι, ο τουρισμός θα αυξηθεί και θα βιώσει βιώσιμη ανάπτυξη, φτάνοντας στο 1,8 δισεκατομμύρια διεθνείς τουρίστες μέχρι το 2030.

Η προσβασιμότητα, αποτελεί κεντρικό στοιχείο κάθε υπεύθυνης και βιώσιμης αναπτυξιακής πολιτικής. Είναι μια επιτακτική ανάγκη, που σχετίζεται άμεσα με τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς και μια εξαιρετική επιχειρηματική ευκαιρία. Στο πλαίσιο αυτό, ο προσβάσιμος τουρισμός δεν ωφελεί μόνο τα άτομα με αναπηρία, αλλά ωφελεί ολόκληρη την κοινωνία.

Δίνει τη δυνατότητα πρόσβασης, όχι μόνο στα άτομα με αναπηρίες, αλλά και σε άλλες ομάδες του πληθυσμού που έχουν παρόμοιες ανάγκες, όπως είναι οι έγκυες γυναίκες, οι ηλικιωμένοι, οι οικογένειες με μικρά παιδιά και τους βοηθά να συμμετάσχουν και να απολαμβάνουν τα οφέλη του τουρισμού. Επίσης ένα προσβάσιμο περιβάλλον, δίνει τη δυνατότητα απασχόλησης σε αυτές τις εγκαταστάσεις και στα ίδια τα άτομα με αναπηρία.

Ο προσβάσιμος τουρισμός, προϋποθέτει μια συνεργατική διαδικασία μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων: Κυβερνήσεων, Οργανισμών, ταξιδιωτικών πρακτόρων και τελικών χρηστών, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρίες καθώς και των Οργανώσεων που τους εκπροσωπούν.

Ένα επιτυχημένο τουριστικό προϊόν, απαιτεί αποτελεσματικές συνεργασίες σε πολλούς τομείς: σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. Σημαντικό επίσης στον τουρισμό είναι πέρα από τις προσβάσιμες εγκαταστάσεις και υπηρεσίες, να είναι εκπαιδευμένο και ενημερωμένο και το προσωπικό που εργάζεται και έρχεται σε επαφή με τους πελάτες – καταναλωτές των τουριστικών προϊόντων. Το προσωπικό πρέπει να είναι κατάλληλα εκπαιδευμένο, θα πρέπει να γνωρίζει και να κατανοεί και να μπορεί να αντιμετωπίσει τις ανάγκες των πελατών με αναπηρία, να διευκολύνει τα άτομα με αναπηρία, να τα ενημερώνει για τις μορφές υποστήριξης, για παράδειγμα, που μπορεί να έχουν οι εγκαταστάσεις, για δραστηριότητες που μπορούν να συμμετέχουν και που είναι προσβάσιμες, ανάλογα με την κατηγορία βέβαια της αναπηρίας τους.

Τέλος, καλό είναι, όταν γίνονται προγράμματα διαφυγής για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, -αυτό το λέμε γιατί έχουμε πολλά προβλήματα συνήθως αντιμετωπίσει- να λαμβάνονται υπόψη οι κατηγορίες της αναπηρίας, να εκπαιδεύεται το προσωπικό και να ξέρει να βοηθήσει και να υποστηρίξει άτομα με αναπηρίες, σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.

Γιατί ο τουρισμός για τα άτομα με αναπηρίες είναι προσβάσιμος; Γιατί αφορά μεγάλο μέρος του πληθυσμού, καθώς εξυπηρετεί και άλλες ομάδες ,όπως είπαμε ηλικιωμένους, έγκυες και τα λοιπά και γιατί αφορά ανθρώπους, που έχουν συχνά περισσότερο διαθέσιμο χρόνο σε εποχές που δεν υπάρχει τουρισμός.

Από τα οφέλη που έχουν καταγραφεί στους προορισμούς που είναι προσβάσιμοι στα άτομα με αναπηρίες, είναι πολλαπλά. Τα άτομα με αναπηρίες, συνήθως παραμένουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα στους τουριστικούς προορισμούς, δεν πάνε για λίγο, κάνουν πολλές διανυκτερεύσεις. Δεν πάνε ποτέ μόνοι τους, συνοδεύονται από τους οικείους τους τις οικογένειες, ή αν όχι από αυτούς συγγενείς ή φίλους. Πάνε σε ομάδες, διαλέγουν να πηγαίνουν πολλά άτομα μαζί ομαδικά, μαζί βέβαια με τους συνοδούς τους.

Ξοδεύουν περισσότερα από το μέσο τουρίστα, επισκέπτονται πολλές φορές τον ίδιο προορισμό αν μείνουν ικανοποιημένοι από τις υπηρεσίες και τις εγκαταστάσεις, που τους προσφέρονται. Επιλέγουν τουριστικό προορισμό με γνώμονα, όχι κυρίως τα πακέτα και την προώθηση που γίνεται, αλλά ενημερώνονται από άλλα άτομα με αναπηρίες, που έχουν επισκεφθεί ένα τόπο και τους προτείνουν και βέβαια να επαναλάβω ότι ένα όφελος ακόμη, το είπα και πιο πριν, είναι ότι πάνε σε off season τουριστικές περιόδους.

Δεν έχω να σας πω άλλα, η Συνομοσπονδία για οτιδήποτε πληροφορίες, ή για περισσότερη ενημέρωση, ενδεχομένως για τεχνικές πληροφορίες αν και εφόσον υλοποιηθούν, είναι στη διάθεσή σας και σας ευχαριστώ πολύ.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ξέρουμε πως μπορούμε να λειτουργήσουμε ειδικά σε περιοχές που δεν είναι απόλυτα ομαλά ακόμη όλα, ακόμη και για τα άτομα που δεν έχουν κάποιο πρόβλημα, οπότε είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ξέρουμε.

Να καλέσουμε στο βήμα τον κ. Μπέλη, ο οποίος είναι Διευθυντής της Αναπτυξιακής Καρδίτσας, ο οποίος θα μας μιλήσει για τα «Συνεργατικά σχήματα επιχειρήσεων για τη διασφάλιση της ποιότητας του τουριστικού προϊόντος».

«Συνεργατικά σχήματα επιχειρήσεων για τη διασφάλιση της ποιότητας του τουριστικού προϊόντος»

Β. ΜΠΕΛΛΗΣ: Θα ήθελα να σας εκφράσω τη χαρά μου που είμαι εδώ, νιώθω ότι η σημερινή συνάντηση έχει ένα εμβληματικό χαρακτήρα, κάτι τελειώνει σήμερα και κάτι άλλο ξεκινάει. Αυτό που ξεκινάει, είναι πολύ πιο ενδιαφέρον από αυτό που τελειώνει. Τελειώνει ο σχεδιασμός και από αύριο πρέπει να σηκώσουμε τα μανίκια και να δουλέψουμε, όπως είπε και ο κ. Περιφερειάρχης.

Θα ήθελα γι’ αυτό τον λόγο να ευχαριστήσω τους οργανωτές για την πρόσκληση, ιδιαίτερα δε τον κ. Κώστα Αρβανίτη, τον πρώην συνάδελφο στις αναπτυξιακές εταιρείες, τον οποίο τον καμαρώνουμε για τη δουλειά που κάνει από εκεί που είναι τώρα.

Εγώ δεν ήρθα να σας πω, τι πρέπει να κάνετε κατά τη γνώμη μας, ήρθα να σας πω τι κάναμε εμείς. Το αν αυτό που κάναμε εμείς έχει ενδιαφέρον, είμαστε στη διάθεσή σας να ξαναβρεθούμε ή να μας επισκεφθείτε και να μιλήσουμε πιο πολύ γι’ αυτό.

Θα είμαι πάρα πολύ συνοπτικός, θα σας παρουσιάσω μια περιοχή, τη λίμνη Πλαστήρα, που ήταν παντελώς άγνωστη ως τουριστικός προορισμός όταν δημιουργήθηκε, είναι καινούργιο πράγμα η λίμνη Πλαστήρα έγινε το 1960 και πέρασε από διάφορες φάσεις.

Το 1985, καλή ώρα όπως σήμερα, τελείωσε μια μελέτη από έναν φωτισμένο άνθρωπο, τον κ. Ζαχαράτο, που τότε ήταν στο ΚΕΠΕ, όπως καλή ώρα η ΜΟΔ τελείωσε έναν σχεδιασμό, έτσι είχε τελειώσει αυτός μια στρατηγικό ανάπτυξη της περιοχής της λίμνης Πλαστήρα, αυτή βρήκαμε κι εμείς, αυτή βρήκε ο αναπτυξιακός Σύνδεσμος τότε και πάνω σε αυτό τον στρατηγικό σχεδιασμό δουλέψαμε. Αυτός ήταν ο οδηγός μας.

Το αν πετύχαμε  πράγματα ή όχι, το λέει η ίδια η ιστορία. Το αν κι εσείς μπορεί να πετύχετε πράγματα ή όχι, θα το πει η ιστορία που θα γράψετε εσείς.

Αυτό ήταν το φράγμα που δημιούργησε την λίμνη Πλαστήρα, ένα τεχνητό φράγμα και η λίμνη Πλαστήρα είναι μια τεχνητά φτιαγμένη περιοχή. Τα κρίσιμα σημεία που πάνω σε αυτά στηρίχθηκε αυτή η ιστορία που θα σας πω, ήταν:

• Η ομοφωνία των τοπικών φορέων για την στρατηγική ανάπτυξη της περιοχής. Είπε ο κ. Λάμπρης πριν για την ανάγκη συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας, χωρίς την τοπική κοινωνία κανένα έργο, καμία επένδυση όσο μεγάλη και να είναι, δεν πετυχαίνει, είναι πεταμένα λεφτά.
• Η δημιουργία των κατάλληλων οργανωτικών δομών, δηλαδή έγιναν κάποια εργαλεία. Η τοπική κοινωνία οργανώθηκε για να τα πετύχει αυτά.
• Ο συντονισμός της δημόσιας διαβούλευσης,
• Η μαζική υιοθέτηση ενός κοινού οράματος. Είναι ένα όραμα, το οποίο δημιουργείται αυτή τη στιγμή εδώ, έχει προηγηθεί πολύ δουλειά πάνω σε αυτό, αλλά μένει και πολύ δουλειά να γίνει.
• Η ύπαρξη ενός επεξεργασμένου σχεδίου, το έχετε ήδη και
• Η διαθεσιμότητα των απαραίτητων πόρων.

Θα περιγράψω πολύ συνοπτικά τα βήματα. Το πρώτο βήμα, ο πρώτος στόχος ήταν, να τοποθετηθεί η περιοχή στον χάρτη. Όπως σας είπα κανένας δεν ήξερε τη λίμνη Πλαστήρα πριν, γιατί δεν υπήρχε πριν το ’60. Και στο πρώτο βήμα, υπήρχαν τα πρώτα διλήμματα, ακούστηκαν ήδη κι εδώ σήμερα: θα πάμε σε μαζικό τουρισμό ή θα πάμε σε εναλλακτικές μορφές; Θα πάμε σε τουρισμό σαν αυτοσκοπός ή σαν μέσο να πετύχουμε κάτι άλλο, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων που μένουν εκεί.

Η πρωτογενής παραγωγή και η μεταποίηση, έχουν θέση σε αυτό το μοντέλο ανάπτυξης; Ακούστηκε αυτός ο προβληματισμός και ακούστηκαν πολλές ιδέες πάνω σε αυτό.

Ποια είναι η σχέση του περιβάλλοντος με τον τουρισμό και την ανάπτυξη; Ποιος είναι ο ρόλος των κατοίκων, αλλά και των καταγόμενων από την περιοχή, για το οποίο δεν ακούστηκε καμία κουβέντα σήμερα. Οι καταγόμενοι που ζουν στην Αθήνα, ή στη Θεσσαλονίκη, παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο και πρέπει με έναν τρόπο να τους προσελκύσετε και να τους βάλετε στο παιχνίδι. Ήδη έχουν μπει, γιατί φαντάζομαι πολλοί που βρίσκονται σε αυτή την αίθουσα μπορεί να μη ζουν εδώ. Αλλά αυτό που κάνετε εδώ, ήδη το παρακολουθούν πάρα πολλοί Σύλλογοι καταγόμενων, όπου κι αν βρίσκονται στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό.

Τέλος ποιο είναι το μερίδιο ευθύνης του δημόσιου, του κοινωνικού και του ιδιωτικού τομέα στην ανάπτυξη, ακούστηκαν πολλά σήμερα γι’ αυτό.

Το επόμενο βήμα ήταν να αρχίσουν οι πρώτες παρεμβάσεις. Οι πρώτες παρεμβάσεις είχαν ήπιο χαρακτήρα. Ξεκίνησαν με Ζώνη οικιστικού ελέγχου, ξεκινήσαμε δηλαδή με περιορισμούς και όχι με ανάπτυξη. Έγινε ένα κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, ο Βοτανικός Κήπος, ορειβατικά καταφύγια, πολύ μικρές και ήπιες υποδομές, οι οποίες ξεκίνησαν την ιστορία της προσέλκυσης.

Άρχισε η τοποθέτηση στο χάρτη. Πετύχαμε το 1995, 4.500 διανυκτερεύσεις. Είμαι σίγουρος ότι εσείς έχετε πολύ περισσότερες εδώ. Αυτό ήταν το πρώτο βήμα. Θα σας δείξω μερικές φωτογραφίες από τις δράσεις αυτές:

Φτιάξαμε ένα χωράφι οργανικής καλλιέργειας, δεν ήταν γνωστή ακόμη τότε η βιολογική καλλιέργεια. Αυτό είναι το Κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, ένα σχολείο παλιό που δεν λειτουργούσε, γιατί η περιοχή είχε ερημώσει. Αυτό είναι ένα εκπαιδευτικό δάσος, βλέπετε στο βάθος τη λίμνη Πλαστήρα από πολύ ψηλά από ένα παρατηρητήριο, βλέπετε ένα μονοπάτι σαν αυτά που περιέγραψε ο κ. Λάμπης που συμφωνώ μαζί του ότι τα μονοπάτια πρέπει να είναι μικρού κόστους κατασκευές, μικρές παρεμβάσεις στη φύση, όπως βλέπετε οι παρεμβάσεις είναι πάρα πολύ μικρές, πολύ προσεγμένες.

Αυτό είναι το παρατηρητήριο που σας έλεγα πριν και αυτός είναι ο χάρτης της λίμνης Πλαστήρα, πάνω στον οποίο βρίσκονται σημειωμένες, τα σχέδια για τις πρώτες παρεμβάσεις, τα μονοπάτια και τα λοιπά.

Η δεύτερη ολοκληρωμένη παρέμβαση έγινε από το ’95 μέχρι το 2000. Στηρίχθηκε στην κοινοτική πρωτοβουλία LEADER, γιατί οι προηγούμενες παρεμβάσεις χρηματοδοτήθηκαν από άλλα όπως το «LIFE», όπως το «NOW» όπως άλλα προγράμματα που ίσως να μην σας λένε τίποτε αυτά τα αρκτικόλεξα, αλλά χρειάζεται η δρομολόγηση η εμπλοκή πολλών προγραμμάτων. Δεν γίνεται με ένα πρόγραμμα να κάνεις δουλειά.

Αλλά η αναζήτηση, η διεκδίκηση πολλών προγραμμάτων έχει σαν κύριο μέλημα κυρίως την τήρηση των προϋποθέσεων και των προδιαγραφών, που βάζουν αυτά τα προγράμματα.

Η έμφαση που δόθηκε από το ’95 μέχρι το 2000, είναι το βάθεμα της συμμετοχής του τοπικού πληθυσμού, των κατοίκων, των εν δυνάμει επιχειρηματιών, η καινοτομία με το τοπικό σύμφωνο ποιότητας στο οποίο θα αναφερθώ ειδικά, η διάχυση της επιχειρηματικότητας σε μια περιοχή που δεν υπήρχε επιχειρηματικότητα και η συμπληρωματικότητα σε τοπικό επίπεδο και η διασύνδεση με άλλες περιοχές.

Εδώ υπάρχουν μερικά νούμερα: 10 εκατομμύρια ευρώ επενδύθηκαν από το LEADER II, το 30% από αυτά πήγαν στη λίμνη Πλαστήρια, 110 επενδυτικά σχέδια, 45 νέες επιχειρήσεις και τα λοιπά.

Αποτέλεσμα. Από τις 4.500 διανυκτερεύσεις πήγαμε στις 30.000. Άρα κάτι δούλεψε. Αυτό το πράγμα είχε ένα αποτέλεσμα. Μείναμε εκεί; Όχι, συνεχίσαμε, χρησιμοποιήσαμε  πόρους της κοινοτικής πρωτοβουλίας LEADER +, όχι ότι δεν συνεπενδύθηκαν χρήματα από άλλα προγράμματα όπως το ΠΕΠ ή από άλλα εθνικά προγράμματα πολύ πιο μεγάλα, γιατί έγιναν δρόμοι παράλληλα κι άλλα έργα, αλλά όμως στέκομαι σε αυτά τα προγράμματα, που με λίγα λεφτά δημιούργησαν πολύ μεγάλα αποτελέσματα γιατί κινητοποιήσαν την τοπική κοινωνία.

Στόχος αυτής της προγραμματικής περιόδου, από το 2000 μέχρι το 2008, ήταν να κινητοποιήσουμε τοπικούς πόρους, όπως τοπικά προϊόντα το κρασί για παράδειγμα με το Μεσενικόλα, ή την οργάνωση θεματικών διαδρομών, ή τη συμπλήρωση των παρεχόμενων υπηρεσιών, ή την αισθητική αναβάθμιση της περιοχής.

Έτσι, με την ολοκλήρωση όλης αυτής της δουλειάς, που ήταν μια καθημερινή υπεράνθρωπη προσπάθεια πολλών ανθρώπων, με πολύ μεγάλη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας, φτάσαμε στις 250.000 διανυκτερεύσεις.

Τότε ήταν που αφυπνίστηκαν και τα ιδιωτικά κεφάλαια. Εκεί που κάναμε ήπιες παρεμβάσεις, μικρά ξενοδοχεία, ήρθαν οι ιδιώτες και άρχισαν να χτίζουν μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, μονάδες των 110 κλινών, των 170 κλινών, όσοι έχετε έρθει στη λίμνη Πλαστήρα θα τις έχετε δει. Άρα το LEADER και αυτά τα προγράμματα τα μικρά, λειτούργησαν ως λαγός, κινητοποίησαν πολύ μεγαλύτερα κεφάλαια και έτσι φτάσαμε σε πολλαπλάσια αποτελέσματα.

Μετά ήρθε η κρίση. Επηρεάστηκε η περιοχή από την κρίση; Ναι, επηρεάστηκε. Αποδείχθηκε ότι η περιοχή ήταν ανέτοιμη για τη διαχείριση μιας κρίσης με τέτοιο βάθος και ένταση. Η συλλογική προσέγγιση παραχώρησε τη θέση της στην ατομική, ο σώζων εαυτόν σωθείτω δηλαδή και η κατάργηση της νομαρχιακής Επιτροπής τουρισμού – πολιτισμού μέσα από τον “Καλλικράτη” από τη λειτουργία του “Καλλικράτη” είχε αρνητικές επιπτώσεις, ιδιαίτερα στην προβολή της περιοχής.

Αυτή τη στιγμή, η λίμνη Πλαστήρα είναι σε ένα μεταίχμιο. Ενώ έχει διανυκτερεύσεις, η συλλογική στρατηγική που έφερε αυτά τα αποτελέσματα, αντικαταστάθηκε από την ατομική προσέγγιση κυρίως των μεγάλων επιχειρήσεων και έτσι ένα άλλο μοντέλο αρχίζει και εμφανίζεται, για το οποίο έγινε μια άλλη κουβέντα για να το συζητήσουμε και στη συνέχεια.

Ποιες είναι οι προοπτικές σήμερα. Πρώτα – πρώτα απαιτείται μια συνεργασία και συντονισμός σε πολλαπλά επίπεδα: στο πολιτικό επίπεδο συνεργασία μεταξύ των φορέων, διαμόρφωση στρατηγικής για την υποστήριξη του τουρισμού, στο επιχειρηματικό μέσα από διεπαγγελματική συνεργασία και στις παρεχόμενες υπηρεσίες και κυρίως στην συγκεντροποίηση του προϊόντος, την πακετοποίηση δηλαδή και την προώθηση μέσω εκθέσεων ή άλλων πιο επαγγελματικών καναλιών.

Όμως σας είπα, φτάσαμε εδώ γιατί λειτούργησε το τοπικό σύμφωνο ποιότητας. Τι είναι το τοπικό σύμφωνο ποιότητας; Και αν θέλετε ήταν το πρώτο που εφαρμόστηκε, το πρώτο που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα από τα κάτω. Δεν ήταν μια δουλειά που ήρθε από τα πάνω, αλλά ήταν μια τοπική συμφωνία, ένας τοπικός θεσμός.

Δημιουργήθηκε μέσα από την παροχή τεχνικής υποστήριξης της Αναπτυξιακής Καρδίτσας σε μια ομάδα επαγγελματιών, υποψήφιων θα έλεγα επιχειρηματιών στη λίμνη Πλαστήρα, ήταν άνθρωποι που άρχισαν να εμπνέονται από αυτό το αναπτυξιακό μοντέλο, που παρουσιάστηκε από τον κ. Ζαχαράτο και έτσι κάθισαν γύρω από ένα τραπέζι και λένε «ωραία, θα αναπτυχθεί η περιοχή, τι ρόλο παίζουμε εμείς; Τι θα κάνουμε; Πως πρέπει να προχωρήσουμε;».

Έτσι έφτιαξαν ένα σύνολο κανόνων, έτσι ώστε η τουριστική δραστηριότητα που άρχιζε να σχεδιάζεται στην περιοχή, να πάρει βιώσιμα χαρακτηριστικά.

Ποιο ήταν το περιεχόμενο του τοπικού συμφώνου ποιότητας; Ήταν ένα σύνολο κανόνων καλής πρακτικής, απλών κανόνων που συμφωνήθηκαν από τους ίδιους τους επαγγελματίες, τους εστιάτορες, τους ξενοδόχους ή τους υποψήφιους ξενοδόχους, όσους είχαν ενοικιαζόμενα δωμάτια και τα λοιπά.

Οι κανόνες αυτοί, για να είναι πιο εύληπτοι, εντάθηκαν σε θεματικές ομάδες, τις οποίες θα παρουσιάσω επιγραμματικά και θεσπίστηκαν με πρωτοβουλία δική τους. Ήταν μια συμφωνία κυρίως, δηλαδή να το πω έτσι, και αυτό κατέληξε σε μια οργάνωση, σε ένα σχήμα που είχε νομική μορφή αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία.

Επίσης, αποφασίστηκαν κάποιες Επιτροπές ελέγχου της εφαρμογής αυτής της συμφωνίας, οι οποίες αποτελούνταν πάλι από επαγγελματίες της περιοχής, από τους ίδιους δηλαδή.

Ποιοι ήταν οι σκοποί; Να παρέχονται τουριστικές υπηρεσίες αναβαθμισμένης ποιότητας  – δεν  θέλω να σταθώ επειδή πρέπει να συντομεύσω  – και να εξυπηρετούνται κυρίως οι πελάτες. Ο πρώτος και ο τελευταίος λόγος για τον οποίο έγινε το τοπικό σύμφωνο ποιότητας, δεν ήταν για να κάνουμε μια αρπαχτή, αλλά ήταν να προσφέρουμε μια βιωματική εμπειρία σε αυτούς που έρχονται, μας τιμούν με την παρουσία τους και θα πρέπει φεύγοντας, να έχουν πάρει μαζί τους μια πολύ δυνατή και θετική εμπειρία.

Ποιες ήταν οι θεματικές ομάδες των κανόνων, γιατί αυτό έχει σημασία να ακουστεί. Πρώτα – πρώτα η διαχείριση των παραπόνων των πελατών. Δεδομένου ότι μιλάμε για μια περιοχή, που η τουριστική δραστηριότητα τότε εμφανιζόταν, είναι προφανές ότι θα κάναμε λάθη, είναι προφανές ότι θα υπήρχαν παράπονα.

Θεωρήσαμε ότι, είναι περιουσία μας τα παράπονα των πελατών και έπρεπε να τα διαχειριστούμε συλλογικά, δηλαδή ένα παράπονο πελάτη δεν πρέπει να αποκρύπτεται από έναν επιχειρηματία, αλλά να μπαίνει στο τραπέζι ως θέμα συζήτησης και να πει ότι «εγώ είχα το τάδε παράπονο». Τι πρέπει να κάνουμε; Πως θα το λύσουμε;

Αν κάποιος είχε δεχτεί ένα παράπονο, δεν θα έπρεπε και ένας άλλος να το δεχτεί και ένας άλλος, μέχρι να το καταλάβουμε, αφού έχουμε πάθει ζημιά. Έτσι θεωρήθηκε ότι, η διαχείριση των παραπόνων έπρεπε να είναι μια συλλογική διαδικασία, έπρεπε τα παράπονα των πελατών να μπουν στο τραπέζι για συζήτηση και εξαγωγή συμπερασμάτων.

Η διατήρηση καταναλωτικού προτύπου, παραδοσιακή μαγειρική. Υπήρχαν τοπικές συνταγές, η εμπειρία έλεγε ότι οι παραδοσιακές συνταγές αποκρύπτονταν, δεν εμφανίζονταν με περηφάνια, γιατί είχαν συνδυαστεί με τη φτώχεια, που υπήρχε στην περιοχή και έτσι προσπαθούσαν όλοι να εμφανίσουν φιλέ μινιόν και κάτι τέτοια πράγματα. Όμως ο άλλος ερχόταν για να γευτεί αυτό ,το οποίο του είπε ο φίλος του ότι υπάρχει στην περιοχή, την πρασοτηγανιά. Έτσι σαν κανόνας μπήκε ότι θα πρέπει να προβάλλουμε τις τοπικές συνταγές.

Και η τήρηση αναβάθμισης του αισθητικού προτύπου. Ποιοι κανόνες υπήρχαν σε αυτό από κάτω; Παράδειγμα: πριν την θέσπιση του τοπικού συμφώνου ποιότητας, αν πήγαινες σε ένα εστιατόριο, έβλεπες ένα τραπέζι γύρω – γύρω, μια πλαστική καρέκλα άσπρη, μια κόκκινη, μια πράσινη, μια κίτρινη, ανάλογα ποιοι Τσιγγάνοι είχαν περάσει από εκεί και είχαν πουλήσει τις καρέκλες τους.

Δεν έβλεπες ένα αισθητικό πρότυπο, που να σέβεται τουλάχιστον κάποιες παραδόσεις, πάνω στο πως ήταν τα έπιπλα, ή τέτοια αντικείμενα τα τραπέζια και τα λοιπά. Έτσι θεσπίστηκαν κάποιοι κανόνες, οι οποίοι τηρήθηκαν απ’ όλους τους συμβεβλημένους και μάλιστα ζητήθηκε και η υποστήριξη από το LEADER, να χρηματοδοτηθεί η αντικατάσταση της πλαστικούρας να το πω έτσι, με κάποιας αισθητικής αντικείμενα, τα οποία παραγόταν τοπικά και μάλιστα χρηματοδοτήθηκε μια επιχείρηση να παράγει αυτά τα αντικείμενα στη λίμνη Πλαστήρα, η οποία λειτουργεί ακόμη.

Και βέβαια η διαχείριση τιμών. Είπαμε ότι αυτό δεν έγινε για να γίνει μια αρπαχτή, άρα θα έπρεπε, ένας πελάτης που ερχόταν ένας επισκέπτης στην περιοχή, πριν δεσμευτεί και καθίσει ή μπει σε ένα εστιατόριο, θα έπρεπε να βλέπει ποιες είναι οι τιμές. Αυτό είναι μια συμφωνία κυρίων, η οποία τηρήθηκε.

Δεν θέλω να μπω σε λεπτομέρειες. Γιατί κάθε Παράρτημα κανόνων, κάθε θεματική ομάδα κανόνων, έχει μια περιγραφή και πολλές λεπτομέρειες, δεν θα ήθελα όμως να σας ταλαιπωρήσω. Αν θέλετε, είμαι στη διάθεσή σας να μιλήσουμε πάνω σε αυτά.

Όπως επίσης, στο αισθητικό πρότυπο για παράδειγμα εξαφανίστηκε, καθαιρέθηκε αυτό το δάσος ταμπελών και πινακίδων που υπήρχαν παντού και σε κάθε σημείο, που έπρεπε να υπάρχει πληροφόρηση των επισκεπτών, μπήκε ένα σταντ με συμφωνημένο τρόπο κατασκευής και διαδικασία για να αναρτήσει κάποιος μια πληροφορία εκεί.

Μπορείτε, πιστεύω να καταλάβετε και μπορείτε πολύ περισσότερο μόνοι σας να εφεύρετε τέτοιους κανόνες, να συμφωνήσετε τέτοιους κανόνες πολύ εύκολα, αρκεί να καθίσετε γύρω από ένα τραπέζι. Αυτό κάναμε εμείς, αυτό πέτυχε. Αυτό αποδείχθηκε από την εκτόξευση των διανυκτερεύσεων.

