Το Βυζαντινό λουτρό της Παραμυθιάς είναι 1 από τα 6 συνολικά που βρίσκονται στην Ελλάδα. Ανάγεται χρονολογικά στην μεσοβυζαντινή περίοδο (8ος-12ος αι) και το σωζόμενο κτίριο αποτελείται κυρίως από τέσσερις ορθογώνιους χώρους, δύο μεγαλύτερους και δύο μικρότερους, οι οποίοι και επικοινωνούν μεταξύ τους με τοξωτά ανοίγματα. Παρόμοιο είναι και το βυζαντινό λουτρό της Θεσσαλονίκης. Το λουτρό της Παραμυθιάς, χτίστηκε σε μια εποχή κατά την οποία αναβίωνε η παράδοση των λουτρών, με δημόσια συνοικιακά (Βαλανεία), επισκοπικά για λόγους κοινωνικής ωφελείας, ιδιωτικά ή πριβάτα αλλά και μοναστηριακά με παράλληλη δημόσια χρήση.

Πιθανολογούμε πως το συγκεκριμένο ανήκει στην τελευταία κατηγορία αφού δίπλα του βρίσκεται το μοναστήρι της Παναγιάς της Παραμυθίας (σήμερα ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου) όπου και είναι ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της χώρας. Ενας μικρός επιμήκης χώρος που βρίσκεται μεταξύ των δύο μικρότερων διαμερισμάτων, πιθανόν να χρησίμευε ως βοηθητικός χώρος επικοινωνίας τους. Βόρεια του σωζόμενου τμήματος του λουτρού υπήρχε μεγαλύτερος χώρος, ενώ στη νότια πλευρά των ερειπίων διακρίνεται ορθογώνιος επιμήκης χώρος με προεξέχουσα ημικυκλική κόγχη. Η δυτική πλευρά του λουτρού είναι κατασκευασμένη στο κατώτερο τμήμα της με αργολιθοδομή και στο ανώτερο, με πλινθοπερίκλειστο σύστημα.

Διπλές σειρές οριζόντιων και κάθετων πλίνθων περικλείουν τους λίθους. Στην κορυφή της ανωδομής διακρίνεται πλίνθινη οδοντωτή ταινία. Η στέγαση των σωζόμενων χώρων του λουτρού επιτυγχανόταν με θόλους, ενώ της δεξαμενής και του μικρού βοηθητικού χώρου με καμάρες. Όπως αναφέρεται σχετικά σε πηγές η ανασκαφική έρευνα δεν έχει ακόμη περατωθεί κι έτσι δεν είναι δυνατό να καθορισθούν με ακρίβεια το μέγεθος, η μορφή καθώς και η χρήση των διαφόρων χώρων του λουτρού. Ωστόσο, πιθανολογείται πως τρεις ήταν οι κύριοι χώροι: Το «ψυχρολούσιο» (κρύο), το «χλυαροψύχειο», και το ζεστό ή «θερμό», (ενδότερος θόλος). Σημαντικό είναι ότι ακόμα και σήμερα διακρίνονται οι δύο πήλινοι σωλήνες που διαπερνούν τους τοίχους των δύο κεντρικών και του νοτιοδυτικού διαμερίσματος. Η στέγαση των τεσσάρων σωζόμενων χώρων γινόταν με θόλους, από τους οποίους σώζονται τα λοφία και μέρος των τυμπάνων, ενώ της δεξαμενής με καμάρα.

Πηγή: http://paramythia-online.gr