Αν θέλετε να τηρήσετε το ίδιο ή όχι, αυτό είναι μια δική σας υπόθεση. Γι’ αυτό κλείνοντας θα ήθελα να πω μια ιστορία. Μια ιστορία με τον Ναστραντίν Χότζα: κάποτε κάποιοι πιτσιρικάδες που τους την είχε δώσει που ο Ναστραντίν Χότζα έχαιρε τέτοιου σεβασμού και πάντα έλεγε σοφές κουβέντες, αποφάσισαν να του τη στήσουν και να τον εκθέσουν, να αποδείξουν ότι δεν θα ήξερε τι να πει. Τι έκαναν; Πήραν ένα σπουργιτάκι, το έβαλαν στη χούφτα τους και πίσω από την πλάτη και πήγαν στον Ναστραντίν Χότζα και του λένε «Ναστραντίν Χότζα εσύ που είσαι τόσο σοφός αυτό το σπουργιτάκι που έχουμε πίσω στην πλάτη μας, είναι ζωντανό ή πεθαμένο;» Αν ο Ναστραντίν Χότζα έλεγε ότι είναι ζωντανό, θα του έστριβαν το λαιμό και θα έλεγαν «λάθος έκανες», αν έλεγε ότι είναι ψόφιο θα το έβγαζαν και θα πετούσε, έτσι θα τον εξέθεταν. Τους κοίταξε ο Ναστραντίν Χότζα και τους λέει «στο χέρι σας είναι»!

Στο χέρι σας είναι αν ο Αχέροντας θα παραμείνει ζωντανός, αν θα μεγαλουργήσει ή αν θα πεθάνει. Να είστε καλά.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Ευχαριστούμε πάρα πολύ, είναι ιδιαίτερα σημαντική η μεταφορά εμπειριών, από ανθρώπους δηλαδή που τα σχέδια τα κάνουν πράξη. Να είστε καλά.

Και τώρα επειδή βλέπω εκεί απέναντι ετοιμάζονται να κάνουν πίτες, πέρασε και η ώρα, καταστρατηγήσαμε το ακαδημαϊκό τέταρτο έχουμε πάει αισίως σε μιάμιση ώρα καθυστέρηση, παρ’ όλα αυτά όμως θα πρέπει να δώσουμε τον λόγο και στον κ. Τόλη, ο οποίος είναι ο Επίτιμος Πρόεδρος Λέσχης Αρχιμαγείρων Ελλάδας, έτσι ώστε να μας πει και πως θα διασυνδέσουμε όλα αυτά τα ωραία που έχουμε με την τοπική παραγωγή και σας ευχαριστούμε πάρα πολύ.

«Μοχλός τουριστικής ανάπτυξης η τοπική γαστρονομία»

Α. ΤΟΛΗΣ: Κατ’ αρχήν καλό μεσημέρι και από εμένα, σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την πρόσκληση. Δεν ήταν δυνατό να μην παρευρεθώ εδώ γιατί είμαι κι εγώ Ηπειρώτης και θέλω κι εγώ να προσφέρω μέσα από τις γνώσεις μου, μέσα από την τεχνογνωσία που έχω στο κομμάτι της γαστρονομίας, αλλά βασιζόμενος όμως πάρα πολύ στο να αναπτύξουμε και να αναβαθμίσουμε τα προϊόντα του πρωτογενή τομέα, να τα συνδέσουμε μέσα από συνταγές έξυπνες και δημιουργικές.

Τουρισμός γεύσης. Είναι η ηπειρώτικη διατροφή; Πιστεύω ναι, σίγουρα και η τοπική γαστρονομία που παίζει ένα ρόλο ούτως ώστε να γίνει ένας μοχλός ανάπτυξης στον πρωτογενή τομέα του τόπου μας, στον τόπο που είμαστε ήδη.

Η εμπειρία της απόλαυσης και το κυνήγι των μοναδικών προϊόντων πραγματικά που έχουμε σε όλη την Ήπειρο, στην περιοχή μας.

Τοπικές γεύσεις. Τις έχουμε γευτεί; Τι εκφράζουν; Εκφράζουν πολιτισμό οι γεύσης, μια ενίσχυση της εμπειρίας, σίγουρα υπάρχει μια αυθεντικότητα, δηλαδή αυτό να το ζούμε, δηλαδή την περιοχή μας να την αισθανόμαστε, να τη γευόμαστε, να μας γεννιούνται αναμνήσεις από την τοπική γεύση και σίγουρα υπάρχει μια ενίσχυση στην τοπική κοινωνία και γιατί όχι και εξαγωγές.

Πραγματικά ενθουσιάστηκα σήμερα με όλους τους ομιλητές. Άκουσα ωραίες κουβέντες, άκουσα ηπειρώτικο χαμόγελο, άκουσα ηπειρώτικη φιλοξενία, άκουσα συνέργειες, άκουσα συνεργασίες. Αν όλα αυτά πραγματικά τα πιστέψουμε, να είστε σίγουροι ότι θα κάνουμε το επόμενο βήμα και θα είναι πολύ ισχυρό.

Ο επισκέπτης γεύσης τι κάνει; Απολαμβάνει. Όλοι έχουμε γίνει επισκέπτες γεύσεων σε διάφορα μέρη, που κάνουμε τουρισμό κατά διαστήματα. Κυνηγάει όμως το καινοτόμο προϊόν, κυνηγάει τη μοναδικότητα του τόπου, όσον αφορά τη γεύση, το φωτογραφίζει, το συνιστά ή δεν το συνιστά, μπορεί να είναι αρνητικά και θετικά σχόλια καμία φορά αλλά το συνιστά, το προβάλλει όμως και σίγουρα το κουβεντιάζει, δηλαδή σίγουρα μετά από ένα ωραίο ταξίδι, που κάνουμε στις διακοπές μας, ένα βράδυ σίγουρα τον Σεπτέμβρη ίσως θα βρεθούμε με φίλους και τι θα συζητάμε; Όλα τα ωραία που ζήσαμε, αλλά να είστε σίγουροι ένα πράγμα θα το συζητήσουμε και δεν μπορούμε να το αποφύγουμε. Δηλαδή πως περάσαμε, τι φάγαμε, τι γευτήκαμε, τι κρασί ήπιαμε, πως περάσαμε γενικά.

Άρα τι ψάχνει γενικά ο επισκέπτης αυτός; Ψάχνει το φρέσκο, ψάχνει το τοπικό προϊόν, το εποχιακό προϊόν, το ασφαλές προϊόν, το καινοτόμο προϊόν και το βιολογικό που ακούσαμε πριν λίγο από τον κ. Μπέλη που έκανε μια πολύ ενδιαφέρουσα εισαγωγή γενικά, στο ωραίο αυτό τοπικό σύμφωνο, που πρέπει να κάνουμε όλοι μαζί. Είναι το πιο σημαντικό σε όλη αυτή την ημερίδα που γίνεται.

Food – Traveler έχουμε γίνει όλοι. Ποιοι δεν το έχουμε κάνει; Όπου πάμε κάνουμε δύο πράγματα, θα φάμε, θα κοιμηθούμε, σίγουρα δεν θα αποφύγουμε μνημεία, τουριστικούς προορισμούς που μας ενδιαφέρουν, αλλά σίγουρα θα κάνουμε αυτά τα δυο πράγματα. Άρα το 1/3 του προϋπολογισμού του  Food – Traveler είναι σε φαγητό και ποτό.

Πάμε να δούμε λίγο την ελληνική κουζίνα, γιατί εγώ λόγω της ιδιότητάς μου, εκπροσωπώ όλη την ελληνική κουζίνα ανά την υφήλιο, αλλά σήμερα θέλω να μιλήσουμε για την τοπική κουζίνα, που μας ενδιαφέρει πολύ. Η ελληνική κουζίνα (τοπική κουζίνα) είναι νόστιμη, δηλαδή πρόσφατα στο Συνέδριο που έγινε στο Ντουμπάι που ήμουν παρών, ήταν μέσα στις πρώτες θέσεις σαν γεύση.

Άρα είναι νόστιμη, είναι υγιεινή, είναι fashion κουζίνα, δηλαδή έχει επιρροές από τη ρωμαϊκή, από την αρχαία και τη βυζαντινή εποχή και σίγουρα όμως βασίζεται πολύ στη μεσογειακή διατροφή. Ποιοι δεν έχουν ακούσει για τη μεσογειακή διατροφή σήμερα, ότι το σπουδάζουν το μάθημα αυτό στο Χάρβαρντ στην Αμερική και στηρίζονται πάνω στη μεσογειακή  πυραμίδα, στην υγιεινή θα έλεγα διατροφή. Εμείς έχουμε ηπειρώτικη διατροφή εδώ; Γιατί να μην κάνουμε εμείς μια δική μας  πυραμίδα; Μπορούμε.

Να συνεχίσω για την τοπική κουζίνα. Υπάρχει θα έλεγα μια τεράστια γκάμα συνταγών και γεύσεων, είναι η πιο δημοφιλής στον κόσμο, έχει θετικές και αυθόρμητες αναφορές με εμπειρίες, έχει ελληνικά προϊόντα ποιοτικά με μοναδικές -θα το τονίζω πάντα- γεύσεις.

Ελληνικά προϊόντα και μη αδικήσουμε τους μικρούς παραγωγούς και αυτούς τους θέλουμε στη συνέχεια, θα το αναλύσουμε πιο κάτω.

Είναι η κουλτούρα μας, είναι η κουλτούρα του τόπου, είναι η  κουλτούρα της ηπειρωτικής κουζίνα, δηλαδή να κάνουμε το brand το δικό μας, το ηπειρώτικο brand name. Έχουμε ηπειρώτικο brand name; Εγώ παντού όπου βρεθώ, γιατί σίγουρα μόλις τελειώσω την ομιλία μου δίπλα θα σας κάνουμε μια επίδειξη, με όλα τα μέλη από τη Λέσχη Αρχιμαγείρων γενικά που είναι στην Περιφέρεια εδώ στην Ήπειρο. Το brand name για εμένα, όπου πάω σε όποιο μενού και να βρεθώ και να το φτιάξω, την πίτα δεν την βγάζω, δηλαδή η πίτα είναι στο μενού μέσα, άρα αυτό πρέπει να γίνει βίωμα σε όλους μας.

Στους ανθρώπους της εστίασης, σε πολλούς συναδέλφους μου και όλους τους υπόλοιπους  που μπορούν να εμπλακούν, θα έλεγα σε όλη αυτή τη διαδικασία. Είναι μια κουλτούρα, είναι απόλαυση, σίγουρα και με παρέα, είναι κοινωνική συνάθροιση και σίγουρα είναι διασκέδαση, το φαγητό.

Πάμε να μιλήσουμε για τα ελληνικά προϊόντα, για τα δικά μας τοπικά προϊόντα, εδώ της περιοχής μας. Τα θεωρούμε δεδομένα; Εντάξει. Πολλές φορές όμως τα βρίσκουμε ανώνυμα και πολλές φορές χύμα. Έγινε κάποια αναφορά από προηγούμενους εισηγητές γι’ αυτό το κομμάτι, χωρίς χάραξη στρατηγικής, είναι βασικό.

Άκουσα με μεγάλη χαρά τον κ. Αντιπεριφερειάρχη προηγουμένως, ότι με εξωστρέφεια, γιατί ήμουν κι εγώ ένας από αυτούς που βοηθούσαν στις διεθνείς εκθέσεις στο εξωτερικό στην SIAL, στην  Anuga, στο Ντουμπάι πρόσφατα, στη Ρουμανία και τα λοιπά. Πραγματικά αυτά τα προϊόντα που έχουμε είναι μοναδικά, αλλά είναι τυποποιημένα, σφραγισμένα, με ποιότητα, δηλαδή έχουν εύρος στην αγορά, είναι αναγνωρισμένα.

Άρα οι επισκέπτες και καταναλωτές πρέπει αυτό να το μάθουν, όχι να πάμε χύμα, να πάμε στην τυποποίηση πλέον του προϊόντος και σίγουρα να φτιάξουμε ένα μύθο σε όλο αυτό το κομμάτι, να του κάνουμε ένα ωραίο περιτύλιγμα.

Οι Ιταλοί κάνουν ωραία αμπαλάζ των προϊόντων. Δεν είναι μόνο η ποιότητα, η γεύση που έχει μέσα, είναι και η εικόνα, το πως το πουλάς, πως το μεταφέρεις και πως γίνεται εμπορικό. Άρα να έχουμε και προδιαγραφές, άρα πρέπει να υπάρχει και μια ενημέρωση και θα πρότεινα μέσα στα site των Δήμων, ή στους ανθρώπους που ασχολούνται με τον τουρισμό, να υπάρχει μια ενημέρωση του επισκέπτη ή του καταναλωτή σε σημεία εξειδικευμένων προϊόντων, των παραγωγών εδώ της περιοχής. Είναι άνθρωποι επισκέπτες και πολλοί τουρίστες, που αυτό το ψάχνουν.

Δηλαδή εκτός από τον Αχέροντα, αυτές τις διαδρομές τις ωραίες που έχουμε, ψάχνει κάτι το μοναδικό. Και εδώ σήμερα το άκουσα από κάποια κυρία «αυτά αύριο που μπορούμε να τα βρούμε;», δηλαδή μια ενημέρωση πρέπει να γίνει σε άλλες προδιαγραφές.

Πάμε να συνεχίσουμ,ε να δούμε πως θα δέσουμε αυτό το κομμάτι, δηλαδή τον τουρισμό και την τοπική γαστρονομία. Εγώ θα έλεγα ότι πρέπει να το δούμε όλοι μαζί με εξωστρέφεια, είναι η τοπική κουζίνα που έχουμε, έχουμε τοπική κουζίνα, υπάρχουν ερευνητές γι’ αυτό και με επιστημονικές τοποθετήσεις που έχουν κάνει, δηλαδή υπάρχουν αρχαίες ωραίες συνταγές από το αρχαίο θέατρο της Κασσώπης, μια έρευνα που την κάνουν μέλη της Λέσχης μας εδώ στην περιοχή.

Η τοπική κουζίνα είναι η διατροφή, είναι οι εξαγωγές είναι εδώ και βρίσκονται στον τόπο μας. Εδώ είναι οι ευκαιρίες για να αναπτύξουμε γενικά όχι μόνο τουριστικά την περιοχή μας, αλλά και τον πρωτογενή τομέα. Άρα ένας από τους στόχους, είναι η ανάπτυξη της περιοχής μας μέσα από τις αγορές.

Πάμε να δούμε τώρα πως μπορούμε να τα δέσουμε αυτά. Πρέπει να γίνει μια άμεση σύνδεση τουρισμού και φαγητού. Να αποκτήσουμε ταυτότητα, δηλαδή πρέπει να έχουμε ταυτότητα εδώ στην περιοχή μας, την Ήπειρο γενικά. Όχι μόνο στην περιοχή που είμαστε σήμερα, που εγώ θεωρώ ότι αυτό μπορεί να γίνει τοπικά σε όλη την Ήπειρο, δηλαδή η κάθε περιοχή να έχει δική της τοπική κουζίνα, δικό της τοπικό brand name, δικό της σήμα.

Να έχει προτάσεις, να έχει αυθεντικότητα, να δημιουργεί ανάπτυξη και ευκαιρίες, αλλά σίγουρα να φεύγουμε και να έχουμε αναμνήσεις μέσα από αυτά, να έχουμε πληροφορίες για τον τόπο μας. Να υπάρχουν σαφείς οδηγίες για την περιοχή μας. Που είναι τα πιστοποιημένα εστιατόρια της περιοχής μας; Υπάρχουν; Υπάρχει κάποιο πιστοποιημένο εστιατόριο στην περιοχή μας; Σίγουρα δεν υπάρχει.

Άρα ο επισκέπτης που θα έρχεται θα μπορεί να τα επισκεφτεί. Ωραία, βρισκόμαστε σε ένα πολύ ωραίο κατάστημα σήμερα που μας φιλοξενεί και ευχαριστούμε ιδιαίτερα τον ιδιοκτήτη του. Πραγματικά ένα κόσμημα για την περιοχή, αυτό το μαγαζί που είμαστε σήμερα. Αυτό όμως μπορούσε να δημιουργήσει και να αναπτυχθεί διαφορετικά, θα πούμε πιο κάτω πως μπορεί να γίνει αυτό το brand name πιο δυναμικό με τη συμμετοχή όλων μας, δηλαδή με τοπική συνταγή, τοπικά προϊόντα, με ενημέρωση, έτσι θα πουλάμε τίμια και θα πουλάμε σίγουρα τοπικά προϊόντα.

Τοπική κουζίνα. Να τη μάθουμε την κουζίνα μας, δεν την ξέρουμε την κουζίνα μας εδώ, δηλαδή άλλοι σερβίρουν σε ένα ωραίο κεραμίδι, παλιά έψηναν στη χόβολη με το κεραμίδι. Το γνωρίζουμε αυτό; Όχι βέβαια. Αν ψάξουμε όμως… ο τρόπος σερβιρίσματος καμία φορά πρέπει να τον ενεργοποιήσουμε, να ενεργοποιήσουμε ωραία σκεύη που έχουμε ηπειρώτικα, να δημιουργήσουμε την απλότητα μέσα από εκεί, να την ξαναγαπήσουμε αυτή την κουζίνα και να μη φοβόμαστε γι’ αυτήν, να μην ντρεπόμαστε ότι η μπομπότα είναι ψωμί, να μην ντρεπόμαστε ότι ο τραχανάς πρέπει να  μπει στη διατροφή μας, στην πρωινή κατάταξη.

Και σίγουρα να την τιμάμε, να την προβάλλουμε. Εγώ δεν σας κρύβω, αλλά και στους συνεργάτες μου αλλά και σε όλους τους ανθρώπους εδώ στην Ήπειρο, θέλω να τους πείσω να βάζουν πλέον στα μενού τους μόνο τοπικά προϊόντα και τοπικές συνταγές.

Να την προβάλλουμε είπαμε και σίγουρα τονίστηκε πάρα πολύ το κομμάτι του ηπειρώτικου πρωινού. Δεν σας κρύβω ότι και ο κ. Ιωάννου έχει κάνει πολλές προσπάθειες γι’ αυτό το κομμάτι, μέσα από εκεί όμως έχει δυο σκέλη: έχει το σκέλος της γεύσης, ότι είναι τοπικά προϊόντα, αλλά έχει παράλληλα και μια βοήθεια που δίνουμε στην τοπική κοινωνία στους τοπικούς παραγωγούς του πρωτογενή τομέα, να κάνουν και πωλήσεις και να αναδεικνύουν τα προϊόντα τους. Δηλαδή έχει πολλές επιτυχίες θα έλεγα αυτή η προσπάθεια γενικά με το ηπειρωτικό πρωινό. Είναι μοναδικό το ηπειρώτικο πρωινό.

Δεν σας κρύβω ότι, επειδή έχω ασχοληθεί πολύ με την Κρήτη, με την Περιφέρεια της Κρήτης, στο κομμάτι της κρητικής γαστρονομίας, εκεί πέτυχαν. Εκεί πάντα υπήρχαν αντιδράσεις, αλλά να ξέρετε ένα πράγμα: στις αποφάσεις ήμασταν όλοι μαζί και αποφασίζαμε.

Έχουμε μόνο να κερδίσουμε σε τουρισμό, σε τοπική ανάπτυξη, σε εξαγωγές και να έχουμε μια διεθνή εικόνα προς τα έξω, ότι εμείς κάνουμε κάτι μοναδικό, κάτι σωστό, κάτι επαγγελματικό.

Μπορεί ο Αχέροντας μιας και βρισκόμαστε σήμερα εδώ και όχι μόνο; Και αν ναι, πως τελικά; Έχουμε τα συστατικά; Θα δέσουμε τη συνταγή σήμερα; Έχουμε δικό μας brand name; Δεν το έχουμε. Μπορούμε όμως. Ναι, μπορούμε με εκπαίδευση, με θεματολογίες πάνω στην σχέση φαγητού και κρασιού, για να πουλήσουμε μέσα από εκεί την κουλτούρα μας, το ηπειρώτικο χαμόγελο, τη φιλοξενία μας που έχουμε στην Ήπειρο, τις δικές τοπικές συνταγές.

Υπάρχει πλούτος, να γίνει μια μελέτη με επιλογές, να γίνει μια τράπεζα συνταγών, που να είναι ελεύθερη προς όλους, να βλέπουν μέσα τι παράγουμε, δηλαδή έχουμε κάποιο προϊόν, ένα μέλι παραδείγματος χάριν. Ωραία αυτό το μέλι μπορεί να γίνει με αυτούς τους τρόπους και συνταγές παράλληλα. Δεν είναι μόνο το μέλι σαν προϊόν. Ωραία μέσα από εκεί να φτιάξουμε μια συνέχεια του προϊόντος και σίγουρα πρότυπο πιστοποίησης τοπικής κουζίνας. Θεωρώ ότι είναι το άλφα και το ωμέγα, όταν γίνει αυτή η προσπάθεια και αρχίζει να συζητείται.

Πως θα το πετύχουμε αυτό; Θα το πετύχουμε με οργάνωση, με συνέργειες, με συνεργασίες απ’ όλους τους φορείς που ασχολούνται γενικά με τη γαστρονομία, με στρατηγική, αξιοποιώντας θα έλεγα τις σύγχρονες δυνατότητες που είναι αρκετές σήμερα, τα social media. Σσήμερα η κάθε πληροφορία διοχετεύεται σε δευτερόλεπτα, χτίζοντας όμως ανταγωνιστικά θεματικά προϊόντα.

Να δημιουργήσουμε σύγχρονα προϊόντα με συνέργειες και ομαδική δουλειά. Συμφωνώ ότι όλα αυτά γίνονται μέσα από δουλειά, δεν γίνονται επειδή το είπα εγώ σήμερα και είπα δέκα πράγματα. Όλοι μας πρέπει να καθίσουμε κάτω να μιλήσουμε, να βγάλουμε αποτελέσματα για να υλοποιήσουμε όλη αυτή την προσπάθεια.

Τα τελευταία πραγματικά χρόνια και πρέπει να το ομολογήσω έχουν γίνει πολύ σημαντικά βήματα με εξωστρέφεια για την προώθηση των τοπικών προϊόντων, το είπα και πριν. Είμαι και εγώ παρών στις εκθέσεις της SIAL, στην Anuga γενικά σε όλη αυτή την προσπάθεια που κάνει η Περιφέρεια, δίνει τη δυνατότητα στους τοπικούς παραγωγούς να προβάλλουν τα προϊόντα τους. Και πράγματι με εξωστρέφεια αυτοί οι άνθρωποι έχουν μια άλλη πληροφορία από άλλους ανταγωνιστές άλλων χωρών, γιατί σίγουρα όλα δεν τα ξέρουμε, πρέπει να μαθαίνουμε, να βγαίνουμε προς τα έξω, να βλέπουμε, να τα αντιμετωπίζουμε πιο απλά τα πράγματα αλλά με τη διαφορά να βλέπουμε και τον δίπλα.

Όσα όμως βήματα και να κάνουμε δεν αρκούν, αν εμείς οι ίδιοι δεν τα στηρίξουμε. Την ακούσαμε πολλές φορές από τους εισηγητές αυτή τη λέξη, ότι πρέπει να στηρίξουμε και να είμαστε όλοι μαζί για πολύ θετικά αποτελέσματα.

Ζούμε στο πιο καλό μέρος της Ηπείρου, όλη η περιοχή γιατί προσφέρει πολλά πράγματα, τα πάντα θα έλεγα. Άκουσα πριν τον κ. Περιφερειάρχη να μιλάει για 5.500 αρωματικά βότανα, ότι γίνεται μια προσπάθεια δίπλα μας από μια ωραία εταιρεία που κάνει πραγματικά πολύ ωραία προϊόντα. Αυτές οι ενέργειες μας δίνουν και εμάς αξία, γι’ αυτό που ψάχνουμε να δημιουργήσουμε εδώ στην Ήπειρο. Άρα σίγουρα δεν μπορούμε να γυρίσουμε την πλάτη σε όλες αυτές τις προσπάθειες.

Η ηπειρώτικη διατροφή για εμένα πρέπει να γίνει γαστρονομικός προορισμός, με οργανωμένα τουριστικά πακέτα γαστρονομικού προορισμού για την Ήπειρο, ανά νομό, χειμώνα – καλοκαίρι. Η Ήπειρος για εμένα πρέπει είναι να προορισμός τέσσερις εποχές το χρόνο. Άρα αυτό πρέπει να το αποδεχτούμε, άρα πρέπει να κινηθούμε με αυτή την συχνότητα πλέον και όχι στο δίμηνο – τρίμηνο απασχόλησης που υπήρχε πριν λίγα χρόνια.

Άρα πρέπει να πάμε σε αυτή την κατεύθυνση για εμένα, πρέπει να γίνει μια προβολή της ηπειρωτικής διατροφής μέσω διαδικτύου, εκθέσεων και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας, να γίνει όμως εκπαίδευση σε συνεργασία με κοινότητες γαστρονομίας, φορέων για την καλύτερη προβολή και απόκτηση γνώσεων, εφαρμογής της ηπειρώτικης διατροφής. Εγώ επιμένω στην ηπειρώτικη διατροφή και στην τοπική κουζίνα. Είναι δυο πράγματα που πρέπει να τα δούμε παράλληλα, αλλά μαζί.

Πρέπει να ξυπνήσουμε μνήμες, με ξεχασμένες συνταγές το είπε και ο κ. Μπέλης προηγουμένως, για όλη αυτή την προσπάθεια που έκανε στην Καρδίτσα. Εμείς έχουμε την τεχνογνωσία και να συνεργαστούμε με τοπικούς επαγγελματίες με δημιουργία έξυπνου καταλόγου, χωρίς να είναι βίβλος.

Τι και πως θα κρατήσουν τις σύγχρονες προδιαγραφές υγιεινής. Αυτό είναι ένα κομμάτι που γίνεται μέσα από την εκπαίδευση, το πώς θα πρέπει να κάνει το σωστό κοστολόγιο και τη διατίμηση των προϊόντων τους γίνεται κι αυτό μέσα από εκπαίδευση και από εμπειρίες, που θα γίνουν με κουβέντα και μέσα από ένα σεμιναριακό σχέδιο.

Κλείνοντας, γιατί σίγουρα υπάρχει ένα ωραίο κέρασμα που έχουμε ετοιμάσει με όλους τους συνεργάτες μου, μόλις ολοκληρώσω την ομιλία μου, επιμένω στο κομμάτι σήμα ηπειρώτικης κουζίνας. Πρέπει να οργανώσουμε και να κλείσουμε το brand name της Ηπείρου.

Για την προώθηση του γαστρονομικού τουρισμού στην Ήπειρο, θα ήταν σκόπιμη η δημιουργία ενός δικτύου εστιατόρων που θα λειτουργούν με συγκεκριμένες προδιαγραφές. Όλα πρέπει να κινούνται σε προδιαγραφές, σε χρονοδιάγραμμα και εφαρμογή όλων αυτών.

Οι επιχειρήσεις θα χρησιμοποιούν τοπικά προϊόντα σε αυτό το σύμφωνο ποιότητας, θα χρησιμοποιούν φρέσκιες πρώτες ύλες, τοπικά κρασιά και brand name δικό μας είναι και το τσίπουρο. Για να είναι αναγνωρίσιμες, προτείνω να δημιουργηθεί ένα σήμα ηπειρώτικης κουζίνας. Οι επιχειρήσεις εστίασης που θα φέρουν το σήμα, θα είναι άμεσα αναγνωρισμένες από τους επισκέπτες, άρα το κομμάτι της επικοινωνίας, θα ήταν πολύ γρήγορο και θα μας γνώριζαν πιο σύντομα και η ποιοτική παροχή αγαθών και υπηρεσιών θα ήταν σίγουρα εξασφαλισμένη.

Με τον τρόπο αυτό, θα ενισχυθεί σημαντικά η προώθηση των τοπικών προϊόντων. Στόχος είναι αυτός αλλά να γίνει μια συγγραφή και να δεσμεύσουμε το εξής: σήμερα τη λαχανόπιτα την κάνουμε με αυτά τα συστατικά, ότι το βούτυρο είναι του τάδε, με ταυτότητα. Αλλιώς δεν κατοχυρώνεται μια συνταγή σήμερα.

Θα σας φέρω ένα παράδειγμα: οι συνάδελφοί μου οι Ιταλοί δεν νοείται να κάνουν φαγητό που χρησιμοποιούν παρμεζάνα και να βάλουν κεφαλογραβιέρα δική μας. Άρα εμείς πρέπει να βάλουμε ορισμένα στάνταρτ σε μια συνταγή, δηλαδή δεν γίνονται όλα με όλα.

Υπάρχει μια αρχή και ένα τέλος σε μια συνταγή δεν είναι ότι τα ρίχνουμε όλα μέσα. Και αυτό το προϊόν που θα είναι αναγνωρίσιμο και θα έχει πάρει ταυτότητα, δηλαδή αν βγάλουμε μια συνταγή από το Μέτσοβο και έχει τυρί μετσοβόνε, θα είναι του Μετσόβου. Είναι αναγνωρισμένο το Μέτσοβο για το προϊόν αυτό που βγάζει, άρα πρέπει όλα αυτά όμως να τα δούμε. Δηλαδή είναι ωραίες αυτές οι κουβέντες και λόγω του ότι υπάρχει και πίεση χρόνου σήμερα…

Πάμε να δούμε τις δράσεις γενικά να μας γνωρίσετε κιόλας και θέλω να σας ευχαριστήσω και πάλι για την εμπιστοσύνη, που μας δείχνετε τα τελευταία χρόνια που είμαστε στην Ήπειρο. Είμαστε τα τελευταία τρία χρόνια εδώ και λόγω του ότι κατάγομαι από την Ήπειρο, αποφάσισα να δραστηριοποιηθώ εδώ γιατί είδα ότι μπορούμε εδώ να αναπτύξουμε πολλά πράγματα με τις γνώσεις που έχουμε όλοι εμείς.

Εδώ είναι διάφορες δράσεις μέσα από την Περιφέρεια και αναπτύσσοντας γενικά τον πρωτογενή τομέα με προϊόντα, στα Γιάννενα πρόσφατα με αξιόλογους συνεργάτες της SIAL στο Παρίσι με την Ντίνα Νικολάου, σε μεγάλες κριτικές Επιτροπές, στα γειτονικά μας Τίρανα σε μια εκπαίδευση, που προωθούσαμε τοπικά προϊόντα στους γείτονες.

Στη Γερμανία που εδώ παρουσιάσαμε, μέσα στους Γερμανούς δημιουργήσαμε και ομάδα γρήγορου διαγωνισμού με τα ηπειρωτικά προϊόντα που είχαμε. Δηλαδή το είχε διοργανώσει η Περιφέρεια Ηπείρου και βάλαμε όλους τους Γερμανούς να μαγειρεύουν ελληνικά, θα έλεγα με την βοήθεια των σεφ από εμάς.

Θέλω να σταθώ σε αυτή τη φωτογραφία. Σε λίγες μέρες υπάρχει μια μεγάλη έκθεση στην Αθήνα που είναι η  HORECA. Δεν σας κρύβω ότι έχω πάρει μια ώρα από τη Διοίκηση της  HORECA αλλά και από τη Λέσχη Αρχιμαγείρων Ελλάδος και εκεί θα παρουσιάσω την ηπειρωτική γαστρονομία.

Ήδη υπάρχει μια συνεργασία με την Περιφέρεια Ηπείρου να υπάρχει κάποιος ομιλητής, ούτως ώστε να καλύψει επιστημονικά το κομμάτι της διατροφής της ηπειρώτικης κουζίνας και περιοχής και εμείς σίγουρα θα μαγειρέψουμε όλοι με ηπειρώτικα προϊόντα και ηπειρώτικες συνταγές.

Εδώ είναι από την πρώτη συνάντηση που κάναμε πέρσι. Εδώ μέλη αναδεικνύουν πάλι τοπικά προϊόντα, πάμε να δούμε οπτικά γιατί θα μας ανοίξει η όρεξη τώρα και θα βρεθούμε λίγο στον εξαιρετικό μπουφέ.

Πάμε να δούμε διαφορετικά τα πράγματα. Πάμε να δούμε ένα σουβλάκι με φέτα Ηπείρου, άρα η λεκτική επικοινωνία σε ένα τιμοκατάλογο πρέπει να αλλάζει και να δημιουργηθεί και αναμνήσεις αλλά και να κεντράρει περιοχές. Κοτόπουλο με τραχανά, μια σαλάτα ωραία με πέστροφα, ούζο, λαδόξιδο και εσπεριδοειδή, εδώ τον τραχανά σε μια άλλη εκδοχή, εμείς τον έχουμε βάλει σε ένα κρεμμύδι γεμιστό. Δηλαδή τα απλά προϊόντα, εμείς έχουμε τις τεχνικές να τα αναδείξουμε και θέλω να συνεργαστούμε γενικά με όλους τους φορείς και σίγουρα με όλους τους επαγγελματίες γενικά της περιοχής.

Χοιρινό αυγολέμονο, ζυμαρόπιτα με μετσοβόνε, κατσικάκι στη γάστρα. Την γάστρα την έχετε δει ποτέ να σας σερβίρουν σε μια γάστρα; Δηλαδή βλέπετε μια ιδέα πως μπορεί να υλοποιηθεί, δηλαδή το σερβίρισμα να γίνεται απ’ ευθείας στη γάστρα και η καινούργια μόδα θα έλεγα του ’19 είναι ότι έχουμε την απλότητα αλλά δείχνουμε το οικογενειακό περιβάλλον και το τραπέζι, πως τρώμε το μεσημέρι. Άρα όταν είμαστε σαν πελάτες, δεν ξέρω αν υλοποιηθεί σύντομα στην Ελλάδα, αλλά σίγουρα στην Ισπανία έχει ξεκινήσει, δηλαδή αλλάζει η μόδα, το ξερό πιάτο που είχαμε, ωραία μεζεδάκια και σίγουρα οικογενειακή σύμπραξη στο σερβίρισμα.

Μακαρονόπιτα με γιαούρτι, ένα ωραίο παγωτό με τσίπουρο και φρούτα του δάσους. «Μάθε να τρως σαν Ηπειρώτης»… είναι εδώ η κα Κολιοφώτη; Την έχω κλέψει από εσένα Ελένη αυτή την κουβέντα, μιας που είχαμε κάποια στιγμή συνεργαστεί για να υλοποιήσουμε κάποιο άλλο πρόγραμμα.

Κλείνοντας θα έλεγα ότι έχουμε δρόμο ακόμη αλλά πιστεύω ότι, όλα αυτά μπορούν να γίνουν μέσα από συνέργειες, κουβέντες απλές, καθαρές και ο κάθε επαγγελματίας να προβάλλει σίγουρα και τα προβλήματα που υπάρχουν, αλλά να ξέρετε ένα πράγμα: όλα τα προβλήματα λύνονται. Όταν καθόμαστε κάτω και θέλουμε να βάλουμε ένα στόχο, όταν υπάρχει τεχνογνωσία και τουλάχιστον διάθεση, όλα λύνονται.

Σας ευχαριστώ πολύ και παρακαλώ να περάσετε για ένα κέρασμα. Θα μου επιτρέψετε ένα λεπτό, θέλω να ευχαριστήσω κατ’ αρχήν όλη την Οργανωτική Επιτροπή αυτής της εκδήλωσης, τον κ. Αρβανίτη, όλη την ομάδα του, τους αγαπητούς Δημάρχους, αλλά θέλω να πω και κάτι για τον χώρο μας, για να δείτε πως οι συνεργασίες αποδίδουν.

Σήμερα υπάρχουν δίπλα παιδιά από τα ΙΕΚ ΔΕΛΤΑ που ήρθαν να μαγειρέψουν ηπειρώτικα για μας και είναι και μέλη της Λέσχης Αρχιμαγείρων. Κύριε Καθηγητά και όλα τα παιδιά σας ευχαριστούμε. Εγώ επιμένω: την πίτα θέλω να την κάνω brand name στην Ήπειρο. Θα σας δείξουμε παράλληλα και τεχνικές πως ανοίγουν το φύλλο, με μια ομάδα σπουδαστών και εκπαιδευμένων σεφ. Σας ευχαριστώ πολύ.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Ευχαριστούμε πάρα πολύ τον κ. Τόλη, παρά το γεγονός ότι ήταν πολύ ενδιαφέρουσα η παρουσίαση, ήταν η πιο δύσκολη. Γιατί την ώρα που πεινούσαμε πολύ, μας μιλούσατε για φαγητά και συνταγές. Όσοι έχουν ακόμη την υπομονή να είναι εδώ, παρακαλούμε να φύγουν γιατί μετά από 20 λεπτά, αφού προλάβουμε να γευτούμε τις ηπειρωτικές γεύσης της Λέσχης Αρχιμαγείρων, δεν ξέρω κατά πόσο θα προλάβουν να κάνουν  πίτα σε ένα 20λεπτό, θα συνεχίσουμε με πολύ ενδιαφέρουσες εισηγήσεις. Ευχαριστούμε πολύ.

ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ

Προβολή video

 2η ΣΥΝΕΔΡΙΑ:

Προστασία περιβάλλοντος και ανάδειξη πολιτιστικών στοιχείων μυθικού Αχέροντα

ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ: Αντιπεριφερειάρχης ΠΕ Πρέβεζας & Υπεύθυνος Τουριστικής ανάπτυξης

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Καλούμε στο βήμα τον κ. Αλέξανδρο Κωνσταντίνη, στέλεχος του Φορέα Διαχείρισης Αχέροντα – Καλαμά – Κέρκυρας να μας αναπτύξει την εισήγησή του.

 

«Η προστατευόμενη περιοχή του Αχέροντα και η διασφάλιση της περιβαλλοντικής της αξίας»

Α. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΗΣ: Αξιότιμοι προσκεκλημένοι καλησπέρα σας και από εμένα, στην ουσία θα μιλήσω για ένα κομμάτι που είναι λίγο δύσκολο, τουλάχιστον όπως το έχω βιώσει αυτά τα 12 χρόνια που ασχολούμαι, μέσα από τον φορέα διαχείρισης και αυτό είναι το πάντρεμα στην ουσία των οικονομικών δραστηριοτήτων των αξιών μιας περιοχής περιβαλλοντικών ή μη. Θα σταθώ κυρίως όμως στο θέμα των περιβαλλοντικών αξιών της, που είναι ένα κομμάτι που μας αφορά όλους, στο παρόν και στο μέλλον.

Έχω επιλέξει να πω λίγα πράγματα για τον Φορέα Διαχείρισης εκεί όπου εργάζομαι, κυρίως γιατί, σε κάθε ευκαιρία που μας δίνεται θεωρώ σκόπιμο να ξεκαθαρίζουμε κάποια πράγματα, διότι είναι θολό το τοπίο μέχρι στιγμής, όπως διαπιστώνουμε σε κάθε περίπτωση που συνδιαλεγόμαστε με το κοινό.

Θα μιλήσω για τις προστατευόμενες περιοχές των στενών και των εκβολών Αχέροντα, που αυτή τη στιγμή έχουν χαρακτηριστεί ως προστατευόμενες εντασσόμενες στο Δίκτυο NATURA 2000 και τέλος πως μπορούμε τις αξίες που οι περιοχές αυτές έχουν, να τις διασφαλίσουμε μέσα από την δραστηριότητα και του Φορέα, αλλά κυρίως, όπως πολύ ωραία είπε ο κ. Μπέλης μέσα από τη συμφωνία των μελών της κοινωνίας που είναι το βασικότερο που πρέπει να επιτύχουμε, κατά τη δική μου άποψη.

Όσον αφορά τον Φορέα Διαχείρισης, στην ουσία έχει ιδρυθεί από το 1999, αλλά ξεκίνησε να λειτουργεί με προσωπικό από το 2007, είναι αυτά τα 12 χρόνια που σας είπα. Και τελευταία, τον Φλεβάρη του 2018, αναπτύχθηκε ένα καινούργιο νομικό πλαίσιο, στηριζόμενο και στα προηγούμενα, το οποίο μας δίνει λίγο πιο ξεκάθαρα αυτή τη φορά το πλαίσιο, πάνω στο οποίο κινείται ο Φορέας καθώς και οι λοιποί φορείς.

Εποπτεύεται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, διοικείται από επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο, το οποίο τώρα έχει νέα σύσταση πλέον και έχει την έδρα του στην Ηγουμενίτσα. Αυτά είναι κάποια πολύ βασικά στοιχεία για τον Φορέα Διαχείρισης.

Οι αρμοδιότητές μας είναι μεταξύ άλλων πολλών αρμοδιοτήτων, που αναφέρονται μέσα στο νόμο, που σας προείπα που ψηφίστηκε το 2018, είναι αυτές που βλέπετε εδώ. Σταχυολογώντας τις σημαντικές από αυτές, που έχω καταλάβει κι εγώ μέχρι στιγμής από την εμπειρία μου, στην ουσία αυτό στο οποίο θέλω να σταθώ είναι ότι ο φορέας λειτουργεί επικουρικά σε άλλες Υπηρεσίες κατά βάση.

Έχουμε επικάλυψη αρμοδιοτήτων με άλλες Υπηρεσίες και προσπαθούμε στην ουσία να συμπληρώνουμε με ένα τρόπο επιστημονικά, το έργο άλλων Υπηρεσιών, όσον αφορά κυρίως τη συλλογή, τη συγκέντρωση δηλαδή και την εξαγωγή περιβαλλοντικής πληροφορίας.

Η χωρική μας αρμοδιότητα, μετά και το νόμο του 2018, είναι πλέον αυτή που βλέπετε στο χάρτη με κίτρινο χρώμα, φαίνονται οι περιοχές που είχαμε πριν το νόμο, που εστιάζονταν κυρίως στο νομό Θεσπρωτίας και κάποια στο νομό Πρέβεζας, πλέον έχουν προστεθεί περιοχές στην Περιφερειακή Ενότητα της Κέρκυρας και ένα μεγάλο θαλάσσιο κομμάτι προς τους Παξούς και στους Αντίπαξους, καθώς και στα Διαπόντια νησιά.

Όσον αφορά την περιοχή του Αχέροντα, τα στενά του Αχέροντα που είναι αυτά που βλέπετε κοντά εκεί στη Γλυκή, εντάσσονται σε δυο περιοχές του δικτύου NATURA 2000. Η μια περιοχή με τον κωδικό αυτόν που βλέπετε, περιλαμβάνει και τα όρη Παραμυθιάς και τα στενά του Καλαμά σαν μια ενιαία περιοχή, όπου απαντούν σημαντικά είδη ορνιθοπανίδας των πουλιών, ενώ εντάσσεται στο Δίκτυο NATURA και με αυτό τον κωδικό μαζί με τις εκβολές του Αχέροντα, προς την Αμμουδιά. Έτσι για να καταλαβαίνουμε που είμαστε, είμαστε εδώ που έχω σημειώσει με το βέλος.

Περνώντας τώρα να δούμε ποιο είναι το φυσικό περιβάλλον, εδώ θα ήθελα περισσότερο να τονίσω το γεγονός, ότι όσες φωτογραφίες και να δείξουμε, όσα λόγια και να πούμε, αν κανείς δεν έχει περιηγηθεί στον Αχέροντα, δεν μπορεί να κατανοήσει τη σημασία του, δεν μπορεί να τη βιώσει περισσότερο τη σημασία του. Οπότε παροτρύνω, όσους δεν έχουν το έχουν ήδη κάνει, να το κάνουν.

Αρχικά έχω επιλέξει να σας μιλήσω λίγο για τους τύπους οικοτόπων, χωρίς να πούμε πολλά λόγια. Τύποι οικοτόπων επιστημονικά στην ουσία, ορίζονται οι σχηματισμοί εκείνοι, που φιλοξενούν συγκεκριμένα ήδη φυτών και επιτελούν συγκεκριμένες λειτουργίες, είτε δηλαδή προστατεύουν τον τοπίο με κάποιο τρόπο όπως για παράδειγμα αυτός εδώ ο τύπος οικοτόπων που είναι οι  άρκευθοι πάνω σε αμμοθινικό περιβάλλον, δηλαδή παρέχουν μια προστασία στις παραλίες μας. Αυτές που δυστυχώς αν δεν προστατεύσουμε με την κλιματική αλλαγή θα έχουν μεγάλο πρόβλημα.

Όπως είδαμε πριν, υπάρχουν πάρα πολλοί τύποι οικοτόπων, τώρα έχω επιλέξει λίγους να αναφέρω εδώ, αρκεί μόνο να σας πω ότι για να μην βλέπετε στεγνά μόνο τα νούμερα, με ένα δύο ή τρεις σημαντικούς τύπους οικοτόπων, κάποιες περιοχές μπορούν να χαρακτηριστούν ως προστατευόμενες και εδώ υπάρχουν αρκετοί τύποι οικοτόπων.

Έχουμε σπάνια είδη χλωρίδας: 250 είδη στα στενά και 449 στο δέλτα. Αυτά εδώ που σας δείχνω τώρα, η σκαβιόζα ας πούμε ή η σκουτελάρια ή η μόλκια, διεθνώς έχουν αναγνωριστεί ως είδη τα οποία είναι σημαντικά, ειδικά για τους βοτανικούς ή για ανθρώπους που γνωρίζουν το αντικείμενο μόνο και μόνο, αυτά τα είδη μπορούν να αποτελέσουν πόλο έλξης.

Μετά παίρνοντας τη δασική βλάστηση, έχουμε τα πλατάνια -όσο τα έχουμε ακόμη δυστυχώς- μέχρι το 2010 που είναι τραβηγμένη αυτή η φωτογραφία τα πλατάνια ήταν σε καλή κατάσταση. Από το 2011 και έπειτα, παρατηρήσαμε δυστυχώς πολλές εστίες μόλυνσης. Προσπαθήσαμε ως φορέας να κάνουμε ό,τι μπορούμε με βάση την υλικοτεχνική μας υποδομή και το θεσμικό πλαίσιο, ενημερώνοντας δηλαδή πολίτες, κάνοντας συστάσεις – οι φύλακές μας στο πεδίο, φτιάχνοντας κάποιες αφίσσες προσπαθήσαμε να λειτουργήσουμε δηλαδή στο κομμάτι της ενημέρωσης όσον αφορά την πρόληψη.

Εδώ έχουμε και τύπους οικοτόπων και παράλληλα σημαντικό είδος χλωρίδας, τα είδη του πουρναριού, εδώ έχουμε την κουμαριά, το σκλήθρο, έχω βάλει εντελώς ενδεικτικά, είναι πολλά τα είδη που υπάρχουν και είναι προστατευόμενα, η κοκορεβυθιά. Αυτό το κομμάτι αφορούσε κυρίως τη χλωρίδα της περιοχής.

Έχουμε και το κομμάτι της πανίδας και εδώ ένα μεγάλο ρόλο όπως είπα και προηγουμένως, γιατί έχει χαρακτηριστεί η περιοχή μαζί με τα στενά του Καλαμά και τα όρη της Παραμυθιάς, για τα πουλιά, προστατευόμενη με έναν άλλον κωδικό όπως είδατε στην αρχή. Έχουμε πολλά είδη προστατευόμενων πουλιών, πολλά είδη και στο Δέλτα, πολλά είδη και στα στενά.

Αυτή είναι μια δική μας φωτογραφία, είναι ο μαυροπελαργός είναι ένα σπάνιο είδος, που το έχουμε δει στο δέλτα του Αχέροντα. Ασπροπάρη δυστυχώς δεν έχουμε μπορέσει να δούμε οι ίδιοι, όμως γνωρίζουμε είναι καταγεγραμμένος ότι υπάρχει κυρίως στα στενά. Όρνια επίσης και χρυσαετός.

Έχουμε διάφορα είδη θηλαστικών, από τα οποία έξι είναι προστατευόμενα, όπως ο λύκος, ένα παρεξηγημένο είδος. H αγριόγατα, η βίδρα, είδη όπως η βίδρα που αποτελούν και δείκτες όπως λέγονται για την κατάσταση του οικοσυστήματος, όπως τους παρατηρούμε συνήθως γνωρίζουμε ότι η κατάσταση του οικοσυστήματος είναι καλή.

Και εδώ θα ήθελα να σταθώ λίγο, έχουμε είδη ψαριών τα οποία αποτελούν ενδημικά της περιοχής. Αυτό τι σημαίνει; Ότι δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στον κόσμο. Κυρίως ο αχερονογωβιός που βρίσκεται κατά μήκος όλου του Αχέροντα και τον έχουμε εντοπίσει κυρίως στις εκβολές, είναι ένα είδος το οποίο δεν υπάρχει αλλού στον κόσμο. Αυτό κυρίως όσοι ασχολούνται με τα θέματα της βιοποικιλότητας είτε φυσιοδίφες μπορούν να αντιληφθούν τη σημασία της έννοιας. Όταν λέμε βιοποικιλότητα, εννοούμε επειδή πολλές φορές έχει παρεξηγηθεί ως έννοια, στην ουσία είναι η ιδιότητα εκείνη της ζωής, που της δίνει τη δυνατότητα να συνεχίζει να υπάρχει, τόσο όσον αφορά τα προστατευόμενα είδη, τα είδη της χλωρίδας τα είδη της πανίδας, όσο και τον ίδιο τον άνθρωπο.

Εδώ βλέπετε ο αχερονογωβιός, είναι πάνω αριστερά είναι αυτό το ψαράκι που σας μίλησα πριν. Επίσης δεξιά ο ζουρνάς είναι κι αυτό ένα ενδημικό είδος, όχι μόνο του Αχέροντα βέβαια αλλά της βορειοδυτικής Ελλάδας. Κάτω αριστερά έχουμε τον γούργο και δεξιά τη λιάρα. Αυτά είναι τέσσερα πολύ σημαντικά είδη της ιχθυοπανίδας της περιοχής. Εδώ ήταν μια φωτογραφία από τη δειγματοληψία, στην οποία είχαμε βρει τον αχερονογωβιό.

Παράλληλα έχουμε και κάποια ερπετά και κάποια αμφίβια, όπως για παράδειγμα η κρασπεδοχελώνα ή ο πηδοβάτραχος, είναι κι αυτά εξίσου σημαντικά, κυρίως όσον αφορά αυτό που θα μπορούσαμε να πούμε, το σημαντικότερο τοπικό προϊόν του Αχέροντα: τη φύση του.

Πάμε να δούμε λίγο τώρα τι επιδράσεις μπορεί να έχουν οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες πάνω σε αυτό το τοπικό προϊόν. Μπορεί να έχουν θετικές και μη σας εκπλήσσει αυτό, υπάρχουν επιδράσεις των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων που συμβάλλουν στη βελτίωση ή έστω στη διατήρηση των οικοσυστημάτων. Σίγουρα συμβάλλουν στην οικονομική αύξηση βέβαια.

Έχουμε όμως και αρνητικές. Εδώ έχουμε επιλέξει να έχουμε μια χαρακτηριστική φωτογραφία, όπου σε σημείο που ο Αχέροντας έχει διαβρώσει το έδαφος, παρατηρούμε ότι κάποιος έχει φυτέψει ντομάτες, είναι πολύ χαρακτηριστική περίπτωση.

Έτσι γενικά, κάποιες από τις αρνητικές επιδράσεις που μπορεί να έχει στη χλωρίδα η ανθρωπογενής δραστηριότητα, βλέπουμε ότι μπορεί να είναι ποικίλες και συνήθως ως επί το πλείστον και εδώ είναι το σημαντικότερο πρόβλημα, είναι πολύπλοκες και είναι έμμεσες. Είναι έμμεσες και όπως είχα διαβάσει κάποτε σε ένα βιβλίο, δυστυχώς ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν έχει αναπτυχθεί για να μπορεί να αξιολογήσει έμμεσους κινδύνους.

Οπότε πρέπει να περάσουμε με ένα τρόπο, μέσα από λογική διαδικασία και λογική επεξεργασία της πληροφορίας μας, για να αντιληφθούμε τους έμμεσους κινδύνους αυτούς που δεν βλέπουμε άμεσα μπροστά μας. Τότε μόνο δραστηριοποιείται ο εγκέφαλός μας και καταλαβαίνουμε τι ακριβώς μας περιμένει, να το πούμε έτσι απλά.

Ένας λόγος, που προσπαθήσαμε να λειτουργήσουμε προληπτικά, στο θέμα των πλατανιών, ήταν ότι δεν θέλαμε να οδηγηθούμε τελικά στις εικόνες αυτές που γνωρίζουμε όλοι, όπου δυστυχώς υπήρξε ελλιπής συμμόρφωση στα προτεινόμενα μέτρα, με τα γνωστά σε όλους αποτελέσματα.

Εδώ βλέπουμε χαρακτηριστικά κομμάτια από κορμό που διακρίνουμε το μεταχρωματικό έλκος και νομίζω θα σας μιλήσει πολύ καλύτερα και ο κ. Τσόπελας αργότερα, ο οποίος έχει κάνει αρκετή και σημαντική δουλειά πάνω στο θέμα, διακρίνουμε λοιπόν κομμάτια που έχουν χρησιμοποιηθεί για καθίσματα. Τα εργαλεία που έκοψαν αυτά τα δέντρα, πιθανό έχουν μεταδώσει και αλλού τον μύκητα.

Θα χρειαστεί κάποια στιγμή να φτάσουμε σε αυτό, όπως πολύ ωραία η συνάδελφος η δασολόγος από τον Φορέα είχε πει, ότι είναι μια εικόνα του μέλλοντος, αλλά που δεν είναι τόσο μακρινή. Θα χρειαζόμαστε δηλαδή για τη σκίαση να χρησιμοποιούμε αυτές τις κατασκευές πλέον.

Όσον αφορά την πανίδα, το ίδιο ισχύει όπως και για τη χλωρίδα, έχουμε πολλές αρνητικές επιδράσεις που συνήθως είναι έμμεσες, δεν μπορούμε να τις αντιληφθούμε άμεσα. Το ίδιο και στο έδαφος και στα ύδατα. Για παράδειγμα εδώ, η αρχική φωτογραφία που είδαμε με την όχθη, που είχε διαβρωθεί και κάποιος είχε φυτεύσει αναγκαστικά πάνω σε ένα κομμάτι, που σε λίγο δεν θα υπάρχει.

Όσον αφορά τα καταγεγραμμένα προβλήματα, ξέρω ότι δεν είναι πολύ εύκολο να ακούγεται αυτό, αλλά είμαι αναγκασμένος να το πω, έχουμε διαπιστώσει μέσα στα χρόνια λειτουργίας και της επόπτευσης που κάνουμε στην περιοχή, ότι υπάρχουν καταστήματα εστίασης ή υπαίθριου εμπορίου που δεν έχουν συμμορφωθεί με τους κανονισμούς και τους περιβαλλοντικούς όρους.

Δηλαδή βλέπουμε παρεμβάσεις, εντός της κοίτης του ποταμού και πολλές φορές αντιμετωπίζοντας την κοίτη ως ένα διακοσμητικό στοιχείο. Δηλαδή αν μπορούσαμε να το φέρουμε ακριβώς εκεί που θέλουμε, ώστε να εξυπηρετούμε τις ανάγκες μας, θα το κάναμε.

Έχουμε υποδομές που δεν έχουν προδιαγραφές σωστές, εναρμονισμένες στο περιβάλλον. Και όπως προείπα, επεμβάσεις στην κοίτη του ποταμού, με σκαπτικά μηχανήματα που ναι μεν μπορεί να στοχεύουν είτε για παράδειγμα στην αντιπλημμυρική προστασία, είτε στην διαμόρφωση της κοίτης για άλλους λόγους, ωστόσο, όταν γίνονται χωρίς μελέτες και όταν γίνονται χωρίς σχεδιασμό μακροπρόθεσμο, επειδή αφορά φαινόμενα τα οποία εξελίσσονται πολύπλοκα μέσα στο χρόνο, τότε οδηγούμαστε σε δύσκολες καταστάσεις.

Έχουμε τις ανεξέλεγκτες αμμοληψίες, τις διάφορες εκχερσώσεις, έχουμε εντοπίσει κατασκηνώσεις παλαιότερα, έχουμε προσπαθήσει να παρέμβουμε σε αυτό, με συστάσεις και απευθυνόμενοι στις συναρμόδιες Υπηρεσίες, έχουμε έφιππες περιηγήσεις, οι οποίες ναι μεν είναι μια όμορφη εικόνα, ωστόσο ενέχουν πολλούς περιβαλλοντικούς κινδύνους.

Έχουμε λαθροθηρία και λαθροϋλοτομία και κυρίως τη λαθροθηρία την έχουμε εντοπίσει στις εκλογές του Αχέροντα, εκεί όπου υπάρχουν υγροβιότοποι μεγάλης σημασίας και είδη ορνιθοπανίδας μεγάλης σημασίας και αυθαίρετη εναπόθεση σκουπιδιών.

Τι κάνουμε για όλα αυτά και πως μπορούμε εμείς να διασφαλίσουμε την περιβαλλοντική αξία του τόπου. Στην ουσία τουλάχιστον εμείς ως Φορέας, υλοποιούμε δράσεις όπως, η επόπτευση και ο εντοπισμός παράνομων πράξεων ή παραλείψεων, είτε με τον άμεσο τρόπο την επόπτευση είτε με τον έμμεσο, δηλαδή παρακολουθώντας τις περιβαλλοντικές παραμέτρους, τους πληθυσμούς και βλέποντας τι εξέλιξη έχουμε μέσα στο χρόνο, μπορούμε να συνδέσουμε πρακτικές και διαχείριση και λάθη που φαίνονται μετά στους πληθυσμούς της άγριας πανίδας ή χλωρίδας.

Ενημερώνουμε παράλληλα μετά τις αρμόδιες Υπηρεσίες, γιατί δυστυχώς δεν έχουμε ούτε καταστατική, ούτε ανακριτική αρμοδιότητα, όπως προανέφερα. Έχουμε καταγράψει κατά καιρούς τις εκχερσώσεις και τις καταπατήσεις, έχουμε συνεργαστεί με την Κτηματική Υπηρεσία γι’ αυτό, περιμένουμε να δούμε αποτελέσματα κάποια στιγμή.

Κάνουμε συστάσεις μέσω του προσωπικού του εποπτικού που έχουμε, οι φύλακές μας. Ενημερώνουμε πολίτες είτε μέσα από ημερίδες, είτε μέσα από την έκδοση υλικού και δυστυχώς φτάνουμε και σε περιπτώσεις όπου έχουμε ακολουθήσει χωρίς πραγματικά να το θέλουμε καθόλου, τη δικαστική οδό.

Στο κομμάτι που αφορά την ημερίδα που γίνεται σήμερα και παρουσιάζει αυτό το σημαντικό κατ’ εμέ πρόγραμμα, γιατί φτάσαμε πια στο σημείο να μπορούμε πλέον να μιλήσουμε για κεντρικό σχεδιασμό και κεντρικό συντονισμό των δράσεων, που κατά καιρούς οι επικαλυπτόμενοι φορείς μπορεί να σχεδιάζουν ή να οργανώνουν ή να χρηματοδοτούν.

Στο πρόγραμμα αυτό εμείς, προσπαθήσαμε να διασφαλίσουμε χρηματοδότηση για τις εξής δράσεις κυρίως μέσω του ΥΜΕΠΕΡΑΑ – είναι το καινούργιο πακέτο για το  περιβάλλον και τις μεταφορές από το ΕΣΠΑ 2014-2020. Έχουμε προτείνει και περιμένουμε προς έγκριση, την εκπόνηση της διαχειριστικής μελέτης για τις αμμοληψίες, αφορά τόσο τον Αχέροντα όσο και τον Καλαμά που είναι η άλλη περιοχή της χωρικής μας αρμοδιότητας, γύρω στις 60.000 € είναι ο προϋπολογισμός.

Έχουμε βάλει μια μελέτη, η οποία θα οδηγήσει και σε δράσεις που θα τις δούμε ποιες θα είναι αυτές, μέσα από τη μελέτη για το θέμα της αντιμετώπισης της προβολής των πλατάνων από τον μύκητα και αυτό ισχύει και για τον Αχέροντα και τον Καλαμά, ιδιαίτερα δε στον Καλαμά το πρόβλημα είναι πολύ μεγάλο.

Έχουμε επίσης καταθέσει ένα πρόγραμμα σχετικά με τον προσδιορισμό των πιέσεων και των απειλών για τους τύπους οικοτόπων που σας μίλησα προηγουμένως και την  υλοποίηση των μέτρων στα οποία θα μπορεί να καταλήξει η τεχνική μελέτη, περίπου κι αυτό 60.000 €.

Και τέλος μπορέσαμε να προτείνουμε στο ΠΕΠ «Ήπειρος», μια δράση που αφορά κυρίως αυτό που έχει συζητηθεί και λίγο πριν, το θέμα της φέρουσας ικανότητας. Αν μπορέσουμε σε αυτή τη δράση η οποία προϋπολογίζεται γύρω στις 100.000 € να υπολογίσουμε τη φέρουσα ικανότητα, να χαρτογραφήσουμε κάποια μονοπάτια και να εκδώσουμε σχετικό ενημερωτικό υλικό, θεωρούμε ότι θα είναι σημαντικό καθ’ ότι, μέσω αυτής της δράσης θα μπορέσουμε πια να μιλήσουμε για εκείνα τα φρένα που έλεγε πολύ σωστά προηγουμένως ο κ. Λάμπρης.

Ως επίλογο, έχω επιλέξει να οδηγήσω λίγο τα νοητικά μονοπάτια που θα ακολουθήσετε πιθανώς, σε αυτό το τρίπτυχο, σε αυτή τη σχέση. Νομίζω ότι είναι δεδομένο για εμένα, δεν ξέρω πόσο έχετε πειστεί γι’ αυτό, πόσο μπορώ εγώ λίγο να συνέβαλλα γι’ αυτό, ή πόσο μπορεί να συμβάλλει πολύ καλύτερα ο ίδιος ο Αχέροντας, αν τον περιηγηθείτε όπως σας είπα, ότι έχει τόσο πλούσια βιοποικιλότητα και έντονο ανάγλυφο, το οποίο δημιουργεί υψηλή αισθητική αξία και μοναδικότητα.

Αυτό πάντα θα οδηγεί σε μεγάλο αριθμό επισκεπτών. Ό,τι άλλο τοπικό προϊόν και να αναδείξουμε, αν δεν υπάρχει αυτό, δεν θα μπορεί να υποστηριχθεί και το υπόλοιπο τοπικό προϊόν. Το θέμα είναι πως διατηρούμε αυτή την παραπάνω σχέση αδιατάρακτη.

Έχει ειπωθεί πολλές φορές και σίγουρα με ένα τρόπο θα το έχετε ακούσει, ότι υπάρχει η αρχή της αειφόρου ή βιώσιμης ανάπτυξης στο άρθρο 24 του Συντάγματος, από το 2001 προβλέπεται ότι με αυτό τον τρόπο πρέπει να λειτουργούμε.

Στην ουσία με ποιο τρόπο δηλαδή; Ότι θα προσπαθούμε να αξιοποιήσουμε τους φυσικούς μας πόρους σήμερα με ένα τρόπο, που δεν θα τους στερεί από τις μελλοντικές γενιές. Αυτό μπορεί να μοιάζει λίγο μακρινό, ιδιαίτερα σε μια δύσκολη συγκυρία που διέρχεται η χώρα οικονομική, ωστόσο νομίζω είναι από τους θεμέλιους λίθους για την οικονομία του μέλλοντος.

Έτσι εν είδη συμπεράσματος όπως πολύ ωραία παρουσίασε και ο κ. Μπέλης και ανέφερε για το θέμα του συμφώνου στην προηγούμενη εισήγησή του, εγώ νομίζω ότι αν μπορέσει να υποχωρήσει καθένας από εμάς ατομικά λίγο σήμερα, θα κερδίσουμε πολύ περισσότερα όλοι αύριο. Και αυτό δεν απέχει μακριά από αυτό που έγραφε ο Ρουσσώ στο «Κοινωνικό συμβόλαιο» για το ότι προκειμένου να σταθεί η πολιτική κοινωνία θα πρέπει τα ατομικά, τα μέλη της να είναι διατεθειμένα να απωλέσουν λίγο από τις ελευθερίες τους για να κερδίσουν ελευθερίες συλλογικές, με πολύ σπουδαιότερη αξία. Σας ευχαριστώ.

Α. ΔΑΛΑΚΑ: Ευχαριστούμε πολύ, πριν καλέσουμε τον κ. Τσόπελα, εγώ θα ήθελα να προσθέσω κάτι. Να σημειώσω ότι είδαμε ήδη με αυτή την παρουσίαση του Φορέα ότι τρεις από τις δράσεις του προγράμματός μας, δύο από αυτές είναι στο κυρίως πρόγραμμα και μία στις μελλοντικές, ήδη ξεκινάνε να υλοποιούνται. Έχει βρεθεί χρηματοδότηση, οσονούπω θα εγκριθεί η ένταξή τους από το ΥΜΕΠΕΡΑΑ, είναι αυτή δράση για τα πλατάνια και η δράση για τις αμμοληψίες. Το άλλο θα το πω στο τέλος αν έχουμε χρόνο, παρακαλώ κ. Τσόπελα.

«Αντιμετώπιση της ασθένειας του μεταχρωματικού έλκους πλατάνων»

Π. ΤΣΟΠΕΛΑΣ: Γεια σας και από εμένα. Θα ήθελα να ευχαριστήσω την Οργανωτική Επιτροπή για την πρόσκληση που μου κάνατε, στη Γλυκή. Η Γλυκή είναι ένα γνώριμο μέρος για εμένα, έχω έρθει αρκετές φορές, κάναμε αλλεπάλληλες προσπάθειες εδώ να σταματήσουμε την ασθένεια, κάπου πετύχαμε κάπου δεν πετύχαμε και θα ήθελα γι’ αυτό να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τη Δήμαρχο που είναι εδώ, του Σουλίου, που μας παρείχε όλα τα τεχνικά και τα υλικά μέσα για να μπορέσουμε να κάνουμε κάποιες επεμβάσεις σε αυτό το χώρο.

Εγώ δεν θα σας πω και πολύ ευχάριστα πράγματα. Έχουμε να κάνουμε με μια ασθένεια η οποία έχει πάρει μεγάλη έκταση στην Ήπειρο. Λέγεται μεταχρωματικό έλκος πλατάνου, παθογόνος μύκητας Ceratocystis platani μια ελληνογενής λέξη στα λατινικά. Εδώ βλέπουμε γιατί τη λένε Ceratocystis, ανά κέρατο και μια κύστη. Ήξεραν πολύ καλά ελληνικά το 1890 ονομάστηκε αυτός ο μύκητας στην Αμερική, όχι ο συγκεκριμένος μύκητας αλλά το γένος Ceratocystis.

Ο μύκητας προσβάλλει μόνο πλατάνια. Αυτό είναι καλό. Γιατί δεν προσβάλλει τα άλλα φυτά, δεν κινδυνεύουν οι πορτοκαλιές μας, δεν κινδυνεύουν οι ελιές μας, ωστόσο η ασθένεια είναι θανατηφόρος. Το παθογόνο προσβάλλει και νεκρώνει δέντρα οιουδήποτε μεγέθους και ηλικίας. Είναι ένα εισβάλλον είδος στην Ελλάδα, προέρχεται από την Αμερική. Το παθογόνο εισήχθη στην Ιταλία και στη Γαλλία κατά τη διάρκεια του 2^ου Παγκοσμίου Πολέμου, ωστόσο η ασθένεια διαγνώστηκε για πρώτη φορά το 1972. Δεν είναι τόσο εύκολη η διάγνωση της ασθένειας και δυστυχώς μέχρι σήμερα μόνο το δικό μας εργαστήριο έχει ασχοληθεί με τη διάγνωση, αλλά ακόμη και με την αντιμετώπιση.

Στην Ευρώπη η ασθένεια έχει επίσης διαπιστωθεί στην Ελβετία, στην Αλβανία και στην ευρωπαϊκή Τουρκία. Στην Ελλάδα αρχικά την ασθένεια τη βρήκαμε στην Πελοπόννησο το 2003 και μέσα σε μια δεκαετία επεκτάθηκε σχεδόν σε ολόκληρη την Πελοπόννησο. Στην Ήπειρο, ενώ δεν υπήρχε στην υπόλοιπη Ελλάδα, ξαφνικά το 2010 τη βρίσκουμε στην Ήπειρο. Το 2011 η ασθένεια βρέθηκε στη Θεσσαλία και το ’17 και το ’18 το βρήκαμε σχεδόν σε πέντε Περιφερειακές Ενότητες της Στερεάς Ελλάδας. Δεν έχει πάρει μεγάλη έκταση εκεί.

Εδώ σας δείχνουμε τι είχαμε βρει εμείς. Αυτό δεν σημαίνει που ήταν η ασθένεια, μπορεί να ήταν ακόμη και στην Ήπειρο το 2007, που τη βρήκαμε εμείς μέχρι που την είχαμε εντοπίσει. Το 2016 έχει σχεδόν επεκταθεί σε ένα μεγάλο μέρος της Θεσσαλίας και της Ηπείρου εκτός από την Πελοπόννησο και το 2018 βλέπουμε ακόμη και στην βόρεια Εύβοια να έχουμε προσβολές.

Το ερώτημα είναι πως διαδόθηκε η ασθένεια αρχικά από την Πελοπόννησο στην Ήπειρο ή στις άλλες περιοχές. Αν δεν καταλάβουμε αυτό, δεν θα καταλάβουμε τι μέτρα να λάβουμε, ούτως ώστε να σταματήσουμε τη διάδοση της ασθένειας. Αν ένα δέντρο προσβληθεί από την ασθένεια είναι καταδικασμένο, γιατί δεν υπάρχει τρόπος ίασης. Στην Ελλάδα το παθογόνο έχει νεκρώσει ακόμη και υπεραιωνόβια πλατάνια με ογκώδεις διαστάσεις. Όλα τα πλατάνια πεθαίνουν.

Ωστόσο εγώ επιμένω: η ασθένεια μπορεί να αντιμετωπιστεί. Δεν μπορούμε να σώσουμε τα πλατάνια τα συγκεκριμένα, μπορούμε να σώσουμε άλλα. Ο σημαντικότερος παράγοντας που συμβάλλει στη διάδοση του παθογόνου, είναι οι ανθρώπινες δραστηριότητες στους χώρους, που φύονται τα δέντρα πλατάνων και δόξα τω Θεώ εδώ στη Γλυκή και στη γύρω περιοχή του Αχέροντα είχαμε πάρα πολλές ανθρώπινες δραστηριότητες.

No 1: Μολυσμένα εργαλεία. Συχνός τρόπος διασποράς του παθογόνου είναι με εργαλεία, πριόνια, αλυσοπρίονα, τσεκούρια που έχουν χρησιμοποιηθεί σε προσβεβλημένα δέντρα και στη συνέχεια σε υγιή. Τι σημαίνει αυτό; Ο μύκητας υπάρχει μέσα στο πριονίδι, μέσα στο ξύλο. Αν χρησιμοποιήσουμε ένα αλυσοπρίονο το οποίο έχει μαζέψει πίσω αρκετό πριονίδι μολυσμένο, μόλις πάμε να κόψουμε ένα δέντρο μεταδίδεται – θέλει πληγή για να μπει στο υγιές δέντρο. Ακόμη κι ένας κόκκος πριονιδιού να πέσει πάνω, ξεκινάει η ασθένεια.

Και για να σας δείξω για του λόγου το αληθές, αυτή είναι μια φωτογραφία που έβγαλα τον Δεκέμβριο. Κάποιοι έκοψαν κάποια δέντρα στη Στερεά Ελλάδα κάπου στη Φθιώτιδα. Κοιτάξτε τι έχει γίνει και πως επεκτάθηκε. Βλέπουμε το μεταχρωματισμό του ξύλου εδώ που είναι πειστήριο για την ασθένεια. Ωστόσο θα πρέπει να γίνεται εργαστηριακή ταυτοποίηση του παθογόνου, τουλάχιστον αυτό λέει η νομοθεσία.

Πως ξεκινάει η ασθένεια; Εδώ βλέπουμε ότι αν κλαδέψουμε ένα δέντρο ξεκινάει μέσα σε δύο μήνες έχει πάει 30-40 εκατοστά, σε έξι μήνες εδώ, σε δυο χρόνια έχει φτάσει στο ριζικό σύστημα. Από το ριζικό σύστημα μεταφέρεται από το ένα δέντρο στο άλλο. Τι σημαίνει; Αυτή η φωτογραφία είναι παρμένη από εδώ απέναντι, κοιτάξτε πως είναι οι ρίζες των δέντρων, πως περιπλέκονται εδώ και πως ενώνονται μεταξύ τους και πως μεταφέρεται ο μύκητας από το ένα δέντρο στο άλλο μέσα στα ποτάμια, αλλά ακόμη και σε γειτονικά φυτά σε μια πλατεία.

Μέσα στα ποτάμια και τους χειμάρρους τα προσβεβλημένα δέντρα σπάζουν και μεταφέρονται με το νερό δημιουργώντας νέες εστίες προσβολής. Γιατί κάπου πιο κάτω θα συναντήσουν κάποια υγιή πλατάνια, θα τα πληγώσουν και θα μπορούν να μεταφέρουν την ασθένεια.

Πηγές Αχέροντα, η φωτογραφία το 2017. Ένα μεγάλο και σημαντικό πρόβλημα στην Ελλάδα είναι τα δίκτυα της ΔΕΗ. Κλαδεύουν τα πλατάνια κάτω από νέες γραμμές ή από τις υπάρχουσες κάθε χρόνο και ένας εργολάβος μπορεί να μεταφέρει την ασθένεια από τη μια άκρη της Ελλάδας στην άλλη. Έτσι η ασθένεια εισήχθη στη Θεσσαλία από την Ήπειρο, αυτό πιστεύουμε. Οι πρώτες ενδείξεις ήταν σε πλατάνια που είχαν κλαδευτεί κάτω από τέτοια δίκτυα.

Ένα δεύτερο και πολύ σημαντικό είναι οι μπουλντόζες, είναι τα εκσκαφικά μηχανήματα. Ένα εκσκαφικό μηχάνημα όταν χρησιμοποιηθεί σε μια περιοχή που έχει μολυσμένα δέντρα μπορεί να μετακινηθεί σε μια άλλη περιοχή και να μεταφέρει χώμα.

Επίσης εάν μέσα στον Αχέροντα έχουμε για παράδειγμα δυο προσβεβλημένα δέντρα και περάσει η μπουλντόζα, θα μολυνθεί και θα μολύνει και τα υπόλοιπα γιατί θα πληγώσει τις ρίζες αναγκαστικά. Έτσι πιστεύουμε ότι η ασθένεια μεταφέρθηκε από την Πελοπόννησο στη Ήπειρο. Οι πρώτες εστίες προσβολής ήταν κοντά στην Εγνατία οδό.

Ένα παράδειγμα πρόσφατο, αυτή την φωτογραφία την έβγαλα τώρα τον Σεπτέμβριο, που ήμουν στον Πηνειό ποταμό. Εκεί είχαν κάποια πλημμυρικά φαινόμενα όπως και εδώ – άκουσα το πρωί άκουσα πάρα πολλά – μπήκαν μέσα στο ποτάμι και έκαναν αυτά τα έργα. Αυτά τα δέντρα που βλέπετε θα υπάρχουν χιλιάδες νεκρά δέντρα σε ένα – δύο χρόνια. Εγώ θέλω να ξαναπάω το Μάιο εδώ να δω τι γίνεται.

Και για του λόγου το αληθές θα σας δείξω κάτι άλλο. Βέβαια εδώ είναι και οι παρεμβάσεις στη Γλυκή για τις οποίες μίλησαν νωρίτερα και ο προηγούμενος ομιλητής ο κ. Κωνσταντίνης μας έδειξε αρκετές παρεμβάσεις τέτοιου είδους. Το ερώτημα βέβαια είναι το εξής: θα αφήσουμε τα πλημμυρικά φαινόμενα να μας πλημμυρίσουν; Όχι. Αλλά εγώ σας λέω ότι τα πλατάνια θα φύγουν άμα βάλουμε μπουλντόζες μέσα, αυτό είναι προδιαγεγραμμένο. Είναι στο χέρι σας, όπως είπε και ο κ. Μπέλης.

Πριν από 15 χρόνια κάποιος Δήμαρχος στον Καλαμά ποταμό, δεν είναι από τους υπάρχοντες ήταν πριν τον “Καλλικράτη”, είχε μια φαεινή ιδέα: να φτιάξουμε ένα χώρο δίπλα από το ποτάμι για να κάνουμε συναυλίες. Έβαλε τις μπουλντόζες μέσα – βέβαια ο άνθρωπος δεν ήξερε ότι υπήρχε η ασθένεια, δεν το ξέραμε κι εμείς. Εδώ έγινε η πρώτη καταγραφή της ασθένειας το 2010, η φωτογραφία είναι το 2010, δυο χρόνια μετά.

Δεν υπάρχει τίποτα εκεί, δεν ξέρω αν γίνονται συναυλίες αλλά ποιος θα πήγαινε μέσα σε αυτά τα βάτα; Όχι δεν γίνεται. Πήγαμε να αναπλάσουμε το περιβάλλον, αλλά το καταστρέψαμε.

Ένα άλλο σημείο του ποταμού Καλαμά 2010, 2012, 2014… Κρανίου τόπος! Η απέναντι πλευρά του Καλαμά, αν κάποιος προσέξει, κάπου ξεκινάνε εδώ κάποια νεκρά. Πίσω από εδώ είχαν μπει μπουλντόζες για να κάνουν motocross μέσα, ήθελαν να φτιάξουν τέτοια πράγματι. Η ανάπτυξη! Τι να κάνουμε… Ήταν την εποχή που ήμασταν πλούσιοι…

Προχωράμε, 2014 και πέρσι το 2017 δεν θα πω τίποτε, δεν θέλω να προβλέψω το μέλλον του Αχέροντα, αλλά πολύ φοβάμαι ότι ο χώρος του νεκρομαντείου θα γίνει νεκροταφείο πλατάνων.

Έχουμε και μέσα σε κατοικημένες περιοχές πάρα πολλά νεκρά πλατάνια, εδώ είναι μέσα στη Γλυκή.

Ας έρθουμε τώρα στις πρακτικές διαχείρισης γιατί αυτό μας ενδιαφέρει. Τι πρέπει να κάνουμε για να σταματήσουμε την ασθένεια. Βασικοί στόχοι της διαχείρισης είναι: τα προληπτικά μέτρα για την αποφυγή διάδοσης της ασθένειας σε νέες περιοχές. Η πρόληψη είναι πάνω απ’ όλα.

Θα σας πω ένα απλό παράδειγμα. Το AIDS στην υποσαχάρια Αφρική έχει νεκρώσει δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους. Γιατί στην Ευρώπη δεν πέθαναν από το AIDS;    Προληπτικά μέτρα.

Προσπάθεια εκρίζωσης του παθογόνου σε περιοχές που εμφανίζεται. Είχαμε σε αρκετές περιοχές της Θεσσαλίας, της Πελοποννήσου ακόμη και εδώ απ’ έξω τη δυνατότητα και την εκριζώσαμε την ασθένεια. Σε κάποια άλλα σημεία αποτύχαμε, αλλά θα σας δείξω πως.

Ο περιορισμός της επέκτασης του παθογόνου όταν δεν είναι δυνατή η εκρίζωσή του. Προστασία πολύτιμων δέντρων μνημείων της φύσης. Η άγνοια είναι αυτή που σκοτώνει. Οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν, οι εργολάβοι δεν γνωρίζουν και προχωράμε και κάνουμε αναπτυξιακά έργα που καμία φορά μπορούν να αποβούν εις βάρος της βλάστησης. Είναι απαραίτητο να δοθεί έμφαση στην προστασία σημαντικών φυσικών οικοσυστημάτων πλατάνου, καθώς και δέντρου πλατάνου που έχουν κηρυχθεί μνημεία της φύσης.

Έχουμε κάποια δέντρα στην Ελλάδα τα οποία είναι η ιστορία μας, είναι χιλίων ετών και πρέπει να τα προστατεύσουμε. Εδώ όλοι ξέρετε το γεφύρι της Άρτας το περίφημο, όπου ήταν τα παλιά σύνορα παλιάς και νέας Ελλάδας και κάτω από αυτό έχουμε τον πλάτανο του Αλή Πασά, ένα μνημείο της φύσης. Μπορούμε να τα προστατεύσουμε, μπορούμε να λάβουμε προληπτικά μέτρα. Αλλιώς… ξέρετε ένα ηπειρώτικο τραγούδι «τι έχεις καημένε πλάτανε και στέκεις μαραμένος».

Προστασία σημαντικών δέντρων. Μπορείτε να φανταστείτε τα Ιωάννα χωρίς τη δεντροστοιχία στα παραλίμνια; Εδώ θα πω κάτι θετικό. Ήμουν πρόσφατα στα Γιάννενα και βρήκαμε κάποιο νεκρό δέντρο εκεί στο παραλίμνιο και το οποίο έπρεπε να το διαπιστώσουμε. Πήγαμε εμείς επιτόπου και πράγματι δεν ήταν προσβεβλημένο, για να το κόψουμε και να δούμε τι θα γίνει. Είδα ότι είχε πάρα πολύ καλή ενημέρωση ο Δήμος, υπήρχε καλή ενημέρωση.

Επίσης οι συνάδελφοι του Δασαρχείου. Το έχουμε βρει σε διάφορα σημεία και έχουμε βρει σε διάφορα σημεία και την έχουμε αντιμετωπίσει την ασθένεια. Όχι μέσα στο κέντρο των Ιωαννίνων αλλά στην πέριξ περιοχή. Βέβαια στα δασικά οικοσυστήματα, εκεί το έχουμε χάσει το παιχνίδι. Άρα πρέπει να λέμε και τα θετικά. Άρα η ενημέρωση έχει παίξει σημαντικό ρόλο. Ήξεραν πάρα πολύ καλά τι δεν πρέπει να κάνουν.

Εθνικός δρυμός Βίκου – Αώου, αυτό είναι στην Κλειδωνιά. Βρήκαμε τέσσερα προσβεβλημένα δέντρα, είναι αντιμετωπίσιμη η ασθένεια σε αυτά τα σημεία. Αλλά πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν μπορούμε να βάζουμε μπουλντόζες εδώ μέσα, δεν μπορούμε δηλαδή να πάμε να φτιάχνουμε parking και να κάνουμε και δρόμο για να περνάνε. Γιατί παίζουμε ρώσικη ρουλέτα.

Δεν μπορείς να ξέρεις αν ένα μηχάνημα έχει καθαριστεί ή αν έχει απολυμανθεί ή τι μπορεί να βρει στο δρόμο του. Θέλει μεγάλη προσοχή. Σε κάποια τέτοια σημεία μπορούμε, είναι αντιμετωπίσιμη η ασθένεια.

Απολύμανση εργαλείων και μηχανημάτων. Το πιο απλό που σας λέω και αυτό που ήξεραν πολύ καλά στα Γιάννενα είναι ότι τα μηχανήματα εκσκαφής καθώς και τα εργαλεία, πρέπει να καθαρίζονται πρώτα να είναι καθαρά, όχι να πάμε να τους ρίχνουμε απολυμαντικές ουσίες πάνω στο πριονίδι, δεν κάνει τίποτε.

Μολύνσεις μπορούν να αποφευχθούν με καλό καθαρισμό και κατάλληλη απολύμανση των εργαλείων και των μηχανημάτων. Χρησιμοποιούμε μόνο καθαρά εργαλεία για να κάνουμε κλαδεύσεις, ή ακόμη και υλοτομίες γιατί και υλοτομία δέντρων να κάνουμε, αν προσβληθεί το δέντρο μετά θα πάει στο διπλανό δέντρο.

Εδώ είναι μια φωτογραφία από την Αυστραλία πως καθαρίζουν τις μπουλντόζες. Βέβαια αν πλύνουμε μια μπουλντόζα εδώ και την βάλουμε μέσα στον Αχέροντα, είναι δώρον άδωρον. Γιατί υπάρχουν μέσα προσβεβλημένα δέντρα και δεν έχει νόημα.

Πρακτικές διαχείρισης της ασθένειας. Σε αρκετές περιοχές η ασθένεια λάβει επιδημικές διαστάσεις, με χιλιάδες νεκρά δέντρα και η αντιμετώπισή της είναι σχεδόν αδύνατη. Ωστόσο όταν γίνει έγκαιρη διάγνωση σε μικρές εστίες προσβολής, είναι δυνατή η λήψη μέτρων για την εκρίζωση ή τον περιορισμό της εξάπλωσης του παθογόνου.

Ένα παράδειγμα είναι η Καλαμπάκα. Το 2012 βρήκαμε προσβεβλημένα πρέμνα. Ο καλός συνάδελφος τα εντόπισε εγκαίρως. Πήγαμε εκεί, κάναμε επεμβάσεις, έχουν περάσει 6 χρόνια από τότε από την τελευταία φωτογραφία και δεν έχει επεκταθεί πουθενά η ασθένεια. Την αντιμετωπίσαμε εγκαίρως.

Τι θέλω να πω. Σε κάποιες περιπτώσεις βρίσκουμε δέντρα σε αυτή την κατάσταση, μόλις το έχουν κόψει και έχει μολυνθεί. Αυτό που κάνουμε είναι  κάποιες τρύπες στον κορμό και τους βάζουμε ένα ζιζανιοκτόνο και σκοτώνουμε το δέντρο, το σκοτώνουμε αυτό το δέντρο. Αν το σκοτώσεις το δέντρο, δεν επεκτείνεται η ασθένεια στο ριζικό σύστημα, δεν πάει πουθενά.

Το κάναμε στη Γραβιά φέτος. Κοιτάξτε, είχαν περάσει τα συνεργεία της ΔΕΔΗΕ εκεί, οι εργολάβοι και τα είχαν κλαδέψει, τα είχαν μολύνει όλα αυτά. Πήγαμε και τα σκοτώσαμε, σκοτώσαμε 10-15 δέντρα και τελείωσε το θέμα. Έληξε. Ήταν εννιά στην περιοχή. Άρα μπορεί να αντιμετωπιστεί η ασθένεια. Μόνο στα πρώτα στάδια.

Τι θέλω να πω. Όταν έχουμε ένα νεκρό δέντρο εδώ, θα διαδοθεί η ασθένεια στα διπλανά. Πάμε και νεκρώνουμε αυτά τα δέντρα, με ζιζανιοκτόνο και όχι μόνο αυτά σε μια ακτίνα 15-20 μέτρα, το έχουμε κάνει αρκετές φορές και έχει τελειώσει η ασθένεια γιατί ο μύκητας δεν επιβιώνει, δεν προχωράει στο νεκρό ξύλο, σαπίζει μέσα και αποσυντίθεται στο έδαφος και τελειώνει εκεί η ιστορία.

Εδώ είναι ακριβώς απ’ έξω. Είχαμε αυτά τα τρία δέντρα προσβεβλημένα. Τι κάναμε; Εδώ βέβαια είχε γίνει κι ένα αυλάκι παλαιότερα το οποίο διέκοπτε τις ρίζες μεταξύ τους. Πήγαμε και κόψαμε όλα τα γειτονιά δέντρα, βάλαμε ζιζανιοκτόνο στα πρέμνα, νεκρώθηκαν και από την ασθένεια και από το ζιζανιοκτόνο και τον επόμενο χειμώνα τα κάψαμε. Έχουν περάσει από τότε τέσσερα – πέντε χρόνια και δεν έχει επεκταθεί πουθενά η ασθένεια. Βέβαια η ασθένεια βγήκε πιο εκεί από το ρέμα ή από κάποιο άλλο σημείο.

Αποτύχαμε εντελώς κάτω από τη γέφυρα. Γιατί είχε πάρει έκταση η ασθένεια, κάναμε διάφορες επεμβάσεις ακόμη και με μυκητοκτόνα, με ενέσεις δυστυχώς αποτύχαμε, δεν πετυχαίνουμε όλες τις φορές, ήταν πειραματικά. Το ξύλο πρέπει να καίγεται και να καταστρέφεται το προσβεβλημένο, γιατί αν το πάρουμε αυτό το ξύλο και το μεταφέρουμε σε μια άλλη περιοχή, αυτό θα το κόψουμε κομμάτια να το βάλουμε στη σόμπα μας, όλο το πριονίδι θα φύγει και μπορεί να μολύνει άλλα δέντρα επίσης και τα εργαλεία. Άρα πρέπει να καίγεται επιτόπου, να καταστρέφεται.

Και εδώ είναι από τις επεμβάσεις που κάναμε στα Ιωάννινα. Όταν έχουμε ένα δέντρο μέσα σε μια πόλη και σας το λέω ότι θα το αντιμετωπίσετε μέσα στη Γλυκή, είναι τεράστιο το κόστος να κόψεις ένα δέντρο. Όταν είναι μεγάλο, θέλεις γερανούς. Μιλάμε τώρα ότι μπορεί να θέλεις και 2.000 € για να κόψεις ένα δέντρο, είναι τεράστιο το κόστος.

Ωστόσο θα πρέπει να το κόψεις και επιβάλλεται η κοπή αυτών των δέντρων στη διαχείριση της ασθένειας, γιατί κινδυνεύουν άνθρωποι. Δεν μπορεί να αφήσεις τους ανθρώπους απροστάτευτους.

Αυτές είναι κάποιες φωτογραφίες που έβγαλα το 2017 κατά μήκος του δρόμου Ιωαννίνων, ελπίζω να τα έχετε κόψει αλλά αν δεν τα έχετε κόψει αυτά είναι κίνδυνος – θάνατος. Δηλαδή όταν θα σπάσει με έναν αέρα αυτό το δέντρο, θα σκοτώσει κάποιο άνθρωπο. Δεν τα αφήνουμε εκεί τα προσβεβλημένα δέντρα, τα κόβουμε και τα καταστρέφουμε. Άρα στη διαχείριση της ασθένειας No 1 είναι να φύγουν αυτά. Δεν πρέπει να υπάρχουν πουθενά προσβεβλημένα δέντρα.

Και αυτό είναι από το Δημοτικό σχολείο της Γλυκής, νομίζω ότι το έχουν κόψει αυτό το δέντρο, επειδή έβρεχε το πρωί δεν μπόρεσα να πάω, αλλά από κάτω παίζουν παιδιά. Ένας αέρας αν πιάσει, θα σκοτώσει κανένα παιδί. Δεν χρειάζεται ο προϋπολογισμός του κράτους, εδώ άκουσα για εκατομμύρια να υπάρχουν. Τι γίνεται; Δεν μπορούμε να διαθέσουμε 50.000 € να κόψουμε τα δέντρα; Κινδυνεύουν άνθρωποι!

Οι εστίες προσβολής στον Αχέροντα και στους άλλους ποταμούς της Ηπείρου είναι διάσπαρτες και η εκρίζωση του παθογόνου είναι αδύνατη μέσα στα ποτάμια, δεν μπορούμε να την εκριζώσουμε. Ωστόσο σε αρκετά σημεία μπορούν να γίνουν επεμβάσεις για το περιορισμό της επέκτασης των προσβολών. Υπάρχουν περιοχές, όπου η ασθένεια δεν έχει εισβάλλει και πρέπει να προστατευτούν με τη λήψη προστατευτικών μέτρων.

Υπάρχουν παρθένες περιοχές. Άμα πάμε προς το Σούλι πάνω, υπάρχει ένας νερόμυλος και από κάτω υπάρχουν τρία μεγάλα πλατάνια, είναι γιγαντιαία πλατάνια. Αυτά, αν δεν πάμε να βάλουμε την μπουλντόζα εκεί να αναβαθμίσουμε το μέρος, δεν πρόκειται να πάει κανένας. Εκτός κι αν πάει κάποιος να τα κλαδέψει εκεί. Η ασθένεια δεν θα πάει.

Αλλά άμα πάμε να φτιάξουμε το μέρος για να πάμε τουρίστες, θα τα σκοτώσουμε τα δέντρα. Ας τα προστατεύσουμε αυτά τα απομονωμένα, σε περιοχές όπου η ασθένεια δεν έχει πάει. Η πρόληψη είναι το παν. Προστασία σημαντικών δέντρων, μνημείων της φύσης.

Άμεση υλοτομία των νεκρών δέντρων όπου απειλούν την ασφάλεια των πολιτών είναι No 1 η ασφάλεια των πολιτών. Οικισμοί κατά μήκος οδών, εκεί είναι το No 1 και μετά πάμε στο δάσος. Για παράδειγμα στον Καλαμά δεν χρειαζόταν να πας να τα κόψεις, βέβαια αυτά έσπαγαν και έπεφταν μέσα στο ποτάμι και δημιουργούσαν πλημμυρικά φαινόμενα. Άρα κι εκεί πρέπει να γίνουν παρεμβάσεις.

Υλοτομία προσβεβλημένων δέντρων κατά μήκος ποταμών και χειμάρρων, ιδιαίτερα μέσα στην κοίτη για την αποφυγή πλημμυρικών φαινομένων. Επεμβάσεις με ζιζανιοκτόνο για την εκρίζωση της ασθένειας όπου μπορεί να γίνει. Σας λέω ότι ήταν επιτυχής σε πάρα πολλά σημεία.

Ενημέρωση υπαλλήλων των αρμόδιων Υπηρεσιών για τους τρόπους αντιμετώπισης της ασθένειας. Ευαισθητοποίηση πολιτών για την αποτροπή περαιτέρω διασποράς της ασθένειας.

Γενικό συμπέρασμα. Ας σώσουμε οτιδήποτε αν σώζεται, ο καλύτερος σύμμαχος της ασθένειας είναι η αδράνεια υπηρεσιών και πολιτών. Θα σας πω κάτι άλλο τελευταί: άκουσα για ένα ποδηλατόδρομο. Μπορείτε να τον κάνετε, δικαίωμά σας. Αλλά θα σας πάω στον Αροάνιο ποταμό, κατά μήκος του οποίου έχει γίνει ένας ποδηλατόδρομος. Δεν έχει μείνει ούτε ένα πλατάνι, έχουν νεκρωθεί όλα.

Ο Αροάνιος ποταμός πηγάζει κάπου στο Πλανητέρο είναι πίσω από τα Καλάβρυτα και στη συνέχεια εκβάλλει μέσα στον Λάδωνα ποταμό. Ούτε εκεί έχουν μείνει πλατάνια. Και εκεί είχαν φτιάξει κάτι ωραία μπαλκόνια ξύλινα, είχαν ξοδέψει λεφτά και εκεί ξεκίνησε η ασθένεια γιατί είχαν μπει παρεμβάσεις που πήγαν να το φτιάξουν το μέρος με τα ωραία πλατάνια και τώρα βλέπεις νεκρά πλατάνια. Ευχαριστώ.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Ευχαριστούμε τον κ. Τσόπελα για την σοκαριστική του παρέμβαση.

Π. ΤΣΟΠΕΛΑΣ: Κάποιος ρώτησε αν μπορούμε να ξαναφυτέψουμε πλατάνια. Βάσει του νόμου αυτό απαγορεύεται, διότι διαιωνίζουμε την ασθένεια. Εκτός κι αν έχουμε αποδεδειγμένα ανθεκτικά. Βάζοντας ένα πλατάνι, θα έρθει η ασθένεια από τις άλλες ρίζες και θα τη διαιωνίσουμε.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Ευχαριστούμε τον κ. Τσόπελα για τη σοκαριστική του τοποθέτηση, όσον αφορά την πρόληψη που αναφέρεται στο κόψιμο, πιστεύω όμως ότι είναι μια συζήτηση που πρέπει να κάνουμε μετά κ. Τσόπελα, είναι η αντικατάσταση, γιατί δεν πρέπει μόνο να κόβουμε, θα μείνουμε μετά χωρίς πράσινο. Αντικατάσταση είτε με εμβολιασμένα πλατάνια, είτε με άλλου είδους δέντρα.

Συνεχίζουμε με τον επόμενο εισηγητή ο οποίος είναι ο κ. Χρήστος Καραβίτης, ο οποίος θα τοποθετηθεί για τη «Διαχείριση ποταμών – καινοτόμες προσεγγίσεις σε αυτά». Ο κ. Χρήστος Καραβίτης, είναι Αναπληρωτής Καθηγητής, στο Τμήμα αξιοποίησης φυσικών πόρων & Γεωργικής μηχανικής, στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

 

«Διαχείριση ποταμών – καινοτόμες προσεγγίσεις»

Χ. ΚΑΡΑΒΙΤΗΣ: Ευχαριστώ πολύ κ. Αντιπεριφερειάρχη, καλησπέρα και από εμένα, είναι ιδιαίτερη η χαρά μου γιατί σήμερα πέρα από το καθήκον μας σαν Πανεπιστήμιο να δημιουργούμε τους επιστήμονες της επόμενης γενιάς, μπορούμε να συζητήσουμε μερικά από τα πράγματα που μας απασχολούν με την ευρύτερη κοινότητα και ιδιαίτερα με τους λήπτες των αποφάσεων.

Επίσης χαίρομαι ιδιαίτερα γιατί είχα τη χαρά κατά τη διάρκεια της ημερίδας να βρω και αρκετούς απόφοιτους του Πανεπιστημίου μας, που είναι από την Τεχνολογία Τροφίμων και όλα τα παιδιά που χαιρόμαστε ιδιαίτερα για την προσφορά τόσο στην περιοχή, όσο γενικότερα στην Ελλάδα που έχει το τρίτο παλαιότερο Πανεπιστήμιο στη χώρα μας. Ιδρυθήκαμε το 1880 κάτι εν πάση περιπτώσει.

Πέραν αυτών των ωραίων γενικών και ευλογώντας τα γένια μας ας πάμε λιγάκι και στην παρουσίαση. Η παρουσίαση μου θα έχει τέσσερις θεματικές ενότητες: θα μιλήσουμε για τις ποτάμιες λεκάνες προφανώς αλλά πάνω απ’ όλα θα πούμε το μέλλον είναι αβέβαιο, θα ήταν παράλειψη να πούμε ποιες είναι οι τάσεις και οι εξελίξεις και φυσικά εδώ η φρασεολογία της διαχείρισης αρχίζει και μπαίνει έντονα μέσα, της διαχείρισης των υδατικών πόρων που είναι και ειδικότητά μου βέβαια μεταλλασσόμενα πρότυπα στη θεωρία και στην πράξη και εικάζοντας το μέλλον. Έχω βάλει και τα αγγλικά δίπλα για να είμαι σίγουρος ότι έχω μεταφράσει σωστά αυτά που θέλω να πω. Σαν Έλληνας προτιμώ να λέω όπως λέμε και στα Πατήσια Shifting Paradigms, παρά μεταλλασσόμενα πρότυπα.

Πρώτα απ’ όλα θέλω να ξεκαθαρίσουμε ορισμένα πράγματα. Όταν λέμε ότι βρέχει πολύ στον πλανήτη μας, θα νόμιζε κανείς ότι έχουμε και πολύ νερό. Εδώ είναι ο Βροχομετρικός χάρτης όλου του πλανήτη μας. Άμα σας ρωτήσω, θα σας πω «που έχουμε πιο πολύ νερό;» θα μου πείτε στην Αφρική, στους Τροπικούς, στον Αμαζόνιο, στην Ινδονησία, μια γρήγορη ματιά το λέει αυτό. Αλλά στην ουσία κρατήστε τους Τροπικούς, την Αϊτή, την κεντρική Αφρική και κοιτάξτε τι γίνεται όταν αναλύσουμε το νερό, με το νερό  που μπορούμε να πάρουμε.

Εδώ είναι ένας δείκτης, ο Water Poverty Index, δεν θέλω να μπω σε λεπτομέρειες, ο οποίος συσχετίζει το νερό με τη διαθεσιμότητά του στην κοινωνία. Εάν έχουμε τα έργα και τις δυνατότητες να το παραλάβουμε. Πρωταθλήτρια είναι η Αϊτή. Βρέχει 8.500 χιλιοστά το χρόνο, στην Αθήνα βρέχει 400 χιλιοστά. Στην Αϊτή λένε «το νερό, νεράκι». Στην Αθήνα ανοίγουμε τη βρύση μας. Γιατί; Γιατί έχουμε τις κατάλληλες υποδομές. Πολύ μεγάλο ρόλο είναι η τεχνολογία και ο φυσικός πόρος, που μαζί μπορούν να μας δώσουν το απαιτούμενο νερό, την απαιτούμενη ενέργεια.

Το μέλλον είναι λίγο ζοφερό, όπως είπε και ο καλός συνάδελφος για τα πλατάνια και στο νερό θα έχουμε θέματα. Και θα έχουμε θέματα, όχι γιατί το νερό σηκώθηκε ένα ωραίο πρωί και είπε ας φύγω από τον πλανήτη μας, αλλά θα έχουμε θέματα γιατί έχουν μεγαλώσει οι πελάτες. Ο πληθυσμός μας είναι –καλά να είμαστε!- 7 και κάτι δις, θα πάμε γύρω στο 2020 στα 8 δις και όλοι θέλουμε να πιούμε. Και όχι μόνο αυτό, να καλλιεργήσουμε, να έχουμε δηλαδή τα αγαθά της σύγχρονης πολιτιστικής κατάστασης.

Η βροχόπτωση στην Ελλάδα δεν θα αναλύσω τον χάρτη, τον βλέπετε, όσο πιο μπλε τόσο βρέχει πιο πολύ. Υπάρχει ο θύλακας του Ολύμπου και φυσικά η «τρύπα» όπως λέμε του Αιγαίου Πελάγους των Κυκλάδων, προς μεγάλη τέρψη των παραθεριστών. Σκεφτείτε να είσαι στη Μύκονο μεσημέρι στις 3 η ώρα και να βρέχει. Κόλαση στο Super Paradise!

Συμπέρασμα. Στην Ελλάδα βρέχει πολύ δυτικά, αλλά όλες μας οι δραστηριότητες είναι ανατολικά. Η κατανομή των υδατικών πόρων, η χώρα μας δεν έχει πλούσια υδροφόρα στρώματα. Τα υπόγεια νερά είναι μόνο το 15%. Στην Ήπειρο είστε τυχεροί, έχετε πλούσια επιφανειακή υδρολογία, τα επιφανειακά νερά είναι 85% εάν μπορέσω να δώσω ένα μήνυμα στα Υπουργεία μας στη λήψη των αποφάσεων ,το master plan για τα νερά στην Ελλάδα πρέπει να είναι φράγματα.

Τα υπόγεια νερά είναι τελειωμένη κατάσταση. Το 40% των αναγκών μας καλύπτεται από αυτό το πενιχρό 15%. Μια επίσκεψη στα νησιά μας το καλοκαίρι αρκεί για να μας πείσει. Οι βρύσες είναι πράσινες, δεν πιάνει το σαμπουάν, με δέος θυμάμαι να πλενόμαστε με υφάλμυρο νερό και αυτό γιατί έχουμε υπερεκμεταλλευτεί, στα πλαίσια της τουριστικής ανάπτυξης, το ελάχιστο υπόγειο νερό που έχει η νησιωτική χώρα.

Τα πρώτα φράγματα στα νησιά στην Ποταμιά, στο Γαδουρά στη Ρόδο, τα φτιάξαμε πριν 20 χρόνια, στη Μύκονο τα φτιάξαμε το ’96. Νύχτα μας έφερναν, ήμουν τότε Αμερική, φτιάξαμε το φράγμα αλλά δεν φτιάξαμε το δίκτυο μεταφοράς. Το νερό εξατμίζεται και η πόλη ακόμη πίνει από την αφαλάτωση. Αλλά αυτό είναι ίσως μια άλλη παρουσίαση.

Η χρήση του νερού, σ’ όλη τη νότια Ευρώπη και την Ελλάδα περίπου το 85% πάει στη γεωργία. Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή έχουμε κάθε χρόνο περίπου 69 δις κυβικά νερό διαθέσιμου, καταναλίσκουμε τα 6. Από αυτά, τα 4 πάνε στη γεωργία. 10% εξοικονόμηση νερού στη γεωργία αρκεί για να υδροδοτήσουμε τις περισσότερες πόλεις στην Ελλάδα. Οπότε καταλαβαίνετε τα αντικείμενα και τι πρόβλημα και τι έχει να αντιμετωπίσει η διαχείριση στα χρόνια που μας έρχονται.

Πολύ σύντομα, όταν λέμε χρονική και χωρική ανισοκατανομή, εννοούμε ότι βρέχει το χειμώνα και τα άθλια τα φυτά θέλουν νερό το καλοκαίρι. Έχουν την κακή συνήθεια να μεγαλώνουν με θερμές θερμοκρασίες. Συγκεντρωτική ανάπτυξη πληθυσμού, Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Θεσσαλία όλη η παραγωγή είναι στο ανατολικό περιθώριο. Που βρέχει; Στην Ήπειρο, στη Δυτική Στερεά, στη Δυτική Πελοπόννησο, με πολύ μικρότερο πληθυσμιακό και βιομηχανικό και γεωργικό φορτίο.

Νησιωτική χώρα, τουριστική κίνηση και βέβαια εκτεταμένη κορυφογραμμή – αν αντλήσουμε το νερό θα μπει θάλασσα. Έχω νέα για σας! Το Αργολικό πεδίο φέτος οι μετρήσεις έδειξαν 17,4 χλμ. από την παραλία υφαλμύρωση στο νερό, για να ποτίσουμε τις πορτοκαλιές. Και αυτό γιατί; Δεν μπορείς να ποτίσεις με το υπόγειο. Το υπόγειο είναι πεπερασμένο. Αν δεν κάνεις τα έργα και αυτό δεν είναι φυσικά θέμα μερικών ετών, είναι θέμα μερικών δεκαετιών.

Αν δούμε τι γίνεται στον υπόλοιπο κόσμο γιατί αν δεν ξέρουμε τις τάσεις και τι ακριβώς συμβαίνει, δεν μπορούμε να ξέρουμε και τι θα γίνει και στο μέλλον. Στην Ευρώπη κοιτάξτε τη γραμμή των 3.000 κυβικών χλμ., όσο νερό είχαμε, έχουμε. Δεν έχουμε σημαντική μεταβολή τα τελευταία 100 χρόνια. Δεν μιλάμε ποτέ υδρολογικά για ένα, δύο, τρία, τέσσερα ή δέκα χρόνια.

Στην Αφρική έχουμε σημαντική πτώση των διαθέσιμων υδατικών πόρων τον αιώνα που μας πέρασε, στη Νότια Αμερική έχουμε αύξηση, κοιτάξτε τη γραμμή των 7,5. Στην Ασία επίσης έχουμε σημαντική μείωση, στην Αυστραλία ίσα βάρκα – ίσα νερά, νότια Αμερική επίσης αύξηση και τελικά σε όλο τον πλανήτη μας ό,τι είχαμε, έχουμε.

Μην ακούμε αυτά που λένε στα «πορτοπαράθυρα». Δεν υπάρχει μείωση των υδατικών πόρων. Έχουμε διαφορετική κατανομή, αλλού περισσότερο και αλλού λιγότερο, το νερό δεν το πήρε κανένα διαστημόπλοιο να φύγει από τον πλανήτη μας. Όσο νερό έχουμε, αυτό έχουμε. Μειώνεται η κατά κεφαλήν κατανάλωση, γινόμαστε περισσότεροι. Αν πάρουμε δέκα πίτσες, θα πάρουμε ο καθένας ένα κομμάτι. Αν παίρναμε τις δέκα πίτσες όταν ήταν γεμάτη η αίθουσα το πρωί, θα παίρναμε μια ντοματούλα ο καθένας. Είναι προφανές.

Δεν μειώνονται οι υδατικοί πόροι. Πάνω απ’ όλα η γνώμη, δεν είναι γνώση. Το τι λέμε στα πορτοπαράθυρα δεν έχει καμία σχέση, πολλές φορές βέβαια, με το τι συμβαίνει στην πραγματικότητα.

Πάμε τώρα να δούμε στη δεύτερη ενότητα, ποιες είναι οι τάσεις και οι εξελίξεις. Η διαχείριση είναι η τέχνη του να παίρνεις αποφάσεις. Αν δεν ξέρεις τι σου επιφυλάσσει το μέλλον, τι απόφαση θα πάρεις; Δεν μπορείς να πάρεις μια απόφαση για το παρελθόν. Έτσι δεν είναι; Και είναι σημαντικό το μέλλον; Αν σας ρωτήσω, νομίζω θα λάβω μία και μόνη απάντηση: είναι πολύ σημαντικό. Γιατί εκεί θα περάσουμε την υπόλοιπη ζωή μας.

Αν δεν φροντίσουμε τι θα γίνει στο μέλλον, το παρελθόν είναι παρελθόν. Το παρόν δεν ορίζεται, μην πέσω σε ολοκληρώματα, το παρόν είναι φευγαλέα έννοια. Την ώρα που είπα τη λέξη «παρόν» ανήκει στο παρελθόν ήδη. Και βλέπουμε, πρέπει να κοιτάξουμε και τη μεγαλύτερη εικόνα, άκουσα και το πρωί, μιλήσαμε για κλιματική αλλαγή όντως, τα τελευταία 100 χρόνια έχουμε κατά 0,7 αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της γης, το οποίο φυσικά μας ενόχλησε.

Και βέβαια την τελευταία 20ετία η αύξηση έχει μειωθεί από το 2010 ο ρυθμός αύξησης δηλαδή, έχει μειωθεί από το 2000 έως το 2010. Σαν επιστήμονες δεν μας ενδιαφέρει μόνο να καταγράφουμε, αυτό που θέλουμε να δούμε είναι και σαν άνθρωποι δηλαδή. Γιατί ρε παιδιά γίνεται αυτό;

Υπήρξαν πολλές εξηγήσεις και βέβαια οι πολλές εξηγήσεις έχουν εισάγει και τον ανθρωπογενή παράγοντα, διοξείδια, μεθάνια και τα λοιπά, όλα τα λεγόμενα αέρια του θερμοκηπίου.  Και πάνω απ’ όλα ακούμε καθημερινά και στην τηλεόραση ότι λιώνουν οι πάγοι, φαντάζομαι το έχετε ακούσει.

Τους παρακολουθούμε τους πάγους; Βεβαίως. National Snow & Ice Data Centre δυο δορυφόροι από το 1970 σε γεωκεντρική τροχιά γύρω από τους πόλους μας. Συγνώμη για την τεχνολογική ενημέρωση, είναι γεωστατικά πάνω από τους πόλους.

Τα δεδομένα των SAT 1 και 2 είναι ελεύθερα προσβάσιμα από τη ΝΑSΑ, μπορείτε κάλλιστα να τα δείτε και εάν καταφέρω και ενεργοποιήσω, μπορούμε να δούμε… Εδώ είναι μια τυπική κατάσταση, εδώ είναι στην Ανταρτική, το Μάρτιο τελειώνει το καλοκαίρι και ο χειμώνας τους είναι τον Σεπτέμβριο, άρα η μεγιστοποίηση των πάγων στην Ανταρτική, είναι πάντα τον Σεπτέμβριο όπως βλέπετε και η πτώση της είναι στο τέλος του καλοκαιριού, το Μάρτιο που είναι ο αντίστοιχος Σεπτέμβριος – Οκτώβριος του βορείου ημισφαιρίου, ο δικός μας.

Όλες οι τιμές είναι γύρω από μια μέση σχετικά τιμή, δηλαδή πότε περισσότερο πότε λιγότερο.

Να δούμε και πόσο έχουμε σήμερα. Αν έχουμε Internet θα μπούμε κατ’ ευθείαν στο site της ΝΑSΑ και σήμερα είμαστε εδώ, θα μας πει ότι είμαστε στην καφέ γραμμή, δηλαδή αυτό σημαίνει ότι πάρα πολύ εύκολα μπορώ ανά πάσα στιγμή και από το γραφείο μου να ξέρω αν έχουν λιώσει οι πάγοι και όχι να ακούμε… και αν θέλω δηλαδή μπορώ να πατήσω να δω τι έγινε το 2015 και που ήταν  οι πάγοι το 2014 και πως μεταβάλλονται το ’18 και πάει λέγοντας. Δηλαδή τα δεδομένα είναι εκεί και information is power.

Και θέλω να σας πω και κάτι άλλο εδώ. Όλοι έχουμε πιει το φραπέ στο ποτήρι μας. Όταν λιώνει το παγάκι ξεχειλίζει το ποτήρι; Όχι. Η σχέση μάζας πάγου με νερό, είναι 9 προς 10. Ο πάγος είναι δηλαδή 11^ο μεγαλύτερος. Όταν χάσει τον όγκο του ο πάγος και γίνει νερό, θα καταλάβει τα 3/10 που υπολείπονται. Δηλαδή άμα λιώσουν οι πάγοι, μηδέν από μηδέν, μηδέν. Δεν έχουμε αύξηση της στάθμης της θάλασσας, αν είναι στη θάλασσα.

Πάμε να φύγουμε από εδώ, μπορεί ο καθένας να το κοιτάξει, πολύ γρήγορα για να μην χάνουμε τον χρόνο μας, έχουμε διάφορες τιμές. Εδώ είναι το ’18 η μέση έκταση των πάγων και με την κίτρινη γραμμή και ο πάγος φυσικά ορίζεται από το λευκό του χρώμα.

Στην Ανταρτική επίσης μπορούμε να δούμε ακριβώς πως εξελίσσεται όλη η κατάσταση και πάρα πολύ γρήγορα μια και μιλήσαμε για τις μέσες στάθμες της θάλασσας άμα σας δείξω αυτό θα μου πείτε «έχει ανέβει η μέση στάθμη της θάλασσας στο Σαν Φρανσίσκο;», βεβαίως η τάση είναι καθαρά ανοδική. Πως σας φαίνεται αυτό; Είναι αδιανόητο να συζητάμε για κλιματικά φαινόμενα με διάρκεια 30 ή 40 ετών. Η εμπειρία έχει δείξει ότι χρειαζόμαστε μεγάλες χρονοσειρές.

Η στάθμη της θάλασσας τα τελευταία 140 χρόνια έχει ελάχιστα μεταβληθεί και φυσικά οι τελευταίες μελέτες από το climate change report των Ηνωμένων Πολιτειών μας δείχνουν ότι έχουμε μια μικρή μείωση στο πάγο όπως με ρωτήσατε πάνω από τη Γροιλανδία, καμία απολύτως μεταβολή στην Ανταρτική.

Και βέβαια, η πιο κρύα μέρα της τελευταίας εκατονταετίας ήταν 21 Φεβρουαρίου 2015, όπου πάγωσε το λιμάνι της Νέας Υόρκης. Όλα αυτά είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα αλλά μας λένε τι γίνεται και λέμε «βρε παιδιά έχουμε καμία τάση; Τι γινόταν στο παρελθόν;», θα είμαι πολύ σύντομος με τον τρόπο που παίρνουμε παλαιοκλιματικά δεδομένα. Εδώ είναι από τους πάγους της Γροιλανδίας πάνω από την ξηρά, όπως πολύ σωστά είπατε.

Η μαύρη γραμμή είναι η θερμοκρασία σήμερα, η μικρή παγετωνική περίοδος 1700 που πάγωσε ο Τάμεσης και ο Σηκουάνας. Το 1000 έχουμε περίπου 1 βαθμό πιο θερμή κατάσταση από σήμερα, γι’ αυτό και ο Έρικ ο Κόκκινος πήγε δυτικά και βρήκε την πράσινη γη τη Γροιλανδία -αν και Ολυμπιακός είναι μια από τις σπάνιες φορές που λέω τη λέξη πράσινη- και δίπλα στη ρωμαϊκή εποχή ακόμη πιο θερμές οι καταστάσεις στον πλανήτη μας. Μην ξεχνάτε, ο Μέγας Κωνσταντίνος έπινε κρασί Λονδίνου, αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να καρποφορήσει άμπελος στην περιοχή, οι θερμοκρασίες είναι πολύ ψηλές από τότε.

Τρώγοντας έρχεται η όρεξη, φυσικά πριν 12.000 χρόνια οι θερμοκρασίες ήταν πολύ χαμηλότερες. Ξεκίνησε, έληξε η τελευταία παγετωνική περίοδος. Στην Ανταρτική η ίδια κατάσταση, 20.000 χρόνια από τον έλεγχο των πάγων, όπου βλέπετε ξεκίνησε η τήξη των πάγων. Ο πολιτισμός μας, οι ίδιες ακριβώς τάσεις, είναι μόλις 12.000 ετών. Πιο πριν και ο κατακλυσμός φυσικά, γιατί προφανώς το λιώσιμο των πάγων γράφτηκε σε κάθε μυθολογία Ίνκας, Αζτέκοι, Έλληνες, Εβραίοι όλους μας πήρε και αυτές είναι οι δημοσιεύσεις του 2014 από την Ανταρτική, όπως σας είπα και πριν. Τρώγοντας έρχεται η όρεξη φτάσαμε τα 740.000 χρόνια γιατί δεν πήγαμε πιο πριν, δεν υπάρχει πάγος στην Ανταρτική. Ο μεγαλύτερος σε ηλικία είναι 740.000 ετών. Η Ανταρτική πριν 740.000 χρόνια είχε λιώσει όπως όλος ο πάγος.

Όπως, αν δείτε στο γράφημα, πριν 120.000 χρόνια είχε λιώσει και όλος ο πάγος της Γροιλανδίας. Επίσης στο γράφημα βλέπουμε ότι πριν 240.000 χρόνια είχαμε πάλι μια θερμοκρασιακή αιχμή, πριν 360.000 χρόνια επίσης μια θερμοκρασιακή αιχμή. Μιλάμε για περιοδικότητα; Κατά πάσα πιθανότητα. Δεν έχουμε μετρήσεις 100.000 ετών για να ξέρουμε τι γίνεται, αλλά για να μη σας κουράζω, είναι οι κύκλοι Μιλάνκοβιτς, όντως το κλίμα της γης κάθε 110.000 χρόνια αλλάζει, βγαίνουμε και μπαίνουμε σε παγετωνικές περιόδους.

Αν ρωτήσουμε έναν παλαιογεωλόγο θα μας πει ότι είναι πολύ πιθανό να ξαναπάμε σε παγετωνική περίοδο. Προσωπικά δεν ξέρω, δεν είμαι παλαιογεωλόγος ούτε κλιματολόγος, εγώ είμαι στη διαχείριση υδατικών πόρων. Δεν με ενδιαφέρει αν θα πεθάνω στο ψυγείο, ή αν θα πεθάνω στο φούρνο, θα είμαι νεκρός ούτως ή άλλως. Αλλά πρέπει να προετοιμαστούμε γι’ αυτές τις αλλαγές που έρχονται.

Να δούμε και τι συνέβη και στην πατρίδα μας. Πριν 12.000 αυτή ήταν η κατάσταση στην Ευρώπη. Αν ήμουν Γερμανός θα αγόραζα οικόπεδα στη Σαντορίνη, βλέπετε δεν υπάρχει τίποτε πάνω από το Αμβούργο. Και βέβαια εκείνη την εποχή αυτή είναι η ακτογραμμή της Ελλάδας, 120 μέτρα πιο κάτω η στάθμη της θάλασσας, η οποία φυσικά λίγο – λίγο τα τελευταία χρόνια ανέβηκε και με την εμφάνιση των πρώτων πολιτισμών στο Αιγαίο, βλέπετε μπορούσαμε να πάμε με τα πόδια από την Άνδρο στη Μύκονο, στη Σαντορίνη, εντάξει στη Χίο όχι.

Συνέπεια. Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί όταν μιλάμε για κλίμα και κλιματικές αλλαγές. Έχουμε πάρα πολλά να μάθουμε ακόμη. Το μόνο σίγουρο είναι ότι, τα πράγματα βρίσκονται σε εξαιρετική αναταραχή. Βέβαια ένα δευτερογενές συμπέρασμα αυτού του χάρτη που μόλις σας δείχνω, είναι ότι οι παραλίες των Κυκλάδων είναι μόλις 10.000 ετών, συνεπώς είναι πάρα πολύ ωραίες, δεν έχουν προλάβει να διαβρωθούν.

Αν πάμε στη δυτική Ευρώπη με 200 και 300.000 χρόνια παραλία στην Πορτογαλία στην Αγγλία και τα λοιπά, ούτε να βουτήξεις δεν θέλεις, η διάβρωση έχει φέρει εκεί τις όχι και τόσο ωραίες παραλιακές ακτογραμμές.

Θα ήταν πολύ περίεργο να μην αναφερθούμε λιγάκι, η IPCC έχει κάνει μια καταπληκτική δουλειά, εδώ μας έχει φτιάξει τα τελευταία σενάρια, που έως το 2000 περίπου πήγαν κοντά με τις μετρήσεις. Από το 2000 και μετά έχουμε απόκλιση, δηλαδή τα σενάρια δίνουν πολύ μεγαλύτερες τιμές από τις πραγματικές, που έχουν μετρηθεί.

Βλέπουμε εδώ το διάγραμμα του κ. Κρίστι συναδέλφου στο Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα, το οποίο παρουσίασε στο USE Committee των αντιπροσώπων. Μετά από αυτό η πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν να μη δώσουν περίπου το 1 δις που ήθελαν για τις κλιματικές αποζημιώσεις και δεν υπέγραψε ο Τραμπ κατά πάσα πιθανότητα τη συμφωνία των Παρισίων. Για ποιο λόγο εάν τα φαινόμενα δείχνουν λίγο διαφορετικά, να παίρνουμε τέτοιου είδους αποφάσεις.

Αυτές επιβεβαιώθηκαν και από άλλους ερευνητές, τα μοντέλα για την θέρμανση ή την αύξηση της θερμοκρασίας είναι αυτό που λέει η λέξη: «μοντέλα», σενάρια για το μέλλον. Και όπως και να το κάνουμε, η τάση δεν είναι πεπρωμένο. Τα πράγματα αλλάζουν.  Η οικονομική τάση στην Ελλάδα το 2010 ήταν ανάπτυξη και μετά το 2012… άντε γεια! Η τάση δεν είναι πεπρωμένο, ούτε και στο κλίμα. Έχουμε πάρα πολλά να μάθουμε ακόμη, γι’ αυτό πρέπει να τα μελετήσουμε.

Άκουσα με δέος από ένα γνωστό έγκυρο τηλεοπτικό σταθμό, ότι έχουν αλλάξει οι βροχοπτώσεις στην Ελλάδα. Αυτές είναι οι βροχοπτώσεις από το Αστεροσκοπείο των Αθηνών από το 1858 έως το 2008. Όπως βλέπετε όχι απλώς δεν έχουν αλλάξει, ο τυχαίος χαρακτήρας τους παραμένει και μένουν σταθερές γύρω στα 400 χιλιοστά.

Επαναλαμβάνω: η γνώμη δεν είναι γνώση και αν μπορούμε να πούμε για κάποιο τυχόν εντυπωσιασμό, δεν σημαίνει ότι συμβαίνει και πάντα.

Τι πρέπει να κάνουμε εμείς; Πρέπει να αλλάξουμε τα πρότυπά μας. Και βέβαια η ανάλυση βροχοπτώσεων δεν μπορεί να υποκαταστήσει τις μετρήσεις. Είμαι σίγουρος, όλοι ξέρουμε τι είναι η διαχείριση, δεν θέλω να διαβάσω ορισμούς, όλοι μπορούμε να διαβάζουμε, αυτό που θέλω να σας πω όμως είναι ότι η διαχείριση έχει δυο βασικές συνιστώσες: αειφορία (sustainability που λέμε στα Πατήσια) και προστασία του περιβάλλοντος.

Δηλαδή αν μας πει κάποιος «αειφορική διαχείριση», θα τον κοιτάξουμε χαμογελαστοί, γιατί είμαστε ευγενικοί άνθρωποι και δεν θα ξαναμιλήσουμε μαζί του για διαχείριση. Γιατί; Η αειφορία και η προστασία του περιβάλλοντος είναι εδώ και 30 χρόνια από τους προορισμούς, δεν μπορείς να κάνεις διαχείριση χωρίς να προστατεύεις το περιβάλλον και χωρίς να μην σκέφτεσαι, ότι και οι επόμενες γενιές πρέπει να καταναλώσουν κι αυτοί κάτι, την αειφορία δηλαδή.

Με άλλα λόγια, πρέπει και να προετοιμαζόμαστε για το μέλλον και να προστατεύουμε τον πόρο μας τώρα. Από το 1988 έφυγε κι ένας άλλος ορισμός, η «ολοκληρωμένη διαχείριση». Η ολοκληρωμένη διαχείριση είναι αυτό ακριβώς που κάνουμε σε αυτή την αίθουσα. Δεν χρειάζονται μόνο πολιτικοί μηχανικοί, υδραυλικοί, χρειάζονται όλοι και γεωπόνοι και ιστορικοί και κοινωνιολόγοι και οικονομολόγοι, γιατί η διαχείριση δεν απευθύνεται σε ένα μόνο κομμάτι της κοινωνίας. Είναι σε όλη την κοινωνία και δεν μιλάμε πια -και ας μου συγχωρήστε την χρήση της αγγλικής- για interdisciplinary δηλαδή για διεπιστημονική, μιλάμε για transdisciplinary, δια μέσου των διαφόρων ειδικοτήτων.

Δεν μπορείς να πάρεις μια απόφαση, εάν δεν μαζευτούμε όλοι μαζί και αν δεν αποφασίσει βέβαια και το κοινό. Πολύ γρήγορα δια νόμου τη διαχείριση την κάνουμε μόνο σε επίπεδο ποτάμιας λεκάνης (3999/2003 Οδηγία – πλαίσιο για το νερό) δεν χρειάζεται να πω παραπάνω. Συντονισμός, διαχείριση επιπτώσεων, ανάπτυξη δεξιοτήτων, συμμετοχή του κοινού, περιβαλλοντική θεώρηση και βέβαια το νερό είναι και αγαθό, πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τους υπάρχοντες μηχανισμούς του οικονομικού μας συστήματος για να μπορέσουμε να το κοστολογήσουμε.

Δεν υπάρχει σε αυτή τη ζωή τίποτε χωρίς κόστος. Τα υδατικά Διαμερίσματα δεν τα σχολιάζω καν, πασίγνωστα και οι 44 ποτάμιες λεκάνες της Ελλάδας, η δική μας εδώ, ο Αχέροντας είναι ο 13^ος τυχερός αριθμός! του διαμερίσματος της Ηπείρου.

Αυτό που πρέπει να κάνουμε και από τα βασικότερα στα χρόνια που έρχονται, είναι ότι πρέπει να μάθουμε τι συμβαίνει. Δηλαδή θέλουμε διαθεσιμότητα δεδομένων και όχι μόνο διαθεσιμότητα, προσβασιμότητα. Ξέρετε αυτή τη στιγμή ποια είναι η στάθμη του Αχέροντα; Κυρία Δήμαρχε ξέρετε; Όχι. Ξέρει κανείς ποια είναι η στάθμη του Αχέροντα; Όχι. Άρα άμα ήξερα, αυτό έπρεπε να ήταν και προσβάσιμο να το έβλεπα. Έχουμε κάνει ανάλυση πως θα εξελιχθεί η ροή του Αχέροντα σήμερα; Όχι. Άλλοι έχουν κάνει όμως.

Αν πάμε στο USGS αυτή τη στιγμή μπορώ επίσης να συνδεθώ και αν πατήσω εδώ θα με βγάλει σε ένα πολύ ωραίο δικτυακό τόπο, που θα σας καλέσω αυτή τη στιγμή να μου πείτε ποια περιοχή των Ηνωμένων Πολιτειών θέλετε να δούμε… Ας πούμε στο Κάνσας πόσο νερό έχει στο Hill and Russell, αν πατήσω εδώ θα μου δώσει forecast τι προβλέπω και θα μου δώσει και πόσο τοις εκατό αποκλίνει ή αυξάνεται.

Δεν θα ήταν πολύ ωραίο κα Δήμαρχε αν το βλέπατε κι εσείς στο γραφείο σας; Ή εσείς κ. Περιφερειάρχη ή στο Υπουργείο, δεν θα ήταν εξαιρετικό; Αυτό θέλουμε να κάνουμε. Η διαχείριση είναι δεδομένα και πρόσβαση στα δεδομένα και η τεχνολογία μας δίνει πολύ εύκολα αυτό.

Και για να μη σας κουράζω θέλετε να δούμε και την ποιότητα; Να μην μπαίνω τώρα στο link μπορούμε να κάνουμε άλλη περίπτωση αυτό, ορίστε πως εξελίσσεται η ποιότητα, ποια είναι η ροή στο Μισισιπή, τι γίνεται στο Μιζούρι, χίλιοι τόσοι σταθμοί βεβαίως.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: (Τοποθέτηση εκτός μικροφώνου)

Χ. ΚΑΡΑΒΙΤΗΣ: Χαίρομαι πάρα πολύ που μου το λέτε, γιατί αυτά πρέπει να κάνετε στην Ήπειρο. Γιατί δεν τα κάνετε αυτά; Λυπάμαι. Είμαστε στον 21^ο αιώνα. Τα αυτοκίνητα δεν τα φτιάξαμε στην Ήπειρο, τα φτιάξαμε στο Ντιτρόιτ πρώτα, το T Model ο Φορντ εκεί το έφτιαξε. Μακάρι να τα είχαμε φτιάξει στην Ήπειρο, θα ήμασταν παγκόσμια δύναμη τώρα.

Για να επιστρέψουμε λιγάκι μετά από αυτή την πολύ σύντομη ανασκόπηση το τι γίνεται στον 21^ο αιώνα και τι θα ήταν πολύ εύκολο να φτιάξουμε και εδώ, σας διαβεβαιώ, τόσα προγράμματα έχουμε κάνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Έχουμε φτιάξει το σύστημα αποχέτευσης στο Σάο Πάολο και στο Σαντιάγκο και η Ήπειρος που είναι ένα κομμάτι μόνο; Σας μιλάω μερικά από τα τελευταία που είμαστε coordinators σαν Γεωπονικό Πανεπιστήμιο.

Το 1960 ξεκινήσαμε με μεταβαλλόμενες προσεγγίσεις στη διαχείριση όπου είχαμε το συγκεντρωτικό προγραμματισμό. Το 1970 άνοιξε ο ουρανός να μας καταπιεί! Βγάλαμε τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Το 1990 βγάλαμε αειφορία με την Επιτροπή Μπρούντλαντ, το 2000 μιλήσαμε για ολοκληρωμένη διαχείριση, το 2010 για αποτελεσματικότητα και το επόμενο πρότυπο είναι η κυκλική οικονομία. Αυτό ακούγεται τώρα στις Βρυξέλλες, ότι όλα πρέπει να τα περνάμε μέσα από το cyclical economy, την ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση.

Και στην πατρίδα μας και στην Ήπειρο και στη Μακεδονία ο ανταγωνισμός του νερού είναι εντονότατος. Χρήση εναντίον χρήση, γεωργική εναντίον αστικής, το παρόν εναντίον στο μέλλον, φυσικοί πόροι, όλα μας απασχολούν.

Και για να δώσω ένα πολύ σύντομο παράδειγμα, η Αθήνα η Αττική έχει  υδατικούς πόρους; Έως καθόλου. Ο πληθυσμός αυξανόταν, οπότε το πρώτο πράγμα που πήγαμε και ήπιαμε, ήταν ο Μαραθώνας, αύξηση της προσφοράς. Μετά το 1957 πήγαμε και ήπιαμε την Υλίκη, πλέον δεν πίνουμε από την Υλίκη γιατί εδώ όπως θα δείτε υπάρχουν τα υψόμετρα της Βίλιζας. Την Υλίκη δεν μπορούμε να την πιούμε, γιατί το κόστος άντλησης είναι πάνω από 10 εκατομμύρια ευρώ την εβδομάδα, η Αθήνα καταναλίσκει 1 εκατομμύριο την ημέρα κυβικά. 1 εκατομμύριο την ημέρα επί 70 μέτρα σκεφτείτε αντλιοστάσιο.

Ήπιαμε βέβαια τον Μόρνο, θα πούμε και τον Εύηνο μετά.. τέλος. Στις Κυκλάδες έχουμε το αντίθετο παράδειγμα: πολύ μεγάλη κατανάλωση το καλοκαίρι και πολύ μικρή το χειμώνα. Άρα πρέπει να πάμε σε τελείως διαφορετική μορφή χειρισμού, σε μορφή χειρισμού της ζήτησης. Και στην  ξηρασία στην Αθήνα, αν κοιτάξετε τις καμπύλες πως πέφτουν το 1990, βλέπουμε πάρα πολύ απλά ότι αυτό που γίνεται, τα μέτρα αύξησης της τιμής οδήγησαν μόνο σε πρόσκαιρη μείωση της κατανάλωσης.

Δεν θα το σχολιάσω αυτό, θα περάσω πολύ γρήγορα τα διάφορα στάδια της ολοκληρωμένης διαχείρισης και θα πω όμως ότι το επόμενο βήμα στη διαχείριση είναι το λεγόμενο smart water management, συγχωρήστε με για τα αγγλικά, η έξυπνη διαχείριση του νερού, η εφαρμογή δηλαδή της τεχνολογίας σε όλα τα στάδια. Δεν μπορούμε να είμαστε στην εποχή να χρησιμοποιούμε αντλίες, τη στιγμή που οι αντλίες μπορούν να είναι απλά ένα σήμα σε κάποιο σύστημα λήψης των αποφάσεων.

Και βέβαια αυτό πρέπει να επεκταθεί όχι μόνο στο νερό, για να μιλήσουμε με την έννοια την ενοποίηση όλων των καταναλώσεών μας, είτε είναι αγροτικές είτε αστικές, η έννοια του one water είναι αυτό που συζητάμε πια σε όλα τα προγράμματα ερευνητικά ή μη στο HORIZON 2010.

Θα πάω πολύ γρήγορα σε αυτά που μπορούν να μας δώσει η συγκεκριμένη χρήση, με τη χρήση της τεχνολογίας δηλαδή και να σας δείξω, αυτό είναι μια επιλογή που μπορεί να έχει κάποιος στο κινητό του από την εταιρεία Celco για να ξέρει τι γίνεται στη θέρμανση του σπιτιού του, πάρα πολύ όμορφα και με πολύ απλά να μπορεί να επεμβαίνει.

Η διαχείριση των λεκανών και λεκανών πολύ μεγαλύτερων από τη λεκάνη του Αχέροντα, σας δείχνω απλά και μόνο τι έχει γίνει στη λεκάνη του Σηκουάνα στο Παρίσι, όπου η συναρμογή όλων αυτών των δεδομένων είναι και σε real time και έχει εμποδίσει από τις πλημμύρες μέχρι την αποχέτευση των ομβρίων και των ακαθάρτων. Κάτω είναι το σημείο ελέγχου στην κεντρική Υπηρεσία.

Υπάρχουν ήδη εξαιρετικές εταιρείες διεθνείς που μπορούν να σε βοηθήσουν για την εφαρμογή του συστήματος, θα ήταν εξαιρετικό στην Ήπειρο μια και μιλάμε για την Ήπειρο, να μπορεί κανείς να βλέπει στο κινητό του ή στον υπολογιστή του πόσο ακριβώς νερό χρειάζεται σήμερα. Είναι μια εφαρμογή. Πριν τρία χρόνια το είδα στην Ισπανία σε αντίστοιχη επίσκεψη, για να μη μιλήσω για το Κάνσας, ας μη μιλήσουμε για τους από εκεί.

Το επόμενο είναι ότι, όλα αυτά είναι assets μιας περιοχή,ς τα οποία όχι μόνο πρέπει να παρακολουθούμε, αλλά και πρέπει να ξέρουμε και την πλήρη τους κατάσταση. Δεν υπάρχει εταιρεία που να μην ασχολείται πλέον με την εφαρμογή στη διαχείριση -κοιτάξτε την GIS και βέβαια την ΙΒΜ που μιλάει το IOT – είναι το θέμα που έρχεται στη συνέχεια Internet of things δηλαδή και οι άνθρωποι και η τεχνολογία πρέπει να συμβαδίζουμε μαζί.

Ξεπερνάμε τους αυτοματισμούς των scada και μιλάμε ότι οι πάντες αυτή τη στιγμή με το που χρησιμοποιούμε το κινητό μας τηλέφωνο και τα μέσα κοινωνικής ενημέρωσης, είμαστε μέλος της ευρύτερης κοινότητας του Internet of things. Είναι η νέα, η αυγή της νέας κατάστασης που ξεπροβάλλει και ξεκινάμε από κάθε εφαρμογή έως φυσικά και τις εφαρμογές στη διαχείριση των υδατικών πόρων.

Τα πράγματα είναι πάρα πολύ σύνθετα, η λήψη των αποφάσεων σε ιεραρχία όχι απλώς δεν γίνεται, αλλά και δεν συμβαίνει. Μιλάμε για υπεραρχία πλέον, ακριβώς όπως ψάχνουμε και το Google και βέβαια ξαναγυρίζω εκεί που ξεκίνησα, όσο πιο μακριά πάμε στο μέλλον, τόσο οι αβεβαιότητες μεγαλώνουν. Ο κόσμος γίνεται πιο μεγάλος, γιατί πολύ απλά όταν διαλέξω ένα δρόμο, αυτό με οδηγεί σε άλλους δέκα δρόμους κάθε επιλογή μου και όπως πολύ σωστά το γράφημα αυτό του συναδέλφου στο Χάρβαρντ, όσο πιο μακριά πηγαίνουμε, τόσο πιο δύσκολη η πρόβλεψη.

Αλλά η πρόβλεψη δυστυχώς είναι απαραίτητη -ή ευτυχώς αν θέλετε- γιατί πρέπει να πάμε οπωσδήποτε στον προληπτικό σχεδιασμό, σε συμμετοχικό σχεδιασμό και από τη θεώρηση σαν κοινό αγαθό δεν θα μιλήσω για τύπους ύδατος. Αντί επιλόγου θέλω να θυμίσω ότι είμαστε σε ένα κόμβο που πρέπει να πάρουμε σημαντικές αποφάσεις.

Η Γη θεωρούσαν ότι ήταν επίπεδη, κάποιος τόλμησε και δεν έπεισε βέβαια ότι ήταν στρογγυλή. Γιατί τα χρόνια που έρχονται πρέπει να πάρουμε αυτές τις αποφάσεις, με άλλα λόγια, μας θυμίζουν διάσημοι Έλληνες του παρελθόντος, ότι η διαχείριση έχει την πρόκληση το τι πρέπει να κάνει και όχι τι πρέπει να κάνει επειδή το έκαναν στο Κάνσας, στην Αλάσκα, αλλά επειδή πρέπει να γίνει και εδώ.

Εδώ είναι το σημείο που πρέπει να δράσουμε και πάνω απ’ όλα πρέπει να θυμόμαστε, ότι οι αποφάσεις που θα πάρουμε πρέπει να έχουν υπόσταση. Το να είναι αποφάσεις του σήμερα και βραχυπρόθεσμες, η εικόνα νομίζω μιλάει μόνη της. Σας ευχαριστώ πολύ και συγνώμη αν παραβίασα και τον χρόνο.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Σας ευχαριστούμε πολύ και να συνεχίσουμε τώρα με την εισήγηση της Δήμητρας Δρόσου, Αρχαιολόγος στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Πρέβεζας, που θα μας μιλήσει για την «Μυθολογική και ιστορική αξία της περιοχής Αχέροντα και Σουλίου μέσα από τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μνημεία τους».

 

«Η μυθολογική και ιστορική αξία της περιοχής Αχέροντα και Σουλίου μέσα από τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μνημεία τους»

Δ. ΔΡΟΣΟΥ: Καλησπέρα και από εμένα. Μάλλον αν το μέλλον είναι άδηλο, πάντα μπορούμε να στηριχθούμε στο παρελθόν. Ο ποταμός Αχέροντας και οι παραπόταμοί του είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με τους αρχαίους μύθους και τις παραδόσεις, ενώ στις όχθες τους και στην ευρύτερη περιοχή εντοπίζονται δεκάδες θέσεις με αρχαιότητες και με μνημεία χρονολογούμενα από τους Προϊστορικούς και μέχρι τους Νεώτερους Χρόνους.

Για τον λόγο αυτό, ο Αχέροντας και οι παραπόταμοί του, έχουν κηρυχθεί ήδη από το 1977 ως τόποι ιστορικοί και ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Η ονομασία του Αχέροντα θεωρείται ότι προέρχεται από τη λέξη «άχος» που σημαίνει θλίψη αναφερόμενη στη θλίψη του θανάτου.

Κατ’ αντιστοιχία οι παραπόταμοί του  Κωκυτός και Πυριφλεγέ-θοντας φέρουν ονόματα που παραπέμπουν στο θρήνο του θανάτου και στο συμβολισμό της πύρινης κόλασης. Δοξασία, που διατηρήθηκε μεταγενέστερα και στη χριστιανική θρησκεία.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Αχέροντας αποτελούσε κλάδο του ομώνυμου υπόγειου ποταμού του Κάτω Κόσμου, τον δίαυλο του οποίου έκανε ο βαρκάρης Χάροντας, οδηγώντας τις ψυχές των νεκρών, που του είχε παραδώσει ο ψυχοπομπός Ερμής, στο βασίλειο του Άδη. Οι ψυχές και στο ταξίδι τους, αυτό το τελευταίο, χρειαζόταν να πληρώσουν πάντα έναν οβολό.

Η είσοδος του Άδη περιγράφεται λεπτομερώς από τον Όμηρο στην Οδύσσεια και συγκεκριμένα στη Ραψωδία λ’, η  Νέκυια, όπου περιγράφεται η κάθοδος του Οδυσσέα στον Άδη.

Στη χέρσα ακρογιαλιά το πάναγνο της Περσεφόνης δάσος θα βρεις, γεμάτο λεύκες τρίψηλες και ιτιές καρπορημάχτρες και σαν αράξεις το καράβι σου στον βαθιορεματάρη τον ωκεανό, στον Άδη κίνησε να πας τον μουχλιασμένο, χύνονται εκεί ο Πυριφλεγέθοντας και ο Κωκυτός που βγαίνει από τη Στύγα. Στον Αχέροντα τα δυο ποτάμια σμίγουν.

Το όνομα του Αχέροντα εμφανίζεται επανειλημμένα σε πολλούς ποιητές και συγγραφείς της αρχαίας ελληνικής και λατινικής γραμματείας. Ενδεικτικά αναφέρουμε την ποιήτρια του 7^ου αιώνα π.Χ. Σαπφώ «ζητώ να πεθάνω, τις υγρές να δω με τους λωτούς στου Αχέροντα τις όχθες» και την Άλκηστη του Ευριπίδη «ας ξέρει ο θεός του Κάτω Κόσμου και ο γέροντας νεκροπομπός που κάνει στις βάρκες του κουμάντο το τιμόνι και όλους τους νεκρούς ξεπροβοδίζει μέσα από του Αχέροντα τη λίμνη, πέρασε στον Άδη μια γυναίκα που όμοιά της δεν εφάνηκε στον κόσμο».

Αναφορές για τον ποταμό Αχέροντα συναντούμε και σε περιηγητές των Νεώτερων Χρόνων όπως τον Ληκ και τον Πουκεβίλ. Στα τέλη του 19^ου αιώνα ο χαρτογράφος Μιχαήλ Χρυσοχόος από τη Ζίτσα, αναφέρει τον Αχέροντα ως Μαυροπόταμο, όνομα με το οποίο ήταν γνωστό στους κατοίκους της περιοχής και στα Νεώτερα Χρόνια, απηχώντας τη μυθολογική παράδοση που ήθελε τα νερά του ποταμού ως μαύρα και πικρά.

Μάλιστα κατά την τιτανομαχία, οι Τιτάνες έπιναν νερό από τον Αχέροντα για να ξεδιψάσουν. Το γεγονός αυτό προκάλεσε την οργή του Δία που μαύρισε και πίκρανε τα νερά. Το στοιχείο αυτό διατηρήθηκε και στη νεώτερη λαϊκή παράδοση, σύμφωνα με την οποία, τα νερά του ποταμού ήταν πικρά, καθώς τα δηλητηρίαζε ένα στοιχειό που ζούσε στις πηγές του.

Ο Άγιος Δονάτος, πολιούχος της μητρόπολης Παραμυθιάς, σκότωσε το στοιχειό και τα νερά του Αχέροντα έγιναν γλυκά κοντά στο χωριό Γλυκή.

Η Αχερουσία λίμνη φαίνεται να σχηματίστηκε κάποια περίοδο μετά τον 8^ο αιώνα π.Χ. ο γλυκής λιμένας του αρχαίου γεωγράφου Στράβωνα, ο σημερινός όρμος της Αμμουδιάς, με βάθος σήμερα λιγότερο από 10 μέτρα. Ήταν αξιοσημείωτα μεγαλύτερος κατά την αρχαιότητα καθώς εισχωρούσε περίπου 6 χλμ. στο εσωτερικό της κοιλάδας και χρησιμοποιήθηκε ως αγκυροβόλιο μεγάλων στόλων.

Έτσι μαθαίνουμε από τον Θουκυδίδη ότι το 433 π.Χ. στον όρμο αγκυροβόλησε στόλος 150 πλοίων Κορινθίων, πηγαίνοντας για τη ναυμαχία των Συβότων. Το καλοκαίρι του 31 μ.Χ. Ρωμαίοι ιστορικοί αναφέρουν ότι ο Οκταβιανός συγκέντρωσε στον όρμο της Αμμουδιάς 250 πλοία, λίγες μόνο μέρες πριν από τη ναυμαχία του Ακτίου εναντίον του Αντωνίου και της Κλεοπάτρας.

Ενώ η Άννα Κομνηνή αναφέρει στην Αλεξιάδα ότι τον 12 αιώνα μ.Χ. ο μεγάλος στόλος του Νορμανδού Ροβέρτου Γουισκάρδου, διαχείμασε στο Δέλτα του Αχέροντα.

Η κοιλάδα του Αχέροντα και των παραποτάμων του κατοικείται αδιάλειπτα ήδη από την Παλαιολιθική περίοδο. Όπως μαρτυρά η ανεύρεση λίθινων εργαλείων καθώς και κεραμικής. Κατά τη μυκηναϊκή εποχή τον 14^ο αιώνα π.Χ. ιδρύεται στο λόφο του Ξυλοκάστρου, βόρεια από το σημερινό χωριό Μεσοπόταμος, Ακρόπολη που ταυτίστηκε με την ομηρική Εφύρα,  όπου σύμφωνα με τη μυθολογία μετέβη ο Οδυσσέας για να προμηθευτεί δηλητήριο για τα βέλη του.

Τρεις μνημειακού μεγέθους περίβολοι κυκλώπειας κατασκευής, είναι ορατοί ακόμη και σήμερα στον επισκέπτη. Ο κατώτερος περικλείει τη βάση του λόφου και διαθέτει μνημειακή πύλη, όπως στις σπουδαίες ακροπόλεις της νότιας Ελλάδας.

Όλη η περιοχή γνωρίζει ιδιαίτερη οικιστική και οικονομική ανάπτυξη κατά την Κλασική και Ελληνιστική περίοδο. Στη σημερινή πεδιάδα της Παραμυθιάς, προς το τέλος του 4^ου αιώνα π.Χ. από τους Ελαίους ή Ελαιάτες κατοίκους της, ιδρύεται ο οχυρωμένος οικισμός της Ελαίας, που αποτέλεσε την έδρα του φύλου τους.

Ο οικισμός είχε υπό τον έλεγχό του το σύνολο σχεδόν της έκτασης της πεδιάδας της Παραμυθιάς, μέχρι και τις εκβολές του Αχέροντα, όπου τοποθετούνταν και ο Ελαίας των αρχαίων συγγραφέων.

Ο επαρκής έλεγχος της εκτεταμένης αυτής περιοχής εξασφαλίστηκε με την ίδρυση από τα τέλη του 4^ου αιώνα και τις αρχές του 3^ου μια σειράς οχυρώσεων, στους πρόποδες των υψωμάτων που οριοθετούν την κοιλάδα, με σημαντικότερο τον κάστρο του Αγίου Δονάτου Ζερβοχωρίου.

Στην πεδινή έκταση της κοιλάδας της Παραμυθιάς, υπάρχουν μικροί ανοχύρωτοι οικισμοί και μεμονωμένες αγροικίες. Ενώ η περιοχή εκατέρωθεν του Κωκυτού, του ποταμού των θρήνων των αρχαίων, χρησιμοποιήθηκε ως νεκρόπολη με μεμονωμένους τάφους και ταφικά μνημεία.

Το πλέον εντυπωσιακό από τα οποία έχει ερευνηθεί στη θέση Μάρμαρα, από ένα κιβωτιόσχημο τάφο στο Προδρόμι, προέρχονται τα εντυπωσιακά κτερίσματα που βλέπετε στη διαφάνεια που συνόδευαν κάποιον επιφανή νεκρό.

Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η εποικία των Ελαίων κατοίκων, που ήρθαν και ανίδρυσαν στον λόφο του σημερινού καστριού τη Πανδοσία στα τέλη του 8^ου με αρχές του 7^ου αιώνα. Η Πανδοσία τον 4^ο αιώνα ενισχύεται με πολυγωνικό τείχος που περιβάλλει έκταση 131 στρεμμάτων και έχει μήκος πάνω από 2 χλμ. Η πόλη διέθετε κτήρια, δεξαμενές συγκέντρωσης νερού, δρόμους και διένυε περίοδο ανάπτυξης κατά την Ελληνιστική περίοδο.

Το πλέον εμβληματικό μνημείο της περιοχής είναι το νεκρομαντείο του Αχέροντα, που ανασκάφηκε από τον Καθηγητή Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, τον Σωτήριο Δάκαρη, τις δεκαετίες του ’60 και του ’70. Η σημαντικότερη αρχαία πηγή του νεκρομαντείου είναι η Οδύσσεια του Ομήρου, όπου περιγράφεται όλη η περιοχή που σήμερα γνωρίζουμε με μόνη εξαίρεση τη λίμνη Αχερουσία.

Οι ανασκαφές αποκάλυψαν το ελληνιστικό συγκρότημα έκτασης 3 στρεμμάτων, που αποτελούνταν από δύο πτέρυγες. Στην αρχαιότερη ανατολική πτέρυγα του μνημείου βρίσκεται το κυρίως ιερό, οι διάδρομοι και τα παρακείμενα δωμάτια των πύθων, καθώς και η υπόγεια κρύπτη. Στη δυτική πτέρυγα βρισκόταν η αυλή και οι χώροι διαμονής.

Το 167 το νεκρομαντείο είχε την τύχη που είχαν οι υπόλοιπες 70 ηπειρωτικές πόλεις, που πυρπολήθηκαν από τους Ρωμαίους. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας στις αρχές του 19^ου αιώνα στην κορυφή του νεκρομαντείου αναγέρθηκε διώροφη οχυρή κατοικία, Κούλια και ακριβώς δίπλα της, το σιναΐτικο μετόχι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου.

Η Κούλια μετά από έργα της Υπηρεσίας Αρχαιοτήτων της Πρέβεζας αποτελεί πλέον εκθεσιακό χώρο. Στον όροφο παρουσιάζεται το ιδιαίτερο χωρικό και ιστορικό πλαίσιο της περιοχής του Αχέροντα, ενώ το ισόγειο διαμορφώθηκε κατάλληλα ώστε να λειτουργεί ως χώρος εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ενώ σε οθόνη αφής μπορείτε να βρείτε μια ψηφιακή εφαρμογή που δίνει πληροφορίες για τις αρχαιότητες της ευρύτερης περιοχής.

Οι αιώνες μετά την κατάκτηση της Ηπείρου από τους Ρωμαίους, χαρακτηρίζονται από μετακίνηση του πληθυσμού στις πεδινές εκτάσεις. Ενώ εστιάζεται πλέον εκεί το οικιστικό και οικονομικό ενδιαφέρον των κατοίκων. Την περίοδο αυτή στην πεδινή έκταση της κοιλάδας της Παραμυθιάς χτίζονται εκτεταμένες αγροικίες και εργαστήρια.

Τον 4^ο αιώνα με τη διάδοση του χριστιανισμού ιδρύεται η Επισκοπή στην πόλη Εύροια, που από τους περισσότερους μελετητές ταυτίζεται με τη σημερινή Γλυκή, όπου σώζονται τα κατάλοιπα της βασιλικής.

Η επικράτηση του χριστιανισμού οδηγεί στην ίδρυση πολυάριθμων ναών στην υπαίθριο χώρα καθ’ όλη τη διάρκεια των Βυζαντινών Χρόνων. Στα τέλη του 13^ου με αρχές του 14^ου αιώνα, πρέπει να τοποθετηθεί με βάση τα επιγραφικά δεδομένα η ίδρυση της σημαντικής βυζαντινής Μονής του Αγίου Δημητρίου, στις βόρειες παρυφές της πεδιάδας του Φαναρίου, κοντά στο σημερινό χωριό της Κυψέλης.

Κατά την Υστεροβυζαντινή Περίοδο, η Παραμυθιά αποτελεί το κέντρο της περιοχής, με αρχικό όνομα Άγιος Δονάτος και μετέπειτα με το σημερινό της όνομα, προερχόμενο από την Ιερά Μονή Παναγίας της Παραμυθιάς.

Στα βόρεια του φαραγγιού του Αχέροντα και στα όρια των νομών Θεσπρωτίας, Πρέβεζας και Ιωαννίνων, εκτείνεται σε φυσικά οχυρή θέση η περιοχή του Σουλίου. Ο χρονικός προσδιορισμός της εγκατάστασης στο Σούλι και της οργάνωσης των Σουλιωτών τοποθετείται μάλλον στις αρχές του 17^ου αιώνα.

Το ιστορικό Σούλι απαρτίζουν τέσσερις οικισμοί: το Σούλι, η Σαμονίβα, η Κιάφα και ο Αβαρίκος. Οι κάτοικοι του τετραχωρίου αποτελούσαν αυτόνομη πολιτεία, στηριζόμενη στο ισχύον εθιμικό Δίκαιο με δικούς τους νόμους, στρατό, νομοθετικά και εκτελεστικά σώματα.

Το Σούλι έγινε κυρίως γνωστό μέσα από τους αγώνες του εναντίον του Αλή Πασά των Ιωαννίνων, την τελευταία δεκαετία του 18^ου αιώνα και έως το 1803, οπότε οι Σουλιώτες ύστερα από ηρωικές μάχες και πράξεις αυτοθυσίας, θα αναγκαστούν να συνθηκολογήσουν και να εγκαταλείψουν την περιοχή.

Οι οικισμοί του τετραχωρίου είναι χτισμένοι σε υψόμετρο 600 μέτρα και αποτελούνται από πετρόκτιστα ισόγεια, ημιδιώροφα ή διώροφα κτήρια με ορθογώνια κάτοψη. Από τα σημαντικότερα και καλύτερα διατηρημένα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου είναι η οικία του Πάνου Μπούση και τα πηγάδια του Σουλίου.

Η οικία Μπούση, αποτελεί χαρακτηριστική διώροφη οχυρή κατοικία του ηπειρωτικού χώρου και εμφανίζεται εξωτερικά ως ένας συμπαγής όγκος με μικρά ανοίγματα και τοιχοθυρίδες. Τα πηγάδα βρίσκονται συγκεντρωμένα στο κέντρο του οικισμού του Σουλίου και σύμφωνα με την παράδοση καθένα από αυτά ανήκε σε διαφορετική σουλιώτικη οικογένεια.

Από τον Αλή Πασά χτίστηκε μετά την παράδοση του Σουλίου το 1803 πάνω στον ομώνυμο λόφο, το κάστρο της Κιάφας, προκειμένου να ελέγχει την περιοχή και να αποτρέψει την επιστροφή των Σουλιωτών. Το κάστρο αποτέλεσε το επίκεντρο του ενδιαφέροντος των Ευρωπαίων περιηγητών που επισκέφθηκαν την περίοδο αυτή το Σούλι.

Το 1805 όπως μας πληροφορεί ο Ληκ, το κάστρο ήταν μισοτελειωμένο και είχαν χτιστεί αποθήκες πυρομαχικών, στρατώνες, στέρνες και σπίτι για τον διοικητή. Λίγα χρόνια αργότερα σύμφωνα με πληροφορίες του Πουκεβίλ, το κάστρο θα έχει στο περίβολό του, το σαράι, το τζαμί και καταλύματα για τη φρουρά. Το οχυρό εγκαταλείπεται οριστικά μετά την απελευθέρωση το 1912.

Από πλευράς του αρχαιολογικού νόμου και για την προσπάθεια της προστασία της ευαίσθητης αυτής περιβαλλοντικά και πολιτισμικά περιοχής, οι συναρμόδιες Εφορείες Αρχαιοτήτων Πρέβεζας και Θεσπρωτίας ήδη από το 2007 ασκούν έλεγχο των κάθε είδους εκσκαφικών εργασιών και της μορφής των κτηριακών και λοιπών εγκαταστάσεων, καθ’ όλο το μήκος της κοίτης του ποταμού.

Επιπλέον με τη συνεργασία των συναρμόδιων εμπλεκόμενων φορέων, υλοποιούνται έργα διευθέτησης της κοίτης του Αχέροντα, για την προστασία, ανάδειξη και προβολή των μνημείων της περιοχής Αχέροντα και Σουλίου, πέρα από τις εργασίες που έχουν υλοποιήσει ήδη οι Εφορείες Αρχαιοτήτων στα πλαίσια χρηματοδότησης από το Γ’ ΚΠΣ και το ΕΣΠΑ. Στο πλαίσιο του παρόντος προγράμματος που παρουσιάζουμε σήμερα, έχουν προταθεί έργα που θα συμπληρώσουν το αρχαιολογικό και ιστορικό απόθεμα της περιοχής και αναφέρθηκαν από τους προηγούμενους ομιλητές, όπως η αρχαία Πανδοσία, ο Άγιος Ιωάννης του νεκρομαντείου, η βασιλική στη Γλυκή και η ανάδειξη του Σουλίου και της Κιάφας.

Ωστόσο, η υλοποίηση έργων, όποιο χαρακτήρα κι αν αυτά τα έργα έχουν (περιβαλλοντικά, αρχαιολογικά, πολιτιστικά), στην πραγματικότητα θα είναι άνευ αντικειμένου, αν δεν εξεταστούν και επιλυθούν τα βασικά προβλήματα της περιοχής, που και πάλι αναφέρθηκαν από τους προηγούμενους. Δηλαδή η οριοθέτηση της κοίτης του ποταμού και εν συνεχεία του κηρυγμένου ιστορικού τόπου, ο καθορισμός των χρήσεων γης και των επιτρεπόμενων δραστηριοτήτων κοντά στο ποτάμι, ο έλεγχος των αμμοληψιών, η ενιαία αντιμετώπιση όλων των αυθαίρετων κατασκευών κατά μήκος του ποταμού.

Η αντιμετώπιση της περιοχής ως μιας ενότητας και εν συνεχεία η βούληση για την επίλυση εγγενών προβλημάτων, αλλά και η προετοιμασία όλων μας, ώστε να υλοποιηθούν στις επόμενες προγραμματικές περιόδους τα προτεινόμενα έργα του προγράμματος ολοκληρωμένων παρεμβάσεων για τον Αχέροντα, ευελπιστούμε ότι θα αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα στην προστασία και ανάδειξη του ιστορικού ποταμού, αλλά και του ευρύτερου περιβάλλοντός του. Σας ευχαριστώ.

Α. ΔΑΛΑΚΑ: Ευχαριστούμε πολύ την κα Δρόσου και τελειώνουμε με τον κ. Σοφιανόπουλο από Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, που θα μας μιλήσει για τις Νέες τεχνολογίες και πολιτιστική διαχείριση στις τοπικές κοινωνίες.

 

Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού: «Νέες τεχνολογίες και πολιτιστική διαχείριση στις τοπικές κοινωνίες»

Γ. ΣΟΦΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ: Καλησπέρα σε όλους. Εκ μέρους του Ιδρύματος ήθελα να ευχαριστήσω τους διοργανωτές για την πρόσκληση και την παρουσία μας εδώ. Είμαι ο τελευταίος ομιλητής και θα προσπαθήσω να είμαι σύντομος, δεν θα σας κουράσω πολύ.

Δυο λόγια πολύ γρήγορα για το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, που από την ίδρυσή του, έχει ως στόχο την έρευνα, την επιστημονική μελέτη, την ανάδειξη και προβολή του ελληνικού πολιτισμού, στη διαχρονική του εξέλιξη και την ευρύτερη γεωγραφική του διάσταση, με τη χρήση σύγχρονων τεχνολογιών για τη διάχυση του πολιτισμού.

Έχει αναπτύξει μεγάλης κλίμακας και καινοτομίας επιστημονική και ερευνητική δράση, εφαρμόζοντας πρωτότυπες διεπιστημονικές προσεγγίσεις στις ανθρωπιστικές επιστήμες, σε συνδυασμό με τις επιστήμες της πληροφορικής. Η διεπιστημονικότητα είναι κάτι που προσπαθούμε να συνδυάζουμε στα έργα μας.

Εδώ είναι το Πολιτιστικό μας Κέντρο με τη θόλο, που είναι ένα fulldom system, πιο απλά σαν πλανητάριο.

Δυο λόγια για την εικονική πραγματικότητα και τις νέες τεχνολογίες. Οι παραγωγές εικονικής πραγματικότητας που δεν περιλαμβάνουν στατική εικόνα, είναι πιο ενδιαφέρουσες και κάνουν την εμπειρία πιο ζωντανή, ενώ ταυτόχρονα δύνανται να προσφέρουν περισσότερες επιστημονικές πληροφορίες, σχετικά με το αντικείμενο της παρουσίασης, συμβάλλουν στην ποιοτική αναβάθμιση της παρουσίασης και είναι ρεαλιστικότερες, έχουν μια εκπαιδευτική και ψυχαγωγική εμπειρία για το κοινό όλων των ηλικιών.

Επίσης σημαντικό είναι ότι, οι παραγωγές εικονικής πραγματικότητας, μπορούν με μετατροπές στο λογισμικό να προβληθούν σε διάφορα συστήματα προβολής. Αυτό σημαίνει ότι φτιάχνουμε τα ψηφιακά μοντέλα, μπορούμε να τα προβάλλουμε στη θόλο του ελληνικού κόσμου, αλλά κάλλιστα μπορεί να τα μετατρέψεις εύκολα και να προβληθούν σε ένα άλλο σύστημα προβολής, σε ένα εικονικό κινηματογράφο. Δεν χάνεται το μοντέλο, μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί.

Φυσικά, τα ψηφιακά μας δεν είναι μόνο η εικονική πραγματικότητα, πάρα πολλές νέες τεχνολογίες που βρίσκουν εφαρμογή στον πολιτισμό, μπορεί να είναι ως εκθέματα σε Μουσεία χωρίς πολιτισμούς, για να δείξουν την υλική και ιδιαίτερα θα έλεγα την άυλη πολιτιστική κληρονομιά.

Άλλα πλεονεκτήματα, η διάχυση της πληροφορίας γίνεται με τρόπο άμεσο και σύγχρονο, ένα τρόπο που θα έλεγα «εξιτάρει» το κοινό. Μπορεί να αφορά μνημεία που δεν μπορούμε να έχουμε εύκολη πρόσβαση, μέσα προβολής, όπως ο εικονικός κινηματογράφος. Δεν έχουμε ιδιαίτερες απαιτήσεις σε χώρους, μια αίθουσα χρειάζεται, ένα προβολικό σύστημα και δεν χρειάζεται να χτίσεις ένα κτήριο εξ’ αρχής, μπορείς να επαναχρησιμοποιήσεις κάποιο κτήριο που δεν το χρησιμοποιεί μια περιοχή για κάτι άλλο. Το περιεχόμενο μπορεί να μεταφερθεί όπως είπα και φυσικά και εικονικώς μπορεί να μεταφερθούν και τέτοια συστήματα ώστε να βοηθήσουν τις συνεργασίες.

Αυτό που είπα, ότι τα εικονικά μοντέλα μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, είναι πολύ σημαντικό γιατί από τη στιγμή που φτιάχνεις κάτι στο μέλλον, με μια άλλη τεχνολογία μπορεί να θέλεις να το παρουσιάσεις αλλιώς, που σημαίνει ότι δεν πάνε χαμένα τα μοντέλα, η λειτουργία τους δεν απαιτεί κάποια ιδιαίτερη εξειδίκευση, είναι πολύ απλά και προσθέτουν αξία στο τουριστικό και πολιτιστικό περιεχόμενο μιας περιοχής.

Ένα παράδειγμα ενός εικονικού κινηματογράφου (δείχνει στην οθόνη) πίσω οι προβολείς και η οθόνη, εδώ είναι ένα παράδειγμα επαυξημένης πραγματικότητας, μια άλλη τεχνολογία, αυτές τις φωτογραφίες τις είχα τραβήξει πριν λίγες μέρες στο γραφείο, μάλιστα το κινητό και αυτά τα χαρτιά τα έχω και μαζί μου, είναι πολύ εύκολο να το δούμε και εδώ.

Μια εφαρμογή επαυξημένης πραγματικότητας φυσικά, μπορεί να βρει εφαρμογή αυτή η τεχνολογία σε οτιδήποτε ανάλογα με τις ανάγκες που μπορεί να έχει το τι θέλεις να κάνεις.

Τρεις περιπτώσεις θα ήθελα να δώσω, κάποια παραδείγματα από έργα και μια συνεργασία του Ιδρύματος, ώστε πιστεύω να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης ίσως και να δώσουν μια εικόνα και για τις τοπικές κοινωνίες εδώ στην περιοχή.

Κέντρο Ιστορικής Ενημέρωσης Θερμοπυλών: δεν θα σας κουράσω θα σας δείξω ένα video θα δείτε λίγο και την εικονική πραγματικότητα, θα βοηθήσει νομίζω καλύτερα από το να μιλάω εγώ, είναι μια συνεργασία που είχαμε με το Δήμο.

Προβολή video

Γ. ΣΟΦΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ: Να μην καθυστερήσω άλλο με το video. Εδώ ήταν ένας εικονικός κινηματογράφος σαν αυτό που έδειξα πριν που στήθηκε, υπήρχαν και τα διαδραστικά τραπέζια, όπου βάζεις και την υπόλοιπη πληροφορία, αναπαριστάς τη μάχη που δεν είναι εύκολο, αν κάποιος δεν είναι αρχαιολόγος, να γνωρίζει πως έγινε και όλη την υπόλοιπη πληροφορία έχει στα τραπέζια αφής, που είναι κι αυτό μια τεχνολογία να μπορέσεις να τη δώσεις στο κοινό.

Το άλλο είναι ένα ψηφιακό Μουσείο, το Μουσείο της Ακαδημίας Πλάτωνος, που ολοκληρώσαμε πριν λίγα χρόνια, το οποίο είναι ένα Μουσείο ενταγμένο αρμονικά στον περιβάλλοντα χώρο, σχεδιασμένο με μια σύγχρονη αρχιτεκτονική προσέγγιση, το συγκεκριμένο μάλιστα είναι δυο κοντέινερ, δεν είναι ούτε καν κατασκευαστικό, το οποίο μπορεί κάλλιστα να μεταφερθεί κιόλας.

Το ψηφιακό Μουσείο δημιουργήθηκε κοντά στον αρχαιολογικό χώρο, σε μια γειτονιά της Αθήνας πλησίον του κέντρου, αλλά υποβαθμισμένη και στόχος του Μουσείου είναι, αφ’ ενός η ανάδειξη των ιστορικών και αρχαιολογικών στοιχείων της Ακαδημίας Πλάτωνα, αλλά με τη χρήση σύγχρονης τεχνολογίας και ψηφιακών μέσων και νομίζω ότι το πετυχαίνει αυτό, ότι τα ψηφιακά μέσα μπορούν να πραγματευτούν πράγματα που έχουν να κάνουν με τη φιλοσοφία του Πλάτωνα. Εδώ είναι κάποιες εικόνες από το Μουσείο, το οποίο πλέον διαχειρίζεται ο Δήμος Αθηναίων.

Υπάρχουν πολλά ψηφιακά εκθέματα, τα ψηφιακά εκθέματα με διάφορες τεχνολογίες δεν χρειάζεται να δημιουργήσεις ένα καινούργιο ψηφιακό Μουσείο, μπορούν να βοηθήσουν να ανανεώσεις ένα χώρο πολιτισμού ή ένα Μουσείο που υπάρχει.

Και τελειώνω με μια συνεργασία που είχαμε εδώ κοντά με την Ηγουμενίτσα, όπου προβάλλουμε την Αγία Σοφία. Η Αγία Σοφία είναι η τελευταία παραγωγή εικονικής πραγματικότητας του Ιδρύματος, την προβάλλουμε στην θόλο του ελληνικού κόσμου. Με τη συνεργασία που έχουμε με το Δήμο και το αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας, έχουμε μεταφέρει το περιεχόμενο, ένα περιεχόμενο που το είχαμε με μοντέλα φτιαγμένο, για να παίζει στη θόλο τη δική μας, αλλά επειδή τα μοντέλα υπήρχαν, μπορέσαμε να το δουλέψουμε, δεν χρειάστηκε πάρα πολύς χρόνος. Μετατρέψαμε το format του και παίζει σε ένα εικονικό που στήσαμε στο Μουσείο και μπορεί η κοινωνία της Ηγουμενίτσας ή οποιοσδήποτε από τις γύρω περιοχές να πάει να το επισκεφθεί, να τη δει – δεν χρειάζεται να έρθει στην Αθήνα.

Επίσης δημιουργήσαμε και εκπαιδευτικά προγράμματα σε συνεργασία με το Μουσείο. Από τη συνεργασία αυξήθηκε και αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω η προσέλευση του κοινού στο Μουσείο. Μίλησα πολύ πρόσφατα και με ανθρώπους του Μουσείου, που μου επιβεβαίωσαν την αύξηση της προσέλευσης και ότι ειδικά οι άνθρωποι που πήγαιναν στο Μουσείο ξαναπήγαν στο Μουσείο, ήταν μια αφορμή να ξαναπάνε.

Στην τοπική εκπαιδευτική κοινότητα, ήταν ένα επιπλέον εργαλείο που θα μπορεί να αξιοποιήσει τη διδασκαλία της, υπήρχαν επισκέψεις από τα σχολεία και γενικά δημιουργεί μια προστιθέμενη αξία στην εμπειρία του επισκέπτη σε ένα χώρο πολιτισμού.

Τελειώνω λέγοντας ότι, γενικά οι νέες τεχνολογίες προσφέρουν αρκετές λύσεις για την προβολή του πολιτιστικού αποθέματος μιας περιοχής και το φυσικό περιβάλλον, κι αυτό είναι πολιτισμός. Εξαιρετικά χρήσιμο στις τοπικές κοινωνίες, γιατί μπορεί να προσαρμοστεί στις ανάγκες και επίσης δεν χρειάζεται να είναι τεράστια τα κόστη, που ίσως αυτό που θα δημιουργηθεί δεν θα μπορούσε να το συντηρήσει, να υπάρχει μια sustainability σε τοπική κοινωνία, σε μια κοινωνία πέρα από τα πολύ μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας μας.

Δεν θέλω να σας καθυστερήσω άλλο, ευχαριστώ και πάλι τους οργανωτές για την πρόσκληση.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Ολοκληρώθηκε ο κύκλος των παρουσιάσεων, παρακαλώ αν θέλουν κάποιοι από το κοινό να κάνουν ερωτήσεις. Νομίζω έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον δυο επιχειρήσεις, αλλά μπορεί να υπάρχουν και κάποιοι που να μην είχαν ζητήσει.

(Διαλογικές συζητήσεις)

 

3η ΣΥΝΕΔΡΙΑ:  Τοποθετήσεις τοπικών φορέων και λοιπών εκπροσώπων

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ (Αντιπεριφερειάρχης): Παρακαλώ εσείς και να μας πείτε το όνομά σας και αν εκπροσωπείτε κάποιον.

Ν. ΓΩΓΟΣ: Είμαι κάτοικος Παραμυθιάς. Ειλικρινά όσον αφορά την ημερίδα εγώ θέλω να πω ότι είναι μια ολοκληρωμένη εισήγηση, μια ενημέρωση που αν κάποιος απηύθυνε το ερώτημα αν χρειάζεται, ναι, χρειάζεται. Εγώ νιώθω αυτή τη στιγμή, ότι φεύγω γεμάτος από εδώ όσον αφορά τις γνώσεις μου, που οφείλω να ομολογήσω δεν ήξερα αυτά τα πράγματα, σχεδόν θα πλησιάσω και την Σταυρούλα σε γνώσεις 8 ετών σαν Δήμαρχος που απέκτησε, θα την προσεγγίσω σε λίγο.

Θέλω να αναφερθώ στη ΜΟΔ, θα ήταν παράλειψη να μην το πω αυτό το πράγμα. Θεωρώ πως είναι μια Υπηρεσία την οποία την παρακολουθώ, πραγματικά πρότυπο, τουλάχιστον να πούμε ένα μπράβο και ειλικρινά η εισήγηση του κ. Αρβανίτη ήταν πάρα πολύ σωστή.

Θα ήθελα να μεταφέρω το τι έχω ακούσει έξω, δεν είμαι εδώ για να στηρίξω τη ΜΟΔ, αλλά οφείλουμε να ξέρουμε ότι η ΜΟΔ, είναι μια ανώνυμη εταιρεία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και δεν μπορώ να ακούω από απλούς πολίτες που δεν έχουν τη γνώση, ούτε να πάω να τους πείσω εγώ ότι είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Δεν είναι μια εταιρεία η οποία ήρθε και πληρώθηκε για τη μελέτη και όλα τα συναφή. Αυτό καλό θα ήταν να διευκρινιστεί από τους υπεύθυνους.

Οφείλω να ομολογήσω ότι αυτό το άκουσα έξω και δεν μπορούσα να πείσω τον κόσμο, μια εταιρεία που ιδρύθηκε πολλά χρόνια πριν, έχω την εντύπωση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ελληνική Κυβέρνηση, δεν είναι ένας ιδιώτης.

Εγώ θέλω να σταθώ μόνο όσον αφορά στον κ. Αρβανίτη που έχουμε κάποια προβληματάκια για το ιδιοκτησιακό κυρίως στο Δήμο Σουλίου, είπατε. Ακούω κάποια πράγματα τα οποία δεν τα γνωρίζω. Θα χαθούν επιχειρήσεις; Θα τα γκρεμίσουμε; Δεν μηδενίζω, λέω τι ακούω. Έρχεται ο άλλος μου λέει «μας πήρε 25 μέτρα η ΔΕΗ για να περάσει το ρεύμα, θα μας πάρουν από το ποτάμι άλλα 25 μέτρα», αυτά, κάποιες διευκρινίσεις καλό θα ήταν να καθησυχάσουμε τον κόσμο, γιατί είτε καλώς είτε κακώς, οι επιχειρηματίες έριξαν κάποια λεφτά, έχουν κάνει κάποιες επενδύσεις και εκεί στηρίζεται ο τουρισμός της περιοχής.

Δεν αναφέρθηκε κάτι το οποίο εγώ προσωπικά το προχωράω συνέχεια, ανεβαίνω στο Σούλι μετά το γεφύρι του Ντάλα, το μονοπάτι που ανεβαίνει πάνω, αν υπάρχει κάτι. Δεν άκουσα κάτι.

Άκουσα για μια δημιουργία πρατηρίου παραδοσιακών προϊόντων στην Αμμουδιά, αν προβλέπεται κάτι αντίστοιχο και για την Γλυκή.

Με έκανε πολύ πιο σοφό ο κ. Τσόπελας. Έχω την αίσθηση ότι με κάλυψε, απλώς καλό θα ήταν να υπάρξει μια εισήγηση στους αρμόδιους φορείς Δήμους και Περιφέρειες άλφα, βήτα, γάμα, δέλτα, πρέπει να γίνει αυτό. Κατάλαβα εγώ για την κοπή, για παράδειγμα, για να μη σκοτωθούν οι άνθρωποι. Αυτό αποκόμισα εγώ.

Ήθελα να μεταφέρω ουσιαστικά το κλίμα, το τι επικρατεί στον απλό κόσμο στο καφενείο και το πόσο διαφορετική είναι αυτή η ημερίδα και πως αποκτούμε μια ολοκληρωμένη άποψη. Καλό θα ήταν, το εκφράζω σαν παράπονο, πρωτίστως οι κάτοικοι του χωριού θα έπρεπε να ήταν όλοι εδώ αυτή τη στιγμή, έτσι κρίνω εγώ και οι άνθρωποι που θα ήθελαν να ασχοληθούν με τα κοινά να παρακολουθήσουν εξ ολοκλήρου αυτή την ημερίδα, όχι να έρχονται, να παρουσιάζονται για δημόσιες σχέσεις και να φεύγουν. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για το χρόνο.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Η αλήθεια είναι ότι το ίδιο παράπονο εκφράζω κι εγώ προσωπικά. Μάλλον να ξεκινήσω λίγο διαφορετικά, όταν είπαμε ότι πρέπει να περάσει στον κόσμο ακόμη περισσότερο παρ’ όλη τη διαβούλευση και όλα αυτά που έχουν γίνει και το συζητήσαμε με τη Δήμαρχο την κα Μπραΐμη, τον Δήμαρχο τον κ. Νάστα, τη ΜΟΔ τον κ. Κώστα Αρβανίτη και αποφασίστηκε αυτή η ημερίδα και την στριμώξαμε στο Γενάρη για να μην είναι προεκλογική περίοδος.

Παρ’ όλα αυτά όμως -το παράπονό μου τώρα που πάει κοντά με του κ. Γώγου- είναι ότι είδα πάρα πολλούς υποψήφιους είτε για Περιφερειάρχες, είτε για Αντιπεριφερειάρχες, είτε για δημοτικούς συμβούλους, είτε για Δημάρχους, οι οποίοι ήρθαν έδωσαν το παρόν, έβγαλαν τη φωτογραφία και έφυγαν. Θέλω να το πω αυτό, γιατί αύριο μπορεί να μην είμαι εγώ, να είναι κάποιος άλλος στη θέση τη δική μου. Η Σταυρούλα έχει δηλώσει ότι δεν θα είναι, θα είναι κάποιος άλλος.

Αυτοί πρέπει να μείνουν μέχρι το τέλος, γιατί μιλάμε για ένα τεράστιο αναπτυξιακό έργο για την περιοχή και έπρεπε να το δουν, να το καταλάβουν και να το μάθουν όπως κι εμείς οι ίδιοι το ζήσαμε στιγμή προς στιγμή, σε κάθε συνεδρίαση με τα προβλήματα. Έπρεπε τουλάχιστον να δουν αυτά για να το βάλουν κι αυτοί στο πρόγραμμά τους, όχι απλά για να το βάλουμε γιατί μπορεί να είναι «πιασάρικο», αλλά γιατί θα το έχουν πιστέψει και θα το τρέξουν μπροστά.

Θέλω να πω δηλαδή ότι έχω κι εγώ ένα παράπονο σε αυτό γιατί έγινε και λίγο πασαρέλα και δεν μου άρεσε. Πρέπει να το πω, μου αρέσει να τα λέω έξω από τα δόντια, αλλά έπρεπε να ειπωθεί, γιατί εμείς προσπαθήσαμε. Συζητήσαμε να μην είναι ούτε Φλεβάρη ούτε Μάρτη, το μαζέψαμε στο Γενάρη παρ’ ότι είχαμε όλοι υποχρεώσεις ,για να μην φανεί ότι είναι προεκλογικό. Απλά είναι μια δουλειά ουσίας αυτή που έγινε σήμερα.

Ο Πρόεδρος της ΜΟΔ έχει τον λόγο.

Π. ΠΑΝΤΟΣ: Δυο πράγματα και από εμένα. Κατ’ αρχάς σας ευχαριστώ πάρα πολύ και για την φιλοξενία όλες αυτές τις ημέρες και για όλη την προετοιμασία και για τη συνεργασία που είχαμε. Με αφορμή το ότι μπαίνουμε πια στο κλείσιμο της ημερίδας, ακούγοντας όσα σωστά είπε ο προηγούμενος ομιλητής καταλαβαίνω ότι ίσως πρέπει και εμείς να εξηγήσουμε καλύτερα στους ανθρώπους που μιλάμε στην ευρύτερη περιοχή, ότι η ΜΟΔ είναι μια δημόσια εταιρεία.

Είναι μια εταιρεία που την πληρώνουμε όλοι με τους φόρους μας για να βοηθάει και να στηρίζει τους δημόσιους φορείς να κάνουν προγραμματισμό, να κάνουν σχέδια, να υλοποιούν έργα. Και μάλιστα τα τελευταία τρία χρόνια, η κατεύθυνση που έχει δοθεί από το Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης στο οποίο ανήκει η ΜΟΔ, είτε στην αρχή με τον Αλέξη Χαρίτση τότε Υπουργό είτε τώρα με τον Στάθη Γιαννακίδη, είναι η στροφή μας στην υποστήριξη της Αυτοδιοίκησης και στην υποστήριξη ιδίως των μικρότερων Δήμων, των μικρότερων περιοχών, που μπορεί να έχουν και δυνάμεις και πόρους και δυνατότητες να αναπτυχθούν, αλλά μπορεί να μην μπορούν να συντονίσουν ή να μην έχουν όλες τις απαραίτητες δυνάμεις για να σχεδιάσουν ένα τέτοιο πρόγραμμα.

Με αυτή την έννοια, εμείς χαρήκαμε πάρα πολύ όταν εδώ η περιοχή μάς ζήτησε να βοηθήσουμε και να σχεδιάσουμε από κοινού κάτι. Ήταν και για μας το πρώτο μεγάλο πολυμερές έργο στο οποίο βρεθήκαμε και θελήσαμε να φέρουμε στο τραπέζι όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για να το σχεδιάσουμε και για να πάμε παρακάτω. Να πω όμως επίσης ότι αυτή δουλειά δεν τελειώνει σήμερα.

Σήμερα είμαστε στη μέση μιας διαδρομής. Είναι πολύ ευχάριστο που κομμάτια -και αυτό θα συνεχίσουμε να το παρακολουθούμε κιόλας- αυτού του έργου μπορούν να αρχίσουν να χρηματοδοτούνται και να υλοποιούνται και να πηγαίνουμε και σε μια φάση εφαρμογής. Ξέρουμε όμως επίσης ότι, σε ένα τόσο μεγάλο σχεδιασμό που έχει βάθος τουλάχιστον δεκαετίας, τα πράγματα δεν μένουν στατικά.

Κάναμε μια συζήτηση στην αρχή, ενσωματώσαμε όσες ιδέες μπορέσαμε, μιλήσαμε με όσους μπορέσαμε, σήμερα ακούσαμε και θα ακούσουμε κι άλλους, όχι μόνο κατ’ ανάγκη στην τυπική διαδικασία, και στο περιθώριο καμία φορά της κουβέντας και με το κέρασμα και στα πηγαδάκια ακούγονται ιδέες ενδιαφέρουσες, οπότε κρατάμε και μαζεύουμε πληροφορία και από εκεί.

Αλλά πιστεύω ότι σε κάθε βήμα που κάνεις, γι’ αυτό κι εμείς θέλαμε πάρα πολύ να έρθει όλη μας η ομάδα εδώ αυτές τις μέρες, σε κάθε βήμα που παρουσιάζεις ένα σκαλί παραπάνω, προκαλείς καινούργια ερεθίσματα. Κάποια πράγματα δηλαδή που είπατε, όπως τι θα γίνει, πώς θα χειριστούμε τις υφιστάμενες επιχειρήσεις, πώς θα κινηθούμε δίπλα ή μέσα στο ποτάμι, ήταν ερωτήματα που δεν προκύπταν πριν από οκτώ μήνες, όταν ήμασταν σε ένα πολύ πιο αφαιρετικό και αόριστο επίπεδο.

Άρα δημιουργούμε κάθε φορά τις συνθήκες όχι για να κλείσουμε τα πράγματα, αλλά για ανοίξουμε τη συζήτηση και να πάμε πιο πέρα. Εμείς εκφράσαμε σήμερα μαζί με τους δυο Δήμους και τους υπόλοιπους Δήμους που ακουμπάνε στην περιοχή και την Περιφέρεια, την στρατηγική μας και αυτό θελήσαμε να δείξουμε, μαζί με όλους τους προσκεκλημένους που μας τίμησαν με την παρουσία τους φέρνοντας τη δική τους επιστημονική γνώση ότι «παιδιά, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας μια σειρά από παραμέτρους για να κρατήσουμε αυτόν τον φυσικό πλούτο για να τον έχουν και οι επόμενες γενιές, για να μπορέσουμε να μην τον καταστρέψουμε αλλά να τον αξιοποιήσουμε».

Και με αυτή τη στρατηγική έχουμε να προσεγγίσουμε πια τα οποιαδήποτε μικρά ή μεγάλα θέματα, το μονοπάτι, την επιχείρηση που είναι δίπλα στο ποτάμι, τον οικισμό που είναι εκεί, τον πλάτανο που έχει την ασθένεια… ανοίγει η συζήτηση και γίνεται ο σχεδιασμός πια σε επίπεδο συγκεκριμένου έργου. Θα χρειαστεί -το είπε πολύ σωστά κάποιος πριν- όλοι να δώσουμε κάτι λίγο, κάτι να χάσουμε από αυτό που έχουμε σήμερα, για να μπορέσουμε να κερδίσουμε πολλά περισσότερα από κοινού σε ένα συλλογικό περιβάλλον, που θα είναι πολύ πιο πλούσιο, θα είναι πολύ μεγαλύτερη η πίτα, όχι μόνο η οικονομική αλλά και της ποιότητας ζωής στην περιοχή.

Σε αυτή τη διαδρομή εμείς, που δεν είμαστε κάθε μέρα εδώ, ο Κώστας και κάποιοι άλλοι έχουμε και μια σχέση με την περιοχή, αλλά δεν είμαστε κατά βάση εδώ, χρειαζόμαστε τη δική σας βοήθεια, οι δυο Δήμοι και η Περιφέρεια να παίξετε αυτόν τον ρόλο. Γιατί σωστά το είπε κάποιος, ενώ προχωράμε και ανοίγουμε τα επόμενα και πιο εξειδικευμένα έργα, πάντα να έχουμε ανοιχτά τα αυτιά μας, πάντα να αφήνουμε ανοιχτό το χώρο ακόμη και σε αυτόν ο οποίος σήμερα, αύριο, μεθαύριο θα αποφασίσει για πρώτη φορά ότι μπορεί τελικά αυτή η ιστορία να έχει νόημα. Ενώ χτες ίσως και να την απαξίωνε και να έλεγε είναι μια προεκλογική αφορμή, όταν θελήσει να πει μια γνώμη και κάτι του κεντρίσει το ενδιαφέρον, εμείς να είμαστε έτοιμοι να τον ακούσουμε.

Με αυτό κατά νου εγώ σας λέω ότι η ΜΟΔ δεσμεύεται να είναι στο πλευρό αυτού του σχεδίου μέχρι την υλοποίησή του, ή εν πάση περιπτώσει για όσο καιρό μας θέλετε. Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Πάνω σε αυτό που είπε ο Πρόεδρος της ΜΟΔ, προτείνω τα πρακτικά μόλις είναι έτοιμα, να ανεβούν στις σελίδες της Περιφέρειας, των Δήμων, να είναι σε μια ανοιχτή διαβούλευση πάνω σε αυτό ακριβώς που τοποθετήθηκε ο Πρόεδρος και πολύ σωστά, γιατί είναι μια ανοιχτή υπόθεση. Ακριβώς επειδή έχει κι ένα βάθος χρόνου, που μπορεί ο κάθε πολίτης να τοποθετείται και να μας λέει τους προβληματισμούς του, για να διορθώνουμε κι εμείς ό,τι υπάρχει.

Κάποιος άλλος που θέλει να ρωτήσει κάτι ή να τοποθετηθεί; Βλέπω τον Νίκο Κάτσιο, εσύ δεν έφυγες υποψήφιος Δήμαρχος είσαι εδώ ακόμη! Αυτούς που ξέρω από Περιφερειάρχες και Αντιπεριφερειάρχες τους είδα, ήρθαν πέντε λεπτά σηκώθηκαν κι έφυγαν, ή άλλοι ένα μισάωρο.

Ν. ΚΑΤΣΙΟΣ: Αγαπητέ Στράτο (απευθύνεται στον συντονιστή αντιπεριφερειάρχη), πας γυρεύοντας και προκάλεσες τους πάντες να παραμείνουν, πιθανότατα θα είσαι ξανά στην Περιφέρεια και θα πρέπει να βοηθάς εδώ τους Δημάρχους που θα είναι, να τα υλοποιούν αυτά. Οπότε μην παίρνεις μεγάλη φόρα, γιατί μετά θα σε θυμηθούμε και θα σου λέμε «μείναμε μέχρι τέλος, τα ακούσαμε όλα…».

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Ο κ. Γενικός που πραγματικά είναι ακόμη εδώ και τον ευχαριστώ γι’ αυτό, δεσμεύτηκε να μας βοηθήσει. Αλλά όπως είπε και είναι πάρα πολύ σημαντικό, πρέπει να υπάρχουν μελέτες. Οι μελέτες είναι τουλάχιστον το 60% του έργου. Αν ωριμάσουμε τις μελέτες, με την βοήθεια των Δήμων, της Περιφέρειας αλλά και του κράτους, θα μπορέσει αυτό το έργο να υλοποιηθεί και πολύ σύντομα.

Ν. ΚΑΤΣΙΟΣ: Καλώς ήρθατε κ. Γενικέ και αξιότιμοι κύριοι της ΜΟΔ, αξιότιμοι κύριοι εισηγητές σας απολαύσαμε όλους μέχρι και τον τελευταίο εισηγητή, ήταν πολύ ωραία ημερίδα. Όπως κάθε ημερίδα, για να μην υπερβάλλουμε, δεν μπορεί να κάνει τίποτε άλλο, πέρα από το να μας διεγείρει το ενδιαφέρον και να μας δώσει ερεθίσματα για περαιτέρω ανάλυση και περαιτέρω εργασίες.

Γιατί δεν είναι δυνατό να εξελιχθούν όλα τα θέματα σε μια ημερίδα και ως περιφερειακός σύμβουλος στις τελευταίες δυο θητείες χαίρομαι πάρα πολύ που με τους Δήμους Σουλίου και Πάργας φτάσαμε ως αυτό το σημείο σήμερα.

Θέλω να πιστεύω ότι όποιοι από εμάς κληθούμε να συνεχίσουμε σε άλλα πόστα θα είμαστε τυχεροί, έχοντας λάβει ήδη αυτή τη δουλειά που έγινε, ως εργαλείο δουλειάς κ. Γενικέ και κύριοι της ΜΟΔ. Άλλωστε στη ΜΟΔ βλέπω και τον κ. Αρβανίτη που ήμασταν στη πρώτη θητεία μαζί στη Περιφέρεια Ηπείρου και παρ’ όλο που ήμασταν σε διαφορετικές Παρατάξεις χαίρομαι πάρα πολύ για τη συνεχόμενη προσπάθεια που κάνει, να είναι χρήσιμος εδώ στον τόπο του.

Χάρηκα ιδιαίτερα όταν με τη Δήμαρχο, σε μια επίσημη επίσκεψη που έκανα προ ολίγων ημερών, η ίδια με ενημέρωσε και για τη συμβολή σας και για άλλα θέματα του Δήμου Σουλίου και χαίρομαι πολύ όταν ακούω συνεργάτες από τα παλιά να προσφέρουν με αυτό τον τρόπο.

Όσον αφορά τα αποτελέσματα της ίδιας εργασίας, με την παρουσίαση της σημερινής ημερίδας, όλοι ξέρουμε ότι θα πρέπει να γίνει κάποια ιεράρχηση και θα πρέπει να γίνει κάποια αξιολόγηση προτεραιοτήτων, έτσι ώστε να μπορέσουμε μετά, με εφόδια την εμπειρία μας και τη σχέση με όλους τους κατάλληλους ανθρώπους που σήμερα είναι εδώ, να ολοκληρώσουμε κάποια από αυτά τα έργα.

Οι εναπομείναντες κάτοικοι της περιοχής πρέπει να ξέρουν ότι δεν θα γίνουν όλα αυτά, δεν είναι δυνατό να γίνουν όλα αυτά. Αλλά πρέπει να γνωρίζουν, όσον αφορά το άτομό μου τουλάχιστον, ότι θα είναι συμμέτοχοι στην ιεράρχηση αυτών των πραγμάτων. Φιλοδοξούμε να είναι συμμέτοχοι μέσα από μια πλατφόρμα που θα μπαίνουν και θα ενεργοποιούνται, ώστε να αποφασίζουν, ποια από αυτά τα έργα θεωρούν οι ίδιοι ως προτεραιότητα και εμείς μετά επιτελικά να μπορούμε να κάνουμε ό,τι καλύτερο για να ολοκληρωθούν.

Κύριε Καραβίτη θέλω να σταθώ σε ένα σημείο, μιας και οι υπόλοιποι της παρέας σας επισημαίνουν ότι είμαστε στην Ήπειρο. Στο αντικείμενό σας έχουμε ένα τεράστιο ζητούμενο, το ζητούμενο του κόστους άρδευσης του κάμπου, διότι έχουμε ένα παλιό αρδευτικό με αντλιοστάσια που απαιτούν πολύ μεγάλη ενέργεια και κατανάλωση.

Το συζητήσαμε και στο περιθώριο, συζητήσαμε και άλλες δράσεις που έχουμε στο νου μας, ελπίζω να σας ξαναδούμε στην περιοχή γι’ αυτό το ζητούμενο πια, γιατί είναι πρωταρχικό. Δεν συζητάμε για οτιδήποτε άλλο αν δεν καταφέρουμε να μειώσουμε το κόστος καλλιέργειας.

Όσον αφορά για τον κ. Τσόπελα όντως προβληματίσατε, είπε και ο Στράτος ότι σοκάρατε, αυτό είναι αλήθεια. Θα είχα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον όμως σε καταλληλότερη στιγμή από την τωρινή να σας ακούσουμε και βήμα – βήμα σε κάθε τι που παράλληλα πρέπει να γίνει. Ο Αντιδήμαρχος από κάτω ο Ντάγκας αγωνιωδώς σας είπε «πρέπει να γίνουν έργα», είναι μια αλήθεια αυτό.

Υπάρχει ένα ζητούμενο στην ισορροπία ανάμεσα στο πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί που είναι τεράστιο, αλλά και στην ανάγκη να επιτελεστεί έργο. Άρα με πολύ μεγάλη προσμονή αναμένω να σας ξαναδούμε και θα σας ζητήσουμε ξανά να είστε εδώ μαζί μας για να το βλέπουμε βήμα – βήμα.

Π. ΤΣΟΠΕΛΑΣ: Είμαι στη διάθεσή σας.

Ν. ΚΑΤΣΙΟΣ: Ευχαριστώ πάρα πολύ για την ευκαιρία που μου δώσατε, καλή συνέχεια, καλή διαμονή στους επισκέπτες και εις το επανιδείν.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Ευχαριστούμε τον κ. Κάτσιο, απλώς ήθελα να συμπληρώσω ότι όλα αυτά θα γίνουν. Αν γίνει ΟΧΕ (Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση) αν το πιστέψουμε, θα γίνουν όλα. Δεν θα γίνουν αύριο, όπως έγινε με την ΟΧΕ των Πολιτιστικών Διαδρομών που ξέρεις πολύ καλά Νικόλα, που όλα τα έργα έχουν δρομολογηθεί, όλα έχουν προχωρήσει.

Δεν θα γίνει σε μια τετραετία σαφώς, αλλά όλα αυτά θα γίνουν. Και στον κ. Τσόπελα ήθελα να πω ότι ξέρω ότι θέλατε να μας σοκάρετε, αλλά πρέπει να υπάρχει και για τους κατοίκους και μία εναλλακτική, η οποία εναλλακτική πιθανό να είναι εμβολιασμένα πλατάνια γι’ αυτή τη νόσο, αν υπάρχει. Αν δεν υπάρχει, αντικατάσταση του φυσικού πλούτου με άλλα δέντρα, γιατί δεν το είδα στην τοποθέτησή σας.

Π. ΤΣΟΠΕΛΑΣ: Δεν είχα το χρόνο …

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Άλλο αυτό, γιατί εδώ σοκαριστήκαμε: κόψτε τα, πετάξτε τα και βλέπουμε ένα τοπίο ξερό και νεκρό. Υπάρχουν εμβολιασμένα πλατάνια αν δεν κάνω λάθος που μπορούν να μπουν στην θέση αυτών…

Π. ΤΣΟΠΕΛΑΣ: Δεν είναι τόσο σίγουρο.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Εν πάση περιπτώσει ή άλλα δέντρα, για να γίνει αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος. Γιατί εδώ δόθηκε μια εντύπωση ότι σε λίγο καιρό..

Π. ΤΣΟΠΕΛΑΣ: Εγώ σας προειδοποίησα. Θα είστε χωρίς πλατάνια σε δέκα χρόνια.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Μπορεί να γίνει αντικατάσταση. Αλλά από εσάς θα πρέπει να υπάρχει μια πρόταση ότι θα πρέπει να γίνει αντικατάσταση των πλατανιών.

Π. ΤΣΟΠΕΛΑΣ: Σαφώς και μπορεί.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Να λέγεται λοιπόν. Σαφώς θέλει προσοχή όπως είπατε, αλλά πρέπει να λέμε και κάποιες άλλες εναλλακτικές. Ευχαριστώ πολύ.

Α. ΔΑΛΑΚΑ: Ευχαριστώ πολύ που με ξανακαλέσατε γιατί είπα ότι θέλω να πω κάτι, που νομίζω ότι κάτι προσθέτει. Ήθελα να ενημερώσω ότι από το Υπουργείο Περιβάλλοντος υπογράφονται αυτές τις μέρες τα συμφωνητικά για ένα μεγάλο έργο, που αφορά τη θεσμοθέτηση των προστατευόμενων περιοχών, δηλαδή και για την περιοχή της Ηπείρου και για όλη την Ελλάδα για τις περιοχές NATURA, για να γίνουν ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες, οι οποίες θα δώσουν στη συνέχεια τα Προεδρικά Διατάγματα. Στα οποία θα φαίνεται η οριοθέτηση σε κάθε προστατευόμενη περιοχή και θα ξέρουμε τι χρήσεις γης επιτρέπονται, σε κάθε σημείο αυτών των περιοχών.

Επειδή είναι μια διαδικασία που θα χρειαστεί διαβούλευση με την τοπική κοινωνία σε δυο φάσεις και κατά την ολοκλήρωση των περιβαλλοντικών μελετών και κατά τη σύνταξη και ολοκλήρωση των Προεδρικών Διαταγμάτων, νομίζω ότι η τοπική κοινωνία πρέπει να συμμετέχει σε αυτές τις διαβουλεύσεις που θα γίνουν στην περιοχή, γιατί εκτός του ότι μπορεί να έρθει για να πει πράγματα και να συμβάλλει στην καλύτερη σύνταξη αυτών, πρέπει να ακούει κιόλας και να μάθει από πρώτο χέρι την αλήθεια. Γιατί πολλές φορές δεν ξέρουν οι κάτοικοι την αλήθεια. Μακάρι εκεί η προσέλευση να είναι σημαντική για να βγουν τα Π.Δ. όπως πρέπει και όπως μπορεί να το δεχτεί η τοπική κοινωνία, γιατί θα ήταν πολύ μεγάλη η πάλη. Αυτό ήθελα να πω εγώ, ευχαριστώ.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Αφού επιτέλους το Υπουργείο αποφάσισε να βάλει ντόπιους προέδρους που δεν έρχονται από την Αθήνα και δεν τους ψάχνουμε.

Α. ΝΑΣΤΑΣ: Εγώ πραγματικά θέλω να ευχαριστήσω τον Πρόεδρο της ΜΟΔ, πραγματικά ήρθατε πάρα πολλές φορές εδώ κ. Πρόεδρε και στο Καναλάκι και στην έδρα του Δήμου κουβεντιάσαμε για ένα πολύ σημαντικό θέμα. Εκείνο όμως που πάνω απ’ όλα θέλω με ιδιαίτερη τιμή να ευχαριστήσω τον Κώστα Αρβανίτη, γιατί έχουμε ξεκινήσει εδώ και ενάμιση χρόνο και φτάσαμε σήμερα ,πραγματικά νιώθω αυτή τη στιγμή φεύγοντας από εδώ σα να έχουμε ολοκληρώσει και αυτά τα έργα θα υλοποιηθούν. Όλα αυτά τα έργα τα οποία έχουμε βάλει, όλα πιστεύω μέσα σε πολύ σύντομο χρόνο θα υλοποιηθούν.

Επίσης θέλω να πω επειδή η Σταυρούλα είναι από τα ορεινά, εμείς είμαστε και ορεινοί και καμπίσιοι, γι’ αυτό μετά από εδώ έχουμε ένα τραπέζι στο Καναλάκι στην έδρα του Δήμου της Πάργας για όλους που είστε εδώ, ο Δήμος καλύπτει για όλους το τραπέζι το οποίο θα ήταν τιμή κ. Γενικέ να παρευρεθείτε, γιατί σήμερα σας κουράσαμε, δεν είχε και καλό καιρό και ήρθατε τόσα χιλιόμετρα. Τιμή για μας για λίγο τουλάχιστον να περάσατε και από την έδρα του Δήμου μας, για το μικρό γεύμα που θα σας προσφέρουμε. Σας ευχαριστώ πολύ.

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Τις ευχαριστίες και όλα αυτά… εγώ μόνο θα ευχαριστήσω τον κ. Γενικό και τον κ. Πρόεδρο και όλους τους συμπολίτες, αλλά θα τα μεταφέρει καλύτερα η Πρόεδρος της κοινής μας Επιτροπής, η κα Μπραΐμη Δήμαρχος Σουλίου.

 

Κλείσιμο Εργασιών – Συμπεράσματα

Σ. ΜΠΡΑΪΜΗ: Η δουλειά δυο χρόνων η οποία σήμερα παρουσιάστηκε, όπως είπαμε εξ αρχής ήταν ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα. Πολύ δύσκολο εγχείρημα, γιατί έπρεπε αυτή την αγάπη και το ενδιαφέρον που έχουμε και οι θεσμικοί φορείς αλλά και η τοπική κοινωνία, που πολλές φορές δεν ξέρει πώς να την εκφράσει, έπρεπε να μπορέσει να πάρει σάρκα και οστά και έπρεπε να ξεπεραστούν πάρα πολλές δυστοκίες, οι οποίες συνεχίζουν να υφίστανται.

Από την εμπειρία την οποία έχουμε αποκτήσει από τη διαχείριση των κοινών, θα κάνουμε πολλές τέτοιες ημερίδες, ώστε όλοι οι υποψήφιοι Δήμαρχοι, να αποκτήσετε την εμπειρία τη διαχρονική που έχουμε, η αλήθεια είναι ότι ήταν μια πολύ σημαντική εμπειρία, όχι μόνο από πλευράς εισηγητών, αλλά και από πλευράς ολοκλήρωσης ενός θέματος.

Η εμπειρία βέβαια έχει δείξει ότι, η ολοκλήρωση της επιτυχίας τέτοιων εγχειρημάτων έρχεται, όταν αυτά αρχίζουν να λειτουργούν κιόλας. Όχι όταν υλοποιούνται, αλλά όταν αρχίζουν να λειτουργούν. Γιατί σε όλα αυτά που λέμε, τα πάρα πολύ ωραία τα επιστημονικά τεκμηριωμένα, τα κοινωνικά αποδεκτά, στη φάση της εφαρμογής διαπιστώνουμε όλοι ,ότι υπάρχουν προβλήματα τα οποία καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε.

Γι’ αυτό, σε αυτή τη μεγάλη πορεία που μας περιμένει από την άσκηση των δραστηριοτήτων άναρχα, αλλά με κάποιο τρόπο έστω και άναρχο, στο να είναι πιο οργανωμένα όχι οπωσδήποτε καλύτερα, αυτό θα το δείξει η πορεία, έχουμε πολύ δρόμο να κάνουμε και η αλήθεια είναι ότι υπάρχει η θέληση και οφείλει να υπάρχει η θέληση και από τους φορείς, αλλά και από τις τοπικές κοινωνίες.

Το μόνο που θα ήθελα να αναφέρω εδώ είναι ότι, επειδή όντως η τοπική κοινωνία της Γλυκής, η οποία κυρίως ασχολείται με τις δραστηριότητες εναλλακτικών ή μαζικού τουρισμού όπως μάθαμε σήμερα από την TREKKING HELLAS, θα έπρεπε να είναι λίγο περισσότερο εδώ, για να μπορέσει να έχει τα ερεθίσματα και να καταθέσει και τη δική της εμπειρία σε επόμενη φάση.

Κλείνοντας, να σας ευχαριστήσουμε πάρα πολύ που είστε εδώ, όλους τους φορείς και τη ΜΟΔ που όπως είπαμε είναι δημόσιος Οργανισμός -εξάλλου ο Κώστας ξέρει πολύ καλά- όπως είπα και στον Γενικό, ότι όταν παρουσιάστηκε, όταν ήρθε η ΜΟΔ κάναμε μεγάλη προσπάθεια ως Δήμος να πείσουμε τους εργαζόμενους, τους υπαλλήλους μας, ότι η ΜΟΔ δεν είναι ένας τυχοδιώκτης ιδιώτης, ο οποίος υπεισέρχεται για να πάρει λεφτά, γιατί είναι δημόσιος φορέας και ότι η βοήθεια ήταν πάρα πολύ σημαντική.

Κλείνοντας όλο αυτό, να ευχαριστήσουμε όσους είχαν την υπομονή να κάτσουν μέχρι το τέλος, εύχομαι κι αυτούς που ήρθαν έστω και φευγαλέα κάτι να κέρδισαν από τη σημερινή ημερίδα, γιατί τότε θα είμαστε περισσότερο κερδισμένοι, όχι μόνο λίγοι αλλά όλοι.

Να ευχηθώ να έχει καλή πορεία όλο το Πρόγραμμα, να ευχηθώ να μπορέσουν να βρεθούν τα χρήματα τα οποία στοχευμένα να δοθούν σε ιεραρχημένες δράσεις και να ευχηθώ αυτό το όνειρο που έχουμε για τον Αχέροντα, να καταστεί δηλαδή ένας υπερτοπικός τόπος προορισμού και διαμονής και όχι τόπος να περάσει για λίγο κανείς, όπως είπε σοφά ο κ. Ιωάννου, να πάρει σάρκα και οστά.

Κώστα, σε εσένα θα απευθυνθώ κλείνοντας… δεν έχω λόγια! Να είστε όλοι καλά, καλή επιτυχία στο εγχείρημα.

 

ΛΗΞΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